Boek IKKE van Brugge van Dany Constant-Favorin - Welkom op de ...

HOOFDSTUK I
ONS HEROISCH VERLEDEN
De Moerlemaye, de Brugse Metten en de Gulden Sporenslag
Mocht de teletijdmachine van Professor Barabas echt bestaan, dan zou ze voor mij
de mooiste uitvinding aller tijden zijn. Ik zou er letterlijk alle kanten en vooral alle
eeuwen mee op kunnen. Fantastisch zou dat zijn!
Intussen is het wel behelpen geblazen met veel geschiedkundige achtergrond, veel
archiefmateriaal en vooral… veel verbeelding!
Voor de Moerlemaye en konsoorten moeten we naar het prille begin van de 14°
eeuw en zelfs iets vroeger. Een glorierijke tijd voor Vlaanderen.
Maar……Waar stopt de fantasie en waar begint de geschiedenis? …of omgekeerd!
Eigenlijk moeten we starten op het einde van de 13° eeuw en meer bepaald in 1285.
Vlaanderen was een leen van Frankrijk en Filips, koning van La douce France,
koesterde al een tijdje plannen, om het rijke Vlaanderen aan zijn kroondomein toe
te voegen. Hij begon zich serieus te bemoeien met de inwendige politiek van het
graafschap. In principe was dat zijn goed recht, maar de graaf van Vlaanderen zag
dat anders.
Het jaar daarvoor was er al een breuk ontstaan tussen Filips en Gwijde van
Dampierre. Niet alleen de Franse koning vormde een bedreiging, maar ook de
Avesnes uit Henegouwen, graaf Floris uit Holland en de wolconflicten met Engeland
bezorgden Vlaanderen ernstige kopzorgen.
De Moerlemaye ontstond duidelijk uit onvrede bij de ambachten, maar zou zich
verspreiden over de hele bevolking, van laag tot hoog op de sociale ladder. Die
wrevel liet zich al voelen, toen, ca. 1280, de graaf bijeenkomsten verbood waar
oproerige taal gesproken werd "over bemoeiingen van de overheid" in verband met
een te grote machtspositie van bepaalde gilden en ambachten. Sedert 1278 al,
mochten scheerders en volders geen vergadering van meer dan acht man houden.
In 1280 werd dit verbod uitgebreid tot alle neringen en het aantal deelnemers werd
verlaagd tot zeven.
Toen al was er sedert enkele jaren sociale en economische onrust in Doornik. De
Vlaamse steden Ieper, Douai, Saint-Omer en Gent kenden ook onlusten. In Brugge
brak de Moerlemaye uit in oktober 1280. De betekenis van de naam is onduidelijk,
maar zou kunnen zijn afgeleid van het oud- West-Vlaams "moer(e)len" (luidkeels
schreeuwen).
Tussen de meerdere groepen ontevredenen kwam er een monsterverbond tot stand.
Op 1 oktober pleegde een deel van de poorters, onder wie verschillende schepenen,
een coup, sloot de tegenpartij uit de bestuursambten en verving hen door haar
eigen medestanders. Sommige uitgeslotenen vluchtten, anderen werden
gevangengezet. Van velen werden de huizen door het gepeupel in brand gestoken of
geplunderd.
De graaf Gwijde van Dampierre was toen in Frankrijk en had het bestuur
toevertrouwd aan zijn oudste zoon, Robrecht van Bethune. Deze slaagde er echter
niet in de wettelijke toestand te herstellen.
De oproerige schepenen hielden hun opstand vol tot omstreeks Nieuwjaar 1281,
maar zochten toen toch schoorvoetend toenadering tot de grafelijke regering.
Blz. 6/102