1976-052 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis - Kava

— 36 —
Zij stellen een tabel op met de eigenschappen van het voornaamste bestanddeel
van de dierlijke urine, het ureum
Dit alles verplaatst de „philosophes en médecine" naar de kern zelf van de
organische scheikunde en maakt een eind aan de oogvaardigheid van urinekijkers
De geneeskunde had nu een beslissende stap gezet, en de jongeren
moesten maar zien dat ZIJ de nieuwe weg voort konden bewandelen Het bleek
meteen dat het een chemische weg was
De jongeren deden het ook Hun klinische geschriften verwierpen de oude
uroskopie ZIJ sloegen alleen acht op wetenschappelijke proeven die met de
scheikunde rekening hielden, zonder iets over boord te gooien van het waardevolle
door de oudere clinici op dat gebied al verwezenlijkt
A
Onder de voorlopers moet in de eerste plaats de naam van een Hollandse
arts, Frederik Dekkers (1648-1720) uit Leiden genoemd worden (10) die, in
1694, de eerste deugdelijke eiwitreaktie van de urine aangaf, n m door koking
en toevoeging van azijnzuur (11), een metode die het nog altijd doet, en die
o m door Richard Bright voor zijn fundamentele onderzoekingen over de nierpatologie
werd gebruikt Het is een eenvoudige, betrouwbare eiwitproef, ze
werd een tijdje uit het oog verloren, tot ze in 1764 door de Italiaan D Cotugno
(1736-1822) opnieuw werd ontdekt Volgens A Castiglioni zouden nog anderen
ze op verschillende tijdstippen eveneens hebben vermeld (12)
Overzichtelijk beschouwd bevindt men zich in de geschiedenis van de nephrourologie
voor een wenteltrap waarvan de duizendjarige middenspil het urineonderzoek
is waarop alle geneesheren zich hebben beroepen In de loop van
de eeuwen is dat onderzoek beurtelings m 't belachelijke vervallen of ernstig
opgenomen, maar allen deden het om hun diagnose te staven
De Oudheid stond met een zekere kritische zin tegenover het urine-onderzoek
De Middeleeuwen namen het nogal luchtig op zodat het vaak ontspoorde De
Renaissance kende het toppunt van de unnekijkerij, en de zinnigheid van enkele
geleerde koppen volstond nauwelijks om 't rechte pad weer te vinden Men
weet hoe de kunst een overvloed van schilderstukken heeft geschapen, die de
bespotting van een waardevolle metode tot een karikatuur gemaakt hebben
In het midden van de achttiende eeuw was ten onzent het gezag van de Leuvense
hoogleraar Rega van node om de piskijkerij, die als een smistrose al
de lagen van de samenleving teisterde, te schandvlekken Wat Rega daarvoor
in de plaats zette, was maar een zwakke wegwijzing naar een zeer aannemelijke
benadering In de grond bracht hij niet veel nieuws aan HIJ verschanste
zich volkomen in de antieke geneeskunde, het was de triomf van de stagnatie
HIJ slaagde er niet in de scheikunde tot een integrerend deel van de klinische
geneeskunde te maken Zijn verdienste op dat gebied is meer schijn dan
werkelijkheid
De echte ommezwaai, de niet omkeerbare kentering deed zich voor op 't eind
van de achttiende eeuw, op een ogenblik dat de geboorte van de wetenschappelijke
geneeskunde samenvalt met de grote stromingen op andere gebieden
van de wetenschap der natuur