IJsbrand Van Diemerbroeck Verhandeling over de pest - Universiteit ...

A - 30
respective huysen en erven naestgelegen sijn’. 22 Het testament gunt ons een blik in dat huis en
daarmee ook in het leven van zijn bewoners. Allereerst valt op dat het huis helemaal vol moet
hebben gehangen met kaarten, tekeningen en schilderijen. Het aantal (de boedellijst noemt er
enkele tientallen) moet ook naar toenmalige begrippen groot zijn geweest. 23 Er hingen onder meer
portretten in olieverf van Van Diemerbroeck en van zijn vrouw door Jonson van Ceulen, voorts
portretten van grootvader Gijsbert Van Diemerbroeck en zijn vrouw (door Mierevelt) en van
grootvader Henrick van Gessel. Verder waren er talrijke ‘winterties’, ‘fruytagies’ en ‘stranties’ van
Blommart, Lostadt, Docker, Boschaert, De Hooch, Drillenburch, Elzevier, Simons en Droochslooth. Uit
de verdere inventaris blijkt andermaal dat de Van Diemerbroecks welgesteld waren: zij bezaten tal
van landerijen en verder veel aandelen en andere waardepapieren. Voor een deel zal het bezit de
vrucht zijn geweest van een succesvol leven als medicus en hoogleraar. Voor een ander deel zullen
de bezittingen door de Van Diemerbroecks van hun ouders zijn geërfd. Vader Gijsbert
Van Diemerbroeck was burgemeester van Montfoort. Schoonvader Tieman van Gessel was een
vooraanstaande Utrechtse geneesheer en theoloog. Hij was archiater van de Staten van Utrecht (als
opvolger van Willem van der Straten) en bediende het gasthuis. 24
2.4 Opleiding
Na thuis het eerste onderwijs te hebben genoten (volgens Graevius) en in Utrecht de Latijnse school
te hebben bezocht, vertrok IJsbrand in 1627 naar Leiden om er geneeskunde te studeren. Hij werd
ingeschreven op 1 november van dat jaar en was toen dus achttien jaar oud. Tijdens de
voorbereidende studies in de artes werd hij onderwezen door Daniel Heinsius (1580-1655), (Latijn,
Grieks, Geschiedenis) en door (de eveneens remonstrants gezinde) Caspar Barlaeus (1584-1648) in
de Wijsbegeerte. De medici Otto Heurnius (1577-1652) en Adrianus Falcoburgius (1581-1680)
wijdden hem vervolgens in de geneeskunde in. Wie naar de biografieën van deze twee medici kijkt,
moet vaststellen dat Van Diemerbroeck in een tamelijk behoudend klimaat was terecht gekomen.
Toch kon hij in Leiden kennis nemen van allerlei nieuwe ontwikkelingen – zoals van de ontdekking
van de bloedsomloop door William Harvey die in 1628 wereldkundig werd gemaakt. Deze ontdekking
werd in Leiden en elders in de Republiek door lang niet iedereen aanvaard, maar ze werd wel
uitgebreid besproken. Voorts maakte Van Diemerbroeck kennis met een nieuwe manier van klinisch
onderwijs die juist in die dagen opkwam: het onderwijs aan het ziekbed.
Otto Heurnius werd in 1577 geboren in Utrecht als oudste zoon van de latere Leidse hoogleraar in de
geneeskunde Johannes Heurnius (1543-1601) (Kroon, 1911). Hij had gestudeerd in Leiden en was in 1601
bevorderd tot medicinae doctor. Nog in dat zelfde jaar werd hij tot buitengewoon hoogleraar benoemd op de
plaats van zijn overleden vader. Tien jaar later (1611) volgde een aanstelling als gewoon hoogleraar. In de
eerste jaren van zijn buitengewoon hoogleraarschap hield hij zich bezig met de uitgave van de nagelaten
geschriften van zijn vader. Na het overlijden van de anatoom Pieter Pauw (1617) werd ook het ontleedkundig
onderwijs aan Heurnius jr. toevertrouwd. Daarnaast maakte hij zich verdienstelijk door te ijveren voor klinisch
onderwijs. Overigens moet hij als docent niet hebben uitgeblonken. Om die reden werd in 1624 Adriaan van
Valckenburg (Falcoburgius) naast hem benoemd. Heurnius jr. was een dominante man die met velen, ook met
22 Gemeente Archief Utrecht 802. Verzameling losse aanwinsten Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht.
455 Stukken betreffende de verdeling van de nalatenschap van Isebrand Van Diemerbroeck, hoogleraar in de
medicijnen, en zijn vrouw Elisabeth van Gessel 1678-1679. Met retroacta. 1642-1678.
23 Al waren er wel meer medici die een rijke verzameling bezaten. Volgens een mededeling in Wikipedia bezat
de Leidse hoogleraar Frans de le Boe Sylvius een collectie van 190 schilderijen waarvan negen door
Frans van Mieris en elf door Gerard Dou. Dat waren schilderijen die in de zeventiende eeuw reeds zeer prijzig
waren.
24 Hij woonde blijkens het testament van Van Diemerbroeck in de thans nog bestaande Herenstraat.