Forum 4, maart - april, jaargang 19 - Artesis

10
En, hoewel hierover al onenigheid kan zijn, lijkt me
dat dit ‘product’ in eerste instantie de opleiding zelf
is. Nog moeilijker wordt het om eensgezindheid te
bereiken over wat een kwaliteitsvolle opleiding is en
hoe deze dan best gerealiseerd en geëvalueerd wordt.
Het zal niet verbazen dat hierover met name binnen
de context van het hoger kunstonderwijs al menige
discussie is gevoerd.
Wat me vanzelfsprekend lijkt, is dat de docenten,
het opleidingshoofd en de coördinatoren - zij die een
opleiding vormgeven en inkleuren - een cruciale rol
spelen in de realisatie en evaluatie van een kwaliteitsvolle
opleiding. De zorg om kwaliteit zou in de eerste
plaats hun bekommernis en verdienste moeten zijn.
Daarnaast is er echter ook, op het niveau van het departement
en de hogeschool, een kwaliteitszorgsysteem
dat; met een iets onafhankelijkere blik, de kwaliteit
van de opleidingen wil borgen en verbeteren.
Concreet gebeurt dit vooral door middel van evaluaties;
van de opleiding in al haar facetten (via enquêtes
bij studenten en personeel), maar ook van de doelstellingen
die een opleiding vooropstelt en de competenties
die ze bij haar afgestudeerden wil realiseren (via
enquêtes bij werkveld en alumni).
Het kwaliteitszorgsysteem mag echter niet ophouden
bij de evaluaties alleen, het staat of valt met de
processen die gevolg geven aan deze evaluatieresultaten.
Ook hier is de rol van het opleidingshoofd, de
coördinatoren en docenten bepalend, zowel voor een
correcte analyse van de resultaten (die zelden eenduidig
te interpreteren zijn), als bij de uitwerking en
opvolging van maatregelen tot verbetering. Een kwaliteitszorgsysteem
kan dus enkel werken indien het
gedragen wordt door de verschillende betrokkenen.
En hoewel er steeds ruimte is voor verbetering, denk
ik dat het kwaliteitszorgsysteem de afgelopen jaren
steeds meer ingang heeft gevonden binnen de organisatiestructuur
van ons departement en de opleidingen.
Van visitatie tot accreditatie
Wat ongetwijfeld heeft bijgedragen tot een toegenomen
aandacht voor kwaliteitszorg in de opleiding,
is de externe kwaliteitszorg. Wie het proces reeds
meemaakte, voelt ongetwijfeld een lichte huivering bij
de term ‘visitatie’, het door de Vlaamse Hogescholenraad
1 gecoördineerde systeem van externe kwaliteitszorg.
Bij een visitatiebezoek toetst een visitatiecommissie,
op basis van een door de opleiding geschreven
zelfevaluatierapport, of de opleiding wel doet wat ze
beweert en of dit beantwoordt aan de decretale eisen.
Om dit na te gaan brengt ze een plaatsbezoek aan de
opleiding en gaat zij gedurende een paar dagen gesprekken
aan met studenten, personeel en externe
betrokkenen.
Sinds het structuurdecreet van 2003 wordt het systeem
van externe kwaliteitszorg ook gekoppeld aan de
door overheid gehanteerde reguleringsmechanismen:
financiële middelen, erkenning van diploma’s en studiefinanciering
voor studenten. Concreet houdt dit
in dat een opleiding, aansluitend op een visitatie, ook
een accreditatieaanvraag bij de Nederlands-Vlaamse
Accreditatie Organisatie (NVAO) indient. Een positief
accreditatiebesluit heeft een geldigheidsduur van acht
jaar.
Het is omwille van de accreditatie, die de verantwoordingsfunctie
van externe kwaliteitszorg heeft
1 De Vlaamse Hogescholenraad, kortweg VLHORA, is het officieel overleg- en adviesorgaan
van de hogescholen. De VLIR, de Vlaamse Interuniversitaire Raad, is de tegenhanger
die de zes Vlaamse universiteiten verenigt. Om de complementariteit tussen hogescholen
en universiteiten te realiseren, werd in 2011 ook de superkoepel VLUHR, de
Vlaamse Universitaire en Hogescholenraad, in het leven geroepen.