Passo San Gottardo - BIKE & trekking

Wie kent ’m niet, de Gotthard. Vooral de files aan
weerszijden van de tunnel door deze Zwitserse berg zijn
berucht. En dat er over de Gotthard een bergpas loopt
is ook wel bekend. Hoog, maar weinig spannend. Zeker
als je vanuit het zuiden komt knal je met dik tachtig
over een soort bergsnelweg omhoog. Maar zo was het
natuurlijk niet altijd. Vroeger slingerde de Gotthardpas
in vele tientallen bochten omhoog en omlaag. En het
mooie is; een deel van die bochten ligt er nog, in een
verscholen vallei aan de zuidkant van de berg. Daarom
hebben we het vanaf nu niet over de Sankt Gotthard-
Pass, maar over de Passo San Gottardo. Want aan de
zuidkant van de berg spreekt men geen Duits, maar
Italiaans. Het zuidelijk deel van de oude passtraat heeft
daarom ook een Italiaanse naam: Tremola, genoemd
naar de gelijknamige vallei. Dat klinkt mooi en dat is het
ook, want de Tremola is ongetwijfeld één van de mooiste
passtraten van de Alpen.
Rijke historie
De Gotthardstrasse verbindt de plaatsen Altdorf en
Airolo. En daarmee ook Noord-Europa met Zuid-Europa.
Want in de tijd vóór de komst van de treintunnel was de
Sankt Gotthard-Pass één van de belangrijkste noordzuidverbindingen.
Niet dat dat altijd al het geval was.
Voor zover bekend namen de Romeinen – in hun tijd de
baas over Zwitserland – nooit de route over de Gotthard.
Pas in de vroege middeleeuwen werd de Gotthard als
verbinding tussen noord en zuid ontdekt. Met grote
gevolgen, want het alsmaar toenemende verkeer over de
pas leidde er in 1291 toe, dat de verschillende Zwitserse
gebiedjes zich aaneensloten.
De passtraat die wij rijden stamt uit de vroege
negentiende eeuw. De weg was primair bedoeld voor
postkoetsen met vier of vijf paarden ervoor. En ’s winters
trokken diezelfde paarden grote sledes voort! Tot de
treintunnel door de Gotthard in 1882 klaar was. Toen
hadden die postkoetsen ineens niets meer te doen.
Dat het na 1900 toch drukker werd op die oude, smalle
en kronkelige passtraat had alles te maken met de
komst van de auto. In de jaren dertig en veertig van de
vorige eeuw werden daarom flink wat stukken van de
pas beter geschikt gemaakt voor gemotoriseerd verkeer.
De passtraat door Val di Tremola stamt uit die tijd. Best
oud en dus vreemd dat de weg er nog bijna nagelnieuw
bij ligt. Reden: de Zwitsers hebben van de Tremola
een nationaal monument gemaakt. En monumenten,
daar zorg je goed voor, zoals we zelf onderweg
kunnen ervaren. Want op verschillende plekken zijn
stratenmakers bezig met reparaties aan het natuurstenen
wegdek. Prachtig! De kleine kinderkopjes liggen in een
mooi bloemenpatroon en de witte strepen in het midden
van de weg zijn niet geverfd, maar van witte steentjes.
Sombere start
In Airolo, de plaats waar de weg begint, is het
allesbehalve mooi. We bevinden ons in een grauw
industriegebied en de N2, die aansluit op de Tremola,
onderscheidt zich in niets van andere nietszeggende
asfaltwegen. Alleen de gedachte dat hier vijfendertig
Rondes van Zwitserland overheen zijn gereden geeft een
soort van motivatie. En erg is het uiteindelijk ook niet,
want nu kunnen we mooi ons ritme vinden.
Na een kilometer of vijf kruisen we de moderne pasweg
en klimmen we verder omhoog. M’n fietsmaat Peter
heeft het inmiddels ook naar z’n zin, hij heeft z’n ritme
gevonden, wat zich vertaalt in een lach op zijn gezicht.
Weer twee kilometer verder is het zover; het asfalt gaat
over in kinderkopjes. We rijden nu over dezelfde weg als
waar Hennie Kuiper in 1976 de etappe won in de Ronde
van Zwitserland. Dit is het échte werk. Net als Hennie
stoempen we omhoog, door een smal, kloofachtig dal.
We zitten op 1.500 meter en het stijgingspercentage
varieert van zeven tot tien procent. Valt mee, maar de
kinderkopjes remmen de snelheid meer dan we verwacht
hadden. Het weer is echter perfect, met een blauwe
lucht en volop zon. Hoog boven ons raast het verkeer
over de N2, grotendeels overkapt om de weg vrij te
XX BIKE & TREKKING
“ De ‘strada antica’ van
de Passo San Gottardo
is niet voor niets een
nationaal monument.”