De ezel, net even anders - Diergeneeskundig Memorandum

9. Het hemolymphatische systeem
9.1 Anatomische verschillen
De Vena jugularis wordt bedekt door een dikke
spier (M. cutaneus colli). Bij het paard is deze
spier als een rudimentaire fascie aanwezig. Bij
de ezel bedekt deze veel beter ontwikkelde
spier in het middelste derde deel van de hals de
jugulairgroeve, waardoor het intraveneus geven
van injecties of het plaatsen van een intraveneuze
catheter lastig kan zijn. Om meerdere
keren prikken te voorkomen kan men het beste
het bovenste 1/3 deel van de vena jugularis gebruiken
of het onderste 1/3 deel.
Figuur 26: Zelfs in een enkele weken oud
ezelveulen is de M. cutaneus colli duidelijk
aanwezig (Burnham 2002, met permissie van
de AAEP).
9.2 Bloedonderzoek
Voor de meeste bloedbepalingen voldoen de
referentiewaarden van het paard ook voor de
ezel. In het onderstaande overzicht staan de
uitzonderingen op deze regel.
Hematologische parameters:
- Ezels kunnen 12-15% van hun totale lichaamswater
verliezen zonder dat dit weerspiegeld
wordt in een toename van de hematocriet.
Het is daarom des te belangrijker om
waterinname (voedsel en water) en waterverlies
in de vorm van feces- en urineproductie
bij te houden bij ernstig zieke ezels.
- Net als bij het paard zijn er geen reticulocyten
aantoonbaar in het perifere bloed bij de ezel.
D.M. 56e jaargang - No. 3 blz. 30
- Ezels hadden in een studie minder rode
bloedcellen, maar wel grotere RBC (MCV
significant groter, 55.6 femtoliter versus 44 fl
voor het paard).
Biochemische parameters:
- Bilirubine en CK zijn bij de ezel gemiddeld
lager dan bij het paard.
- De GGT is gemiddeld hoger dan bij het paard.
- Het ureum is bij de ezel gemiddeld wat lager
dan bij het paard.
Niet alle bloedparameters zijn zowel bij het
paard als de ezel bepaald. In het hierna volgende
overzicht staan de endocrinologische
parameters waar bij de ezel iets over gepubliceerd
is.
Gepubliceerde referentiewaarden voor totaal
Ca (tCa), P, and totaal Mg (tMg) voor het paard
gelden ook voor de ezel. De ezel lijkt een wat
hoger geïoniseerd Ca (iCa) te hebben; de concentraties
vallen echter wel binnen de referentiewaarden
van het paard. Totaal Ca en totaal
Mg zijn net als bij het paard slechte indicatoren
voor geïoniseerde vormen. De fracties waaruit
het tMg is opgebouwd bij de ezel zijn wel
significant anders dan bij het paard (hoger ultrafiltreerbaar
Mg en lager Mg-complex met
zwakke zuren bij de ezel in vergelijking met
paard). iMg was niet anders dan bij het paard.
Het serum PTH is signifcant lager dan bij het
paard. Calcitriol, de actieve vorm van vit D,
is significant hoger dan bij het paard al is het
maar een fractie.
Samengevat: De hogere calcitriol concentraties
bij ezels passen bij wat hogere iCa and
P-waarden en de wat lagere PTH concentratie
(calcitriol remt bijschildklierfunctie en heeft
daardoor hypercalcemische en hyperfosfatemische
functie).
T3 valt binnen de gepubliceerde referentiewaarden
bij het paard. T4 lijkt aan de laagnormale
kant te liggen indien men gevonden
waarden bij de ezel vergelijkt met referentiewaarden
bij het paard. Opvallend was hierbij
dat de ezelhengsten met de hoogste stokmaat
significant hogere T4 concentraties hadden dan
de middengroep en de miniatuurezels.