De ezel, net even anders - Diergeneeskundig Memorandum

anorexie, weigering om te lopen en/of ataxie.
Er kan koorts optreden en een verhoging van
de hart- en ademhalingsfrequentie, afhankelijk
van de ernst van de optredende toxinemie.
Ook kan de darmmotiliteit verminderd zijn,
wat kan leiden tot geen of harde droge, met
slijm bedekte, faeces. Bij rectaal onderzoek
dient men dan ook extra voorzichtig te zijn
vanwege de extra droge en plakkerige darmmucosa.
Als de toestand voortduurt, kunnen periodes
van ongemak op gaan vallen: van het ene op
het andere been wiebelen, veel liggen en af en
toe rollen. Ook kan hangen en dralen bij de
voer-, of waterbak gezien worden als kenmerkend
verschijnsel; dit is echter een teken voor
een matige tot slechte prognose.
Terminale anorexie kenmerkt zich door ernstig
gewichtsverlies, beschadigde mucosale membranen,
halitosis, oedemen en neurologische
verschijnselen als dwanglopen en dringen,
ataxie en convulsies.
Diagnose
Een snelle indruk verkrijgt men door bloed te
laten bezinken en plasma te beoordelen. Het
plasma is van nature gelig en behoort helder
te zijn. Plasma van hyperlipemiepatiënten kan
variëren van troebelig geel in milde gevallen
tot melkachtig wit in ernstige gevallen als het
triglyceriden gehalte zeer hoog is. De concentratie
aan triglyceriden is een goede maatstaaf
om de ernst, prognose en vervolgtherapie te
bepalen. Normale plasmagehaltes aan triglyceriden
bij een ezel liggen rond de 1 mmol/l,
hoewel gehaltes tot 3,28 mmol/l bij klinisch
gezonde ezels voor kunnen komen.
Therapie
Behandeling is voornamelijk gericht op de primaire
ziekte, herstel van vloeistof- en energiebalansen
(dwangvoederen, glucose infuus met
insuline en eventueel heparine) en het handhaven
van de gastro-intestinale functie (laxeren).
Prognose
Een succesvolle behandeling is grotendeels
afhankelijk van een vroegtijdige diagnose; de
mortaliteit bij ezels met hyperlipemie is hoog
met percentages van 60-95%. De prognose
is onder meer afhankelijk van de opgetreden
schade aan de lever en de nieren. Het Donkey
Sanctuary meldt dat ezels met een plasma-
triglyceride concentratie van boven de 22,6
mmol/l (2000 mg/dl) serieus ziek zijn maar
goed op intensieve vloeistoftherapie kunnen
reageren. Niveaus van boven de 33.9 mmol/l
indiceren een zeer slechte prognose.
Een complicerende factor bij hyperlipemie die
voornamelijk bij ezels wordt gezien is de ontwikkeling
van een pancreatitis. Als gevolg van
de zware ontsteking en oedeemvorming neemt
de pancreas toe in massa en in diameter (tot 30-
37 cm) en kan in sommige gevallen per rectum
worden gepalpeerd. De pancreatitis gaat altijd
gepaard met verklevingen aan omliggende
organen en een exsudatieve peritonitis waarbij
grote hoeveelheden troebelig roodbruine
vloeistof wordt verkregen bij het uitvoeren van
een buikpunctie.
Hoewel de etiologie van het ontstaan bij de ezel
onduidelijk is, wordt pancreatitis ook gezien bij
mensen en honden met hypertriglyceridemie.
Indien bij rectaal onderzoek de pancreas kan
worden gevoeld (of men verkrijgt roodbruine
vloeistof bij buikpunctie) is de prognose zeer
dubieus.
Preventie
Stresssituaties dienen zo veel mogelijk voorkomen
of geminimaliseerd te worden. In onvermijdbare
stresssituaties als introductie van
nieuwe groepsgenoten, transport, of het verlies
van een maatje kan optredende anorexie deels
opgevangen worden door het frequent geven
van kleine smakelijke aanvullingen op het
rantsoen zowel voorafgaand als tijdens die situatie.
Ook het voldoende afscheid nemen van
een overleden maatje is zeer van belang om
langdurige stress te voorkomen. Hier wordt
gemiddeld een half uur tot een uur voor gerekend.
17.2 Hypothermie
Ezels lijken onder koude omstandigheden gevoeliger
voor hypothermie. Dit is niet onlogisch
gezien het feit dat ezels een groter lichaamsoppervlak
hebben in verhouding tot hun inhoud
wat leidt tot een groter warmteverlies. Een
studie beschrijft hypothermie bij 10 ezels van
gemiddelde leeftijd (