overschrijding bij emissies naar water: beknopte fiches (pdf ... - Lne.be

ARCADIS ECOLAS Fiches milieurelevantie ongeoorloofde afvalwaterlozingen
06/11948/KC Milieurelevantie en vermogensvoordeel ongeoorloofde lozingen – Boekdeel 2
3.2.8 Calcium
Algemeen
Een overschrijding van de emissievoorwaarden voor calcium (Ca) heeft een verhoogde impact op de
mens en het milieu. Calcium vormt een zeer licht ontvlambaar gas in contact met water.
Calcium is een bestanddeel van natuurlijke wateren en van vele organismen. Calcium is in een waterige
oplossing als oplosbaar Ca 2+ -ion aanwezig, maar komt ook in andere oplosbare vormen voor: nl
calciumhydroxide (Ca(OH)2) of CaOH + . Wanneer elementair calcium op kamertemperatuur met water
reageert, dan wordt Ca(OH)2 dat als loog in het water opgelost blijft en waterstofgas (H2) gevormd.
Calcium-overschrijding bij lozing naar OW
In oppervlaktewater zal calcium zwak oplosbare complexen met carbonaten vormen, en zo bijdragen tot
de hardheid van water. Een verhoogde calcium-concentratie in oppervlaktewater kan dus een verhoging
van de hardheid tot gevolg hebben, maar ook een verhoogde stabilisatie voor de pH-waarde
veroorzaken, omdat het een bufferende werking heeft.
Omdat calcium voor een groot deel verantwoordelijk is voor de hardheid van water, kan het een positieve
invloed hebben wat betreft de toxiciteit van andere stoffen. Elementen zoals koper, lood of zink hebben
in zacht water een giftigere werking; in hard water zijn vissen beter beschermd voor de directe opname
van metaalionen.
Calciumverbindingen (met uitzondering van calciumcarbonaat, calciumsulfaat en calciumfosfaat in
afwezigheid van CO2) zijn zeer oplosbaar in water, en zullen dissociëren in oppervlaktewater. Door reactie
van sommige onoplosbare calciumverbindingen (b.v. calciumcarbonaat) in water en (meestal) in
aanwezigheid van koolstofdioxide (CO2), kunnen deze calciumverbindingen wel oplosbaar worden.
De mobiliteit en distributie van calcium in water is afhankelijk van de kenmerken van de omgeving.
Calcium-ionen adsorberen aan zwevende stoffen in water en sedimenten (afhankelijk van verschillende
factoren, waaronder de pH), waardoor er effecten naar de waterbodem kunnen optreden. Water met een
lage pH zal de oplosbaarheid en mobiliteit van calcium bevorderen, en een hoge pH zal de oplosbaarheid
verminderen en de bezinkbaarheid van calcium uit de oplossing verhogen.
De accumulatie van calcium in organismen is zeer afhankelijk van de mogelijkheid tot opname door de
organismen. De mogelijkheid tot opname is op zijn beurt afhankelijk van b.v. de pH en de concentraties
van andere stoffen in het waterig milieu. Wanneer sulfaten en fosfaten aanwezig zijn in water, zal
calcium precipiteren uit de oplossing zodat calcium minder zal accumuleren in organismen.
Calcium-overschrijding bij lozing naar RWZI
Een verhoogde concentratie aan calcium(verbindingen) in de ontvangende rioolwaterzuiveringsinstallatie
(RWZI) kan leiden tot een verhoogde hardheid van het water waardoor er kalkafzettingen op delen van
de RWZI kunnen ontstaan. Anderzijds kan een verhoogde hardheid ook leiden tot een verminderde
beschikbaarheid van andere toxische stoffen, zoals b.v. koper, lood of zink wanneer deze aanwezig zijn.
Calcium-ionen kunnen adsorberen aan het slib in de RWZI, afhankelijk van verschillende factoren
waaronder de pH. Sommige oplosbare en mobiele calciumverbindingen kunnen (vooral bij iets lagere pH)
via het effluent in het ontvangende oppervlaktewater terechtkomen, waar ze effecten kunnen
veroorzaken.
Daarnaast kan een verhoogd calcium-gehalte ook een effect hebben op de efficiëntie van bepaalde
zuiveringsprocessen (zoals b.v. coagulatie/precipitatie en nitrificatie) door wijzigingen in alkaliniteit.
Calciumverbindingen zoals calciumcarbonaat en calciumhydroxide worden echter ook in de
afvalwaterbehandeling gebruikt om te ontzuren, de hardheid te verhogen en voor precipitatie van b.v.
fosfaten.
56