Tips & tricks voor het aanleggen van een ... - Main Press(*)

ENGINEERINGNEt.BE
IN thE FIELD
Lassen & snijden
Tips & tricks voor
het aanleggen van een
gasdistributiesysteem
Voor het leveren, opslaan en intern distribueren van lasgassen bestaan
verschillende concepten. Deze variëren van individuele cilinders met daarop
aangesloten een reduceerventiel tot meerdere cilinderpacks, die aangesloten
zijn op een cilindercentrale. Ronald Riepe, manager Gas Installation Services
bij Air Products, geeft advies. Waar houdt u rekening mee?
24
maintenance maGaZine - december 2012
Bij het ontwerp en de aanleg van
gasdistributiesystemen komt heel
wat kijken. Men moet onder meer
rekening houden met de cilinders of tanks,
het leidingmateriaal, voorschriften en het
onderhoud. «Wij leveren complete leiding-

systemen voor de distributie van lasgassen
in bedrijven», zegt Ronald Riepe, «maar
ons werk stopt bij het wandafnamepunt.
Alles wat daarna komt aan slangen, branders
en lasmateriaal wordt geleverd door
gespecialiseerde bedrijven. We adviseren
onze afnemers over het ontwerp van de
systemen en leveren een deel van de apparatuur.
De feitelijke installatie wordt verricht
door een aantal installatiebedrijven,
waarmee we nauw samenwerken en die
de systemen volgens onze specificaties
plaatsen.» Zijn afdeling Gas Installation
Services legt zich toe op het ontwerp en de
aanleg van gasdistributiesystemen.
50 en 30 liter cilinders
In de meeste bedrijven wordt voor het
lassen gebruikgemaakt van losse cilinders.
Over het algemeen gaat het om de bekende
stalen 50 liter cilinders, die op een laskar
staan of op vaste plekken in een bedrijf. Het
gas in deze cilinders heeft een druk van 200
bar. Daarnaast zijn de 300 bar cilinders in
opkomst. Omdat het gas onder een hogere
druk staat, zit er in een 30 liter cilinder
ongeveer net zoveel gas als in een 50 liter
cilinder. De 30 liter cilinders zijn kleiner,
stabieler, lichter en veiliger in gebruik dan
de grote 50 liter cilinders. Op losse 200 en
300 bar cilinders kan direct een reduceerventiel
worden gemonteerd, dat het gas
op de gewenste werkdruk brengt. Het gas
wordt via een slang naar het lasapparaat
gebracht.
Reduceertoestellen
Bedrijven die cilinderpacks afnemen,
gebruiken vaak een cilindercentrale, die
buiten aan de wand wordt gemonteerd.
Het gas wordt via een hogedrukslang
van de cilinder(s) naar het verzamelblok
en het reduceertoestel gebracht, en daar
op de gewenste leidingdruk gebracht.
Daarna wordt het gas gedistribueerd via
het leidingsysteem, dat eindigt met een
afnamepunt waar de leidingdruk verder
wordt gereduceerd naar de juiste druk voor
het lasapparaat. Het grote voordeel van een
cilindercentrale is dat er meerdere cilinders
aan gekoppeld kunnen worden, waardoor
de werkvoorraad gas groter is.
Er is een ruime keuze in cilindercentrales
afhankelijk van het aantal benodigde
cilinders. Er zijn zogenaamde ‘manyflows’
beschikbaar voor maximaal drie losse
ENGINEERINGNEt.BE
IN thE FIELD
Cilindercentrales (op de foto voor 2 x 3 cilinders) zijn een prima manier om
de gasvoorraad t.o.v. individuele cilinders te verhogen. Zijn drie cilinders leeg,
worden de andere drie opengezet en kunnen de lege vervangen worden.
Een mooi voorbeeld van een correct geïnstalleerd afnamepunt. We vinden er
koperen en hardgesoldeerde leidingen, voorzieningen voor krachtstroom en 230
volt lichtnet. Daardoor zijn alle lasvoorzieningen op één centraal punt aanwezig
en kan uiterst efficiënt gewerkt worden.
cilinders, voor twee keer twee cilinders
of voor twee keer drie cilinders. In de
meeste gevallen worden de lege cilinders
handmatig afgesloten en de volle cilinders
opengedraaid, waarna de lege cilinders
vervangen kunnen worden. Er zijn ook
centrales leverbaar voor het aansluiten
van cilinderpakketten. Cilinderpakketten
bestaan over het algemeen uit zestien in
serie geschakelde 200 of 300 bar cilinders
in een metalen frame. Het aantal cilinders
en de afmetingen van de pakketten variëren
per bedrijfstak. Bedrijven beschikken
dankzij die pakketten over een nog grotere
werkvoorraad gas. Er zijn semi-automaten
en automaten leverbaar die de overschakeling
van een leeg naar een vol cilinderpakket
regelen.
maintenance maGaZine - december 2012 25

ENGINEERINGNEt.BE
IN thE FIELD
Schroefdraad en
verloopnippels
De verschillende draadaansluitingen op
de cilinderafsluiter vormen een belangrijk
aandachtspunt bij het werken met
cilinders. De draadaansluiting voor gascilinders
wordt vastgelegd in een nationale
norm. Voor 200 bar cilinders bestaan er in
Nederland en België verschillende soorten
cilinderaansluitingen. In Nederland wordt
de NEN 3268 gehanteerd terwijl dit in
Belgie de NBN 226 is. Daarnaast wordt de
aansluiting volgens DIN 477 meer en meer
gebruikt. Het resultaat is dat internationaal
werkende bedrijven vaak problemen hebben
met de reduceertoestellen die zij standaard
gebruiken, omdat deze niet passen op de
cilinders geleverd in het land waar ze op
dat moment werkzaam zijn. Zij vragen dan
vaak om verloopnippels om het reduceertoestel
toch aan te kunnen sluiten. Het grote
gevaar van verloopnippels is dat deze in een
ander land op een totaal ander gas kunnen
worden aangesloten en dus potentieel
gevaarlijke combinaties mogelijk maken.
Het gebruik van verloopnippels moet dus
zo veel mogelijk vermeden worden en men
moet een reduceertoestel gebruiken met de
juiste invoerbuis en wartel. Voor 300 bar
cilinders is er gelukkig wel een Europese
standaard afgesproken.
Installatie van gastanks
Een geplaatste Micro Bulk-tank moet aan
een aantal voorwaarden voldoen inzake
afstanden tot gebouwen, plaatsing op een
onbrandbare ondergrond en het aanbrengen
van aanrijbeveiliging, zodat beschadiging
van de tanks en de leidingen wordt voorkomen.
Daarnaast zijn er voorwaarden voor
de afstand tot de erfscheiding en moet de
tank, het leidingwerk en het vulpunt ontoegankelijk
zijn opgesteld voor onbevoegden.
Voor grote bulktanks met een inhoud van
meer dan 2.000 liter is over het algemeen
een fundering nodig en dus een (bouw)
vergunning.
Gasmengers
Om gassen te mengen werden in het verleden
vaak elektrisch gestuurde mengers
gebruikt die gemonteerd zijn op buffervaten
van (roestvast) staal. Vanuit de buffer wordt
het gas via een leiding naar de werkplek
gebracht. Bij de grote hoeveelheden gas
uit tanks is dat vaak een dure oplossing. Er
bestaan intussen ook speciale gasmengers
26
maintenance maGaZine - december 2012
Micro Bulk-tanks zijn geschikt bij
een gasverbruik van meer dan twaalf
cilinders per maand. Ze hebben grote
logistieke voordelen, maar stellen wel
hoge eisen aan het leidingnetwerk.
die zonder buffer werken. De capaciteit van
dergelijke mengers is tot ca. 900 liter per
minuut, dus over het algemeen ook ruim
voldoende voor bedrijven met een groot
volume laswerk.
Tips voor leidingsystemen
GIS-manager Riepe wijst op een aantal
praktische tips. «De leidingen moeten
uiteraard zo worden aangelegd dat er geen
kans op beschadiging optreedt. Dat is vooral
belangrijk bij het gebruik van toxische of
brandgevaarlijke gassen». Zo moeten de
leidingen op enige hoogte gelegd worden.
Op de werkplekken moet men de leidingen
naar beneden leggen en voorzien van eigen
afnamepunten en reduceertoestellen. Voor
uitgebreide leidingsystemen wordt dan
weer bij voorkeur gewerkt met meerdere
secties in het netwerk, waarbij elke sectie
voorzien is van sectie-afsluiters en van
noodafsluiters. «Dat is vooral heel praktisch,
want als er problemen zijn, hoef je
maar één sectie af te sluiten, terwijl de rest
van het bedrijf gewoon kan doorwerken».
Ook adviseert hij het gas in de ringleidingen
onder een hogere druk te zetten, want de
druk in de ringleidingen neemt af naarmate
de afstand toeneemt. «Met een hogere druk
in de ringleidingen en reduceertoestellen bij
de afnamepunten kan op iedere werkplek de
juiste druk geleverd worden.»
Leidingmateriaal
Als materiaal voor de leidingsystemen wordt
doorgaans staal, rood koper en soms roestvaststaal
gebruikt. Staal komt het vaakst
voor in industriële omgevingen. Rood koper
heeft als voordeel, dat het metaaloppervlak
gladder is en er minder verontreinigingen in
het leidingnetwerk ontstaan. Daarom wordt
rood koper vooral gebruikt in bedrijven
waar hoge eisen aan de zuiverheid van het
gas worden gesteld, zoals bij lasersnijden
of in laboratoria. In ziekenhuizen wordt
daarnaast nog een heel speciaal soort rood
koper gebruikt. Riepe zegt dat knelkoppelingen
bij het aanleggen van leidingnetwerken
zoveel mogelijk voorkomen moeten worden
om de kans op lekkage te beperken. Vaak
liggen leidingen voor lasgassen namelijk in
industriële omgevingen waar veel trillingen
voorkomen en knelverbindingen kunnen
lostrillen. «Daarom gaat de voorkeur naar
gelaste of hardgesoldeerde verbindingen.
Dat maakt de installatie weliswaar wat
duurder dan de ook veel gebruikte snelklikleidingen,
maar de constructie is veel
duurzamer». De klikkoppelingen hebben
rubberen 0-ringen die na verloop van tijd
vergaan, waardoor uiteindelijk lekkages
ontstaan. Bij het hardsolderen met koperfosforzilversoldeer
hoeft geen vloeimiddel
gebruikt te worden, zodat er geen vervuiling
in de leidingen terechtkomt. Na de
aanleg en installatie moeten alle leidingen
goed met stikstof doorgeblazen worden en
daarna onder druk op lekdichtheid worden
gecontroleerd.
codering
«Soms kom ik in bedrijven om een leiding
bij te plaatsen en dan zie je een wirwar van
leidingen lopen, met geen enkele indicatie
van het soort gas en de richting waarin het
stroomt», licht Ronald Riepe toe. «Je kunt je
voorstellen, wat er gebeurt als men per ongeluk
een verkeerde leiding met een gevaarlijk
of brandbaar gas doorslijpt of –brandt».
Het is daarom aan te bevelen standaard op
regelmatige afstanden op leidingen kleurstickers
met pijlen te kleven, zodat duidelijk
is welk gas er in de leidingen loopt en in
welke richting. Die kleurcode is overigens
hetzelfde als die op de gascilinders: groen
voor inerte gassen, bruin voor acetyleen,
wit voor zuurstof en rood voor waterstof
en andere brandbare gassen.