Sophia nodigt u uit / vous invite &

echerche 28 onderzoek
op zoek naar een mogelijk verband tussen
een (eventuele) ongelijkheid in de
interactie en de algemene sfeer in de
klas. Uit sommige onderzoeken is
gebleken dat jongens vooral domineren
wanneer er een algemene competitieve
en ongestructureerde sfeer heerst in de
klas. Verder onderzoeken we of er een
evolutie is in het taalgedrag van de leerlingen
door ook in de laatste twee
maanden van het eerste leerjaar de
interactie te analyseren. Om na te gaan
of het geslacht van de leerkracht een rol
speelt, wordt er zowel bij vrouwelijke
als mannelijke leerkrachten geobserveerd.
Ten slotte willen we weten of er
een link is tussen de attitude van de
leerkracht omtrent gender en communicatie
en de onderzoeksresultaten.
Onderzoeksmethode
De dataverzameling zal plaatsvinden in
Basisscholen van het Gemeenschapsonderwijs.
Gedurende de eerste en laatste
twee maanden van het schooljaar zal
ik taallessen bijwonen in het eerste leerjaar,
telkens twee uur per week per klas.
Er wordt enkel geobserveerd in klassen
met een gelijke verdeling van meisjes en
jongens (minimaal 40%-60% verdeling).
Met de goedkeuring van de leerkracht
worden er audio- en video-
opnamen van de leergesprekken
gemaakt.
Om in te schatten of de sfeer in de klas
overwegend competitief of coöperatief
is, wordt gebruik gemaakt van een kort
sfeer-observatieschema. Daarnaast
wordt een schema gebruikt ter ondersteuning
van de observatie van de
interactie, dat de analyse ervan aan de
hand van de uitgetikte transcripties,
vergemakkelijkt. Op die transcripties
van de data volgt de analyse van de
beurtverdeling. Ik bereken hoeveel percent
van de totale interactie besteed
werd aan meisjes en jongens, bespreek
de opmerkingen voor goed of slecht
gedrag, en de soorten beurten.
De video-opnamen worden gebruikt als
kwalitatieve aanvulling voor het
inschatten van het gedrag, zoals het
opvallend opsteken van de vinger. De
attitude van de leerkracht wordt gemeten
aan de hand van een vragenlijst.
Uiteraard kunnen in de interactie in de
klas zeer veel factoren een rol spelen.
Binnen het kader van één onderzoek is
het niet mogelijk om de invloed van al
die factoren na te gaan. Vroegere,
meestal Amerikaanse onderzoeken
rond dit thema, brachten geen uitslui-
sophia | n° 28 | 2001
ting van beïnvloedende factoren en de
methodologie werd eerder vaag
beschreven. Meestal werd er een combinatie
van kwalitatieve en kwantitatieve
methodes gehanteerd maar er bestaat
nog geen standaardmethode. In dit
onderzoek wil ik dan ook werken aan
objectiveerbare criteria voor het definiëren
van mogelijk beïnvloedende factoren.
Het onderzoek ging van start op 1
oktober 2001 en zal worden afgerond
in 2005. Vragen en suggesties zijn welkom
op onderstaand adres.
Referentielijst
Bossaert, Sarah 2000. Taal en gender. Linguïstische
analyse van de interactie in de schoolklas
en bij een vrouwelijke arts. Licentieverhandeling.
Brussel: VUB.
Coates, Jennifer (ed.) 1998. Language and Gender-
a reader. Oxford: Blackwell.
Dolle-Willemsen, Dora; Verbiest, Agnes 1999. Taal
in de klas. Amsterdam: Contact.
Contact
Sarah Bossaert
VUB,Vakgroep Germaanse Talen
Centrum voor Vrouwenstudies
Waversesteenweg 1077, 1160 Brussel
Tel. 02 629 39 38
Sarah.Bossaert@vub.ac.be