samenleven: nieuwe feiten over relaties en gezinnen - Cbs

Waarom zo’n sterke huwelijksmigratie?
De vraag waarom Turken en Marokkanen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld
Antillianen en Surinamers, zo massaal kiezen voor een partner die is geboren in het
herkomstland en zo weinig voor een autochtoon, is niet eenvoudig te beantwoorden.
Partnerkeuze is een complex proces, waarbij vele factoren een rol spelen.
Een van de factoren die een rol spelen is de keuzemogelijkheid binnen de eigen
groep. Gemengde huwelijken komen vaker voor naarmate de keuze binnen die
groep beperkt is. Het mannenoverschot, waarvan begin jaren zeventig sprake was
bij de Turkse en Marokkaanse groep, is door gezinsherenigende migratie overgegaan
in een vrij evenwichtige man-vrouw-verhouding. De keuzemogelijkheid is
bovendien vergroot doordat de Turkse en Marokkaanse groepen in de loop der tijd
sterk in omvang zijn toegenomen. Het verklaart mede waarom velen in de eerste
periode een partner in het herkomstland zochten.
Bij de mate waarin gemengd huwen voorkomt speelt ook de sociale afstand tussen
groepen een rol. Naarmate groepen meer op elkaar lijken, huwen ze vaker met
elkaar. Het is een van de verklaringen waarom de tweede generatie (iets) vaker met
een autochtoon is gehuwd dan de eerste generatie. De verwachting is dat het aandeel
gemengd gehuwden in de toekomst verder zal toenemen.
Ook de migratiewetgeving kan een rol hebben gespeeld ten aanzien van partnerkeuze.
In 1983 werd de Wet op de Gezinshereniging herzien en onder meer aangevuld
met eisen betreffende minimuminkomen, werk en huisvesting van de
aanvrager. In 1994 werden de eisen om een partner naar Nederland te laten migreren
nog verscherpt. Hierdoor is het de laatste jaren moeilijker geworden om een
huwelijkspartner uit het herkomstland naar Nederland te laten overkomen.
Een andere factor van belang is de kans op een ontmoeting met een partner van
bepaalde herkomst. Veel ontmoetingsplaatsen worden gekenmerkt door een zekere
etnische concentratie, wat mede kan verklaren waarom gemengde huwelijken nog
steeds weinig voorkomen. De gelegenheid om potentiële huwelijkspartners van
eigen herkomst in Nederland te ontmoeten, tijdens werk, opleiding of recreatie, is,
oppervlakkig gezien, wel ruim voorhanden.Verreweg de meeste allochtone leerlingen
bezoeken een school met een relatief groot aandeel allochtonen. In het bijzonder
geldt dit voor Turken en Marokkanen met een lager opleidingsniveau. Het
gemiddelde Turkse of Marokkaanse gezin woont bovendien in een ‘verkleurende’
buurt [42]. In theorie is de kans op een ontmoeting met een in Nederland wonende
herkomstgenoot in de loop der tijd dus gestegen. In de praktijk zijn, als gevolg van
een sterke sociale controle, de mogelijkheden om in het openbaar met elkaar op te
trekken voor Turkse en Marokkaanse jongeren echter beperkt, en deze praktijk lijkt
niet echt aan verandering onderhevig te zijn. Tegelijkertijd is het steeds eenvoudiger
geworden om regelmatig een bezoek te brengen aan het land van herkomst. Daar
blijken de meisjes veel meer vrijheid te krijgen om contacten te leggen met jongens
van hun leeftijd. Deze ontwikkelingen liggen, althans gedeeltelijk, ten grondslag
aan de huidige, niet onaanzienlijke huwelijksmigratie [40].
Samenleven. Nieuwe feiten over relaties en gezinnen 51