Handboek debietmeten in open waterlopen - Wageningen UR E-depot

STOWA 2009-41 Handboek debietmeten in open waterlopen
Een van de grootste wetenschappers op het gebied van de praktijk van het debietmeten was
Henry Darcy. Hij deed veel schaalmodel- en praktijkonderzoek naar de stroming van water.
Voor de meting van de snelheid van het water maakte hij rond 1850 een verbeterde versie van
de buis die Pitot in 1732 had uitgevonden: de “tube jaugeur Darcy-Pitot” (Figuur 3-2). De “tube
jaugeur” meet met behulp van twee buizen de snelheidshoogte. Darcy construeerde hiervoor
een ingenieuze inlaatopening. Tot op de dag van vandaag wordt deze methode gebruikt voor
het meten van de stroomsnelheid van lucht. Darcy en zijn assistent en opvolger Bazin publiceerden
de resultaten van hun hydraulische onderzoekingen in twee standaardwerken van
het waterloopkundig onderzoek: de Recherches hydrauliques entreprises par M. Henry Darcy
continuées par M. Henri Bazin uit 1865.
Figuur 3-2 meTen meT De jAugeur DArcy-piTOT en DWArSDOOrSneDe vAn een OpSTelling in een geSlOTen leiDing (brOn: liT. 31)
Het meten van stroomsnelheden in rivieren gebeurde met drijvers of met hydrometrische
instrumenten. Een bekende drijver is de boldrijver. De boldrijver is een houten bol voorzien
van een hals, met daarin een vlaggetje. De bol is hol en van zoveel ballast voorzien, dat alleen
de hals boven water uitsteekt, waardoor de windvang gering is. Met deze oppervlaktedrijver
mat men de snelheid aan de oppervlakte, waarna de gemiddelde snelheid werd bepaald met
de formule van Bazin.
Betere resultaten waren te verkrijgen met stokdrijvers, ook wel Cabeose staven of Krayenhoffse
drijvers genoemd. Deze hadden een toepassing tot een waterdiepte van circa 3,50 m. Zo’n drijver
is een ronde houten staaf van 5-10 cm diameter en van onderen verzwaard om de staaf
zo goed mogelijk in de verticale stand te houden. Het ondereinde van de staaf bevindt zich
circa 50 cm boven de rivierboden; het boveneinde steekt circa 15 cm boven water uit. Door het
verschil in stroomsnelheid over de verticaal neemt de staaf een scheve stand in, hetgeen een
maat is voor de stroomsnelheid. Bij metingen van de stroomsnelheid, uitgevoerd in 1939 op
de Brielse Maas, werden stokdrijvers gebruikt, die konden worden verlengd. Dit heeft geleid
tot de veel toegepast kettingdrijvers en koppelstokdrijvers, die een aanpasbare lengte hadden.
15