handreiking natuurvriendelijke oevers - Wageningen UR E-depot

Inzicht is daarom nodig over:
• Ruimte in de watergang
• Profiel van de watergang;
• (verwachte) Waterstanden en stroomsnelheden;
• Waterberging, zie tekstkader;
• Afvoerfunctie, zie tekstkader.
• Ruimte op het land
• Beschikbare ruimte;
• Mogelijkheden voor grondverwerving of afspraken met omwonenden.
Kader HeT eFFeCT VAN de NATUUrVrIeNdelIjKe OeVer OP de WATerBergINg OF AFVOerFUNCTIe
een misverstand is dat de aanleg van natuurvriendelijke oevers altijd zal leiden tot een afname van waterberging
of een afname in het afvoerend vermogen van een watergang. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen
veranderingen in waterberging en in afvoerfunctie.
Waterberging
voor de inschatting van het effect van een natuurvriendelijke oever op de waterberging moet alleen naar het
profiel boven de waterspiegel worden gekeken. dit is immers de ruimte voor waterberging. de natuurvriendelijke
oever geeft een bergingsverlies als de oever binnen het bestaande talud wordt gerealiseerd, waardoor het profiel
boven de waterspiegel geringer wordt. er wordt juist extra berging gecreëerd wanneer de oever buiten het bestaande
talud wordt gerealiseerd.
Afvoerfunctie
voor de inschatting van het effect van een natuurvriendelijke oever op de afvoerfunctie moet alleen naar het
profiel beneden de waterspiegel (bij hoge waterstanden) worden gekeken. een natuurvriendelijke oever kan leiden
tot een afname van het doorstroombaar oppervlakte en een toename van de stromingsweerstand. of dit leidt tot
hogere piek waterstanden is afhankelijk van de lokale situatie. als algemene richtlijn geldt dat als de stroomsnelheid
niet sterk afneemt, de maximale afvoer niet tot nauwelijks geremd wordt. dit kan eenvoudig worden gecontroleerd
met de formule van strickler:
met
Q = afvoer (m3/d)
v = stroomsnelheid (m/d)
a = doorstroom oppervlakte
Q= V * A
waarbij
v = kstr * r3/2 * √ i
kstr = maat voor de stromingsweerstand
(variërend van 20 m1/3/s voor ruwe,
begroeide oevers tot 40 m1/3/s voor
pas gemaaide watergangen)
r = hydraulische straal
i = verschil in waterhoogte
in sommige situaties zal een hogere stromingsweerstand juist gewenst zijn. dit is bijvoorbeeld het geval wanneer
water langer moet worden vast gehouden om benedenstroomse gebieden te ontzien. Het is daarom verstandig om
voor aanleg van een natuurvriendelijke oever de lokale situatie te analyseren met een hydroloog.
Handreiking natuurvriendelijke oevers | 25