'Lonen van een miljoen? Daar geloof ik niet in' - Jobat

OVERHEID BUDGET
Het succesdieet van de fod sociale zekerheid
In 2003 werkten er bij de FOD Sociale Zekerheid 2.000 ambtenaren. Vandaag zijn dat er 700
minder. Intussen is hun dienstverlening er alleen maar op vooruitgegaan en zijn werknemers er
meer tevreden dan ooit. ‘Mijn taak is om te hervormen, niet om sociale werkgelegenheid te
creëren’, aldus directeur-generaal Tom Auwers.
Tekst: Jan Bosteels / Foto: Koen Bauters
Het succesdieet van de FOD Sociale Zekerheid is
niet onopgemerkt gebleven. Tien jaar geleden
wou 17 procent van de sollicitanten bij Selor
(het selectiebureau van de federale overheid, red.)
voor de FOD Sociale Zekerheid werken. Vandaag is dat 90
procent. Niet onbegrijpelijk als je het verhaal achter de hervorming
hoort.
De hypermoderne kantoorruimte waar Tom Auwers ons
rondleidt, oogt opvallend leeg. Thuiswerken is bij deze FOD
dagelijkse kost.‘Behalve de onthaal- en onderhoudsmedewerkers
kan en mag iedereen thuiswerken, wanneer hij of
zij wil, zo lang het werk maar gedaan wordt. Zelfs onze callcentermedewerkers
werken thuis. Zij zijn, om begrijpelijke
redenen, wel aan vaste uren gebonden.’
Isminderambtenarenhetgeheimachterditsucces?
‘Het aantal is niet relevant, al daalt het wel. Wij zijn gekrompen
van 2.000 naar 1.300 werknemers. Als er mensen weggaan,
worden ze niet vervangen. Met het geld dat vrijkomt,
werven wij enkel aan wie volgens onze strategische analyse
nodig is. Zo hebben we sinds 2003 enkel universitairen aangenomen.
Het gevolg is dat de loonmassa gelijk is gebleven.’
Tijdensdeeconomischecrisisvandejarentachtig
werdenmensenaangeworvenbijwijzevansociale
tewerkstelling.Isdatvoorbij?
‘Mijn taak bestaat erin mijn Directie-Generaal te leiden en
de dienst te hervormen, niet om sociale werkgelegenheid
te creëren. Het klopt dat de crisis van de jaren tachtig is opgelost
door mensen aan te nemen in overheidsdienst, mensen
die binnenkort op pensioen gaan. In 2003 was de gemiddelde
leeftijd hier 54 jaar en zaten we over vier locaties
verspreid. Toen we startten hadden we 38 procent mensen
te veel en 14 procent te weinig, al naargelang hun profiel.’
Hoeisdeveranderingtotstandgekomen?
‘Wat ik hier aantrof ten tijde van de Copernicus-hervormingen
was recht uit De Collega's gegrepen. Het was een
dienst die niets van zijn basisopdrachten verrichtte. We
hebben eerst de dienstverlening op punt gesteld. Tegen
2006 waren we daarmee rond. In 2006 hebben we strategisch
vooruitgedacht onder het motto: wat wordt het belangrijkste
probleem van de komende jaren? Dat is The War
on Talent. Een arbeidsmarkt vol hoogopgeleide profielen,
maar met te weinig mensen voor het aantal beschikbare arbeidsplaatsen.
Hoe zorgen we ervoor dat de mensen kiezen
voor de overheid en meer bepaald voor ons?’
Zegtuhetmaar.
‘We hebben gezorgd voor een heel attractieve bedrijfscultuur.
We zeggen mensen niet langer wanneer, waar en hoe
ze moeten werken. Radicaal aberrant in overheidsdenken
dus. Mensen kunnen thuiswerken, ze hoeven niet meer op
de trein of in de file te zitten. Mensen kunnen naar de tandarts,
hun kind van school halen, ze moeten er alleen voor
zorgen dat hun werk gedaan geraakt. Het gevolg is dat mensen
ook in het weekend werken en dat jonge moeders niet
parttime hoeven te werken. Die gaan om 15u naar de crèche
en werken 's avonds thuis verder.’
‘Als je mensen niet verplicht tijdens bepaalde uren te functioneren,
werken ze harder. Vroeger waren onze mensen
acht uur time slave en een paar uur onderweg. Nu werken
ze zes uur keihard. Wij hebben de mensen drie à vier uur
teruggegeven. Ze zijn veel gelukkiger dan vroeger. Wij hebben
een personeelsverloop van 3,4 procent per jaar, terwijl
dat voor de overheidsdiensten gemiddeld op 7 procent ligt.
Onze werknemers wachten ook lang om op pensioen te
gaan: op 62 jaar, terwijl het gemiddelde op 58 ligt.’
U maakt graag het onderscheid tussen slim en
dombesparen.Watbedoeltudaarmee?
‘Dom besparen is: het kost te veel, we snijden iets weg. Slim
besparen is de zaken zo aanpakken dat je voor een echte
oplossing zorgt. En dat kost in eerste instantie soms geld.
You need seed money.
De verbouwing van onze kantoren heeft tien miljoen euro
gekost, maar brengt elk jaar negen miljoen euro op doordat
veel minder mensen hier een bureau hebben. We hebben
onze dienstverlening en werking drastisch geoptimaliseerd.
Onze grootste dienst, die toelagen geeft aan gehandicapten,
krijgt elk jaar meer werk. Nu werken daar 450 mensen.
Mocht die dienst functioneren zoals drie jaar geleden, dan
hadden we daarvoor drie keer meer mensen nodig. Wij
hebben onze processen zo gecomprimeerd en gedigitaliseerd
dat alles veel efficiënter verloopt.’
Moeteenoverheidsdienstzichtotzijnkerntaken
beperkenenanderetakenoutsourcen?
‘Toen ik hier in 2003 begon, hadden we nog koffiedames.
Die kwamen rond met bonnetjes die je moest aanschaffen
om lauwe koffie uit een thermos te krijgen. Niemand was
tevreden, want ze kwamen maar één keer langs in de voormiddag
en één keer in de namiddag. Wij hebben dat systeem
afgeschaft en overal machines geïnstalleerd die gratis
vers gemalen koffie produceren.
We hadden een ploeg statutaire schoonmaaksters. We
hebben niemand ontslagen, maar degenen die op pensioen
gingen, hebben we vervangen door een externe firma. En
sommige schoonmaaksters hebben we omgeschoold tot
onthaalmedewerksters en floormanagers.’
Isoutsourcendanperdefinitiegoedkoper?
‘Dat hangt af van dossier tot dossier. Onder slechte managers
is het heel populair om problemen te outsourcen. De
ICT draait vierkant, dus huur je een extern bedrijf in. Maar
zo los je niets op. Ik vind dat je ervoor moet zorgen dat je
vaste kosten flexibel worden. Met alleen maar statutaire
werknemers is de volledige loonmassa een vaste kost. Nu
werven we niet langer statutair aan. We nemen mensen
contractueel in dienst. Als na een paar jaar blijkt dat ze goed
zijn, maken we ze statutair bij wijze van beloning. Als overheidsmanager
vind ik het variabiliseren van kosten zeer belangrijk.’
Opwelkekostenhebtunogbespaard?
‘We hebben alle oude statussymbolen afgeschaft. De directie
heeft geen eigen bureau meer, de bureauchefs ook niet.
Voor het middenkader was dat even wennen. De grote vergaderzaal
mag door iedereen geboekt worden, niet alleen