Een halve eeuw lokaal bestuur.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

enigszins verbouwd. Het dak is met de komst van de EEG, later de EG en
nog weer later de Europese Unie opgetild. Er is eigenlijk een verdieping
bijgekomen of anders gesteld ‘de zolder is verbeterd’. Teksten van het
ministerie van Binnenlandse Zaken wezen de EU enkele decennia terug aan
als de eerste overheid, iets wat anno 2009 niet meer het geval is want de
gemeenten heten nu eerste overheid. Een gemeentelijke overheid is voor
burgers veelal de eerste entree tot de overheidsorganisaties, zoals de
commissie-Van Aartsen in 2007 stelde.
Zijn de verdiepingen dus gebleven, het Huis van Thorbecke is sinds 1900 en
zeker sinds 1950 wel vergroot. De overheden hebben meer taken op zich
genomen, het budget van gemeenten is sterk gegroeid om steeds meer taken
te kunnen uitvoeren. Het aantal ambtenaren dat werkzaam is bij gemeenten is
enorm toegenomen. Er moesten in het huis van Thorbecke in 1958 dus veel
meer mensen gehuisvest worden dan daarvoor en in 2000 nog veel en veel
meer.
De aantallen ambtenaren per gemeente verschillen overigens. Dat was al zo
in 1958 en dat is in 2012 ook nog zo. Een gemeente als Rotterdam kent
grofweg 20.000 ambtenaren maar er bestaan ook gemeenten die slechts 40
ambtenaren kennen.
Het huis van Thorbecke kent ook bijgebouwen, waarin het zogenaamde
aanvullend bestuur gehuisvest is. De Wet gemeenschappelijke regelingen
(wgr) maakt het gemeenten mogelijk om samen te werken. Dat is ook op
grote schaal gebeurd, op het terrein van specifieke diensten, zoals bij de
sociale dienst en milieu. Gemeenten kunnen ook op andere juridische
manieren samenwerken, bijvoorbeeld in een stichting of
ontwikkelingsmaatschappij (nv). Dat samenwerken, via publieke of private
vormen, zijn gemeenten sinds 1958 meer en meer gaan doen, waardoor er in
feite meer bijgebouwen ontstonden. Ook de omvang van het personeel dat bij
samenwerkingsverbanden werkzaam is, is gegroeid, zij het dat het nog altijd
slechts een fractie is van degenen die in gemeentelijke organisaties werkzaam
zijn.
We rekenen de binnengemeentelijke decentralisatie (bgd) ook maar even tot
de bijgebouwen van het Huis van Thorbecke. In 1990 heeft de bgd in
Amsterdam haar beslag gekregen met de komst van zestien stadsdelen plus
de binnenstad. De stadsdelen worden bestuurd door stadsdeelraden,
rechtstreeks gekozen ‘wijkbesturen’. De deelraden hebben destijds nagenoeg
26