Een halve eeuw lokaal bestuur.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

5 Het gemeentebestuur: stabiliteit en dynamiek
We komen bij de positie van het gemeentebesturen en de gemeentelijke
organisaties in de periode 1958-2008. Voor de typering van de
ontwikkelingen die de gemeenten doormaakten, maak ik een indeling in
rollen die aan gemeenten in de analyses van de gemeentelijke bestuurskracht
vaak zijn toegekend: de rol van de gemeente als politiek bestuur, de rol van
het collectieve beleid, de rol van de gemeente als dienstverlener, de rol van
samenwerker (met gemeenten, organisaties, burgers), de rol van werkgever
(wat verwijst naar de bedrijfsvoering). Welke ontwikkelingen zijn op dit vlak
te traceren? De bijgevoegde figuur geeft een overzicht.
Wie de ontwikkelingen wil schetsen kan bestuurders interviewen die
vele jaren burgemeester of wethouder of raadslid waren. Wat zien zij
als omslagpunten? Een tweede manier is alle adviezen van de Raad
voor het binnenlands bestuur (Rbb) en de opvolger de Raad voor het
openbaar bestuur (Rob) op een rij te zetten. En dat aangevuld met de
adviezen van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv). Dan
krijgt men op basis van evaluaties en een beeld over onder meer de
financiële verhoudingswet, over de ontwikkeling in de algemene
uitkering en specifieke uitkeringen, over de discussie over
stelselwijzigingsvoorstellen zoals over ‘bestuur op niveau’, over de
Wgr+, de zgn. regiogemeente en herindeling, over ‘presteren door
leren’ (benchmarken), over het ontstaan en de ontwikkeling van het
grotestedenbeleid, over de discussie over autonomie, over de opmars
van veiligheidsbeleid en de discussie over veiligheidsregio’s. Een derde
manier is om de uitkomsten van alle meer dan 150 verrichte
bestuurskrachtmetingen, die de afgelopen jaren zijn verricht, nalezen op
sterkteen en zwakten. Een vierde manier om alle jaargangen na te
kijken van VNG-Magazine. Een vijfde manier om het werk van VNGcommissies
te bezien. In feite heb ik dit nagenoeg allemaal gedaan. Tot
welk inzicht leidt dit?
De ontwikkelingen die mij opvielen, worden genoemd. Deze schets heeft iets
van een dwarsdoorsnede. Wellicht dat ergens in een gemeente nog iets
gebeurd is dat voor die ene gemeente van exceptionele betekenis is geweest,
zoals de vuurwerkramp Enschede jarenlang in de greep hield. Dit moet
42