Een halve eeuw lokaal bestuur.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Souvereiniteitsoverdracht naar de EU
De bewoners van het Huis van Thorbecke hebben elkaar opgezocht en vinden
elkaar soms, maar niet altijd. Hoe staat het met de hoogste verdieping?
Gememoreerd moet nog worden dat sinds 1958 sprake is geweest van een
soort centralisatie. We noemen dat echter niet zo. Er wordt gesproken van
souvereiniteitsoverdracht van de rijksoverheid aan de organen van de
Europese Unie. Deze ontwikkeling, die ook wel wordt gezien als een vorm
van ‘verplaatsing van de politiek’, is vooral sinds 1970 verder doorgezet. De
EU maakt beleid en dat moet dan weer door de oorspronkelijke
souvereiniteitsoverdrager nationaal geïmplementeerd worden. De EU
bemoeit zich niet alleen rechtstreeks met vrij verkeer van goed, geld, mensen,
maar inmiddels ook met justitie, water, onderwijs, milieu. De bemoeienis
gaat ver want heeft betrekking op het geluidsniveau van de grasmaaiers, de
bescherming van schilders door verplicht gebruik van hoogwerkers onder
bepaalde omstandigheden, het innemen van ‘leeg goed’, het toelaatbare
niveau van fijnstof. De EU heeft zich ontfermt over de milieueffectrapportage
(mer) die nu in een Europees jasje steekt. Waar Nederland met de mer
oorspronkelijk voorop liep heeft het zich naderhand moeten voegen naar een
geharmonieerde aanpak. Dat verschijnsel deed zich op meer fronten voor.
Van uitholling van gemeentelijke taken richting EU is over het algemeen
nauwelijks of niet sprake geweest, maar het is wel zo dat bepaalde EU-regels
weer van invloed zijn geworden op gemeente. De regels over Europees
aanbesteden behoren tot de bekendste. Gemeenten en ook provincies hebben
hier lang mee geworsteld. Inmiddels hebben bepaalde provincies en grotere
gemeenten deze worsteling achter de rug. Gemeenten als Amsterdam zijn
EU-proof bevonden.
Zuchten onder regelgeving
Is de rijksoverheid zich toch breed blijven inlaten met Nederland? Hoe
moeten we de rijksinvloed op het land zien? Wie kijkt naar verticale
verhoudingen, ontkomt niet aan de vraag of Nederland na 1958 meer en meer
is gaan zuchten onder een sterke toename van regels – Geelhoed schreef al in
1983 over toegenomen regeldichtheid - , en welke bijdrage de EU daaraan
geleverd heeft. En welke bijdrage de ontwikkeling van de samenleving naar
een risk society daaraan levert.
36