marterpassen xiii - Nieuw in de Zoogdierwinkel

Zowel Olga van der Klis c.s. op de Hoge Veluwe
als Robert Keizer op Planken Wambuis hadden het
gevoel hebben dat er nog wel een nest zal zijn
geweest, en Olga spreekt zelfs van twee extra. In
dat geval zal men een berekening moeten maken
voor 10 zowel als voor 13 nesten. In het eerste
geval omvat een territorium 348 ha, in het tweede
267. Dat scheelt niet eens veel. In de nabije toekomst
zou het ideaal zijn het tiental wijfjesboommarters
van het hier onderzochte gebied individueel
herkenbaar zou zijn, zodat bij in deze regio
aangetroffen verkeersslachtoffers er meteen op
gelet wordt of het één van hen betreft. Dat geeft
een idee van de opbouw van zo een populatie.
Volgens een oude, voorzichtige, schattingsmethode
zoals die door Henri Wijsman vorig jaar is
bijgesteld in het VZZ-rapport (2005-14) over de
Gelderse Vallei 2000-2004 (Wijsman in Alleijn
e.a. 2005), zouden er per 1000 ha vier boommarters
voorkomen en twee nesten. Het tabelletje gebruikend
dat in die bijdrage staat zou een hoeveelheid
bos ter grootte van 3500 ha ruimte bieden aan
6,5 nest. Dat is niet veel meer dan de helft van wat
er gevonden is in 2006 volgens tabel 1!
Overigens kan het best zijn dat in bijvoorbeeld de
Utrechtse Heuvelrug, een smalle band van territoria
waar herhaaldelijk gaten in vallen die niet snel
opgevuld worden, het aantal nesten toch kleiner is
per 1000 ha bos dan op de Veluwe. Vilmar
Dijkstra heeft op de zuidoostelijke Veluwe twee
gebieden in onderzoek van 1000 ha elk. In deze
2000 ha vond hij acht territoria, in 2005 alle bezet
– toen kwam hij dus uit op 250 ha per territorium.
Maar merkwaardigerwijs kan men op het kaartje
op p. 46 van MARTERPASSEN XII zien hoe de nesten
ongelijk verdeeld liggen over het terrein en
relatief dicht bijeen. Dat maakt de situatie moeilijk
te beoordelen. Is het eigenlijk een kaartje van beukenbomen?
Want zowel op Veluwezoom als in het
bovengenoemde complex liggen bijna alle nesten
in beuken.
In de grote grofwildgebieden liggen waarschijnlijk
nogal wat kadavers (jonge en oude dieren die geschoten
zijn, valwild en slachtafval), die als een
voedselbron voor boommarters kunnen dienen,
zeker in de winter. Het percentage bos in deze
gebieden is niet hoog vergeleken met de oppervlakte
aan hei. Dat betekent dat het bos relatief
veel bosranden heeft; bosranden bevatten meer
muizen en boommarters houden zich dan ook
vooral in die randen op. In geheel Nederland is
echter aaneengesloten bos zeldzaam, bijna overal
is wel een relevant randeffect. Maar dood grofwild
zou eventueel verschil kunnen maken en kunnen
verklaren dat op de Veluwe de dichtheden wat
groter zijn dan in Utrecht en Drenthe. Het vaak
geciteerde eindresultaat van de schatting van
Wijsman was dat er 300 volwassen boommarters
in Nederland voorkwamen. Door een toename
binnen het verspreidingsgebied is dat in (Wijsman
in Alleijn e.a. 2005) uitgebreid tot ongeveer 380.
Maar duidelijk zal zijn dat, als het op de centrale
Veluwe gevonden getal typisch zou zijn voor de
Nederlandse situatie, er vrij wat meer boommarters
voor moeten komen. Begrijp goed dat enerzijds
de soort dan toch nog best aan de zeldzame
kant is en dat anderzijds het werkelijk enorme
aantal verkeersslachtoffers beschermende maatregelen
meer dan rechtvaardigt.
Met maar 380 exemplaren en jaarlijks tientallen
verkeersslachtoffers moet de boommarter nog
steeds als zeldzaam en bedreigd worden beschouwd
en zijn beschermende maatregelen meer
dan gerechtvaardigd. Wellicht zijn er zoveel
boommarters dat het diertje niet meer op de Rode
Lijst thuishoort – en daar was hij ook na de vorige
schatting trouwens al afgehaald, want er zijn nu
eenmaal criteria voor welk dieren er op mogen
staan en welke niet. Voor het edelhert, dat er ook
niet op staat, voor de boommarter, voor de zandhagedis
en Klein Beestje en zijn vrienden worden
prachtige ecoducten gebouwd. Dus zoveel geeft
dat al of niet op de Rode Lijst staan nu ook weer
niet.
Literatuur
Wijsman, H J W , 2005, in W F Alleijn, R Huijssen,
G. Visscher & H J W Wijsman, Boommarters
in de Gelderse Vallei 2000-2004, verspreiding,
aantallen, toekomst. VZZ rapport 2005-14, 2005.
Jaarbrief WBN-VZZ over 2006 37