Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...

More documents

Recommendations

Info

geholpen, want na een half jaar van werkloosheid neemt de kans op werk sterk af. Dit beleid zal onvermijdelijk ten koste gaan van de reïntegratie van de langdurig werklozen. De econoom Jules Theeuwes zegt het volgende over de groep langdurig werklozen: ‘Voor deze groep wordt het supermoeilijk. Werkgevers staan alleen in een heel krappe arbeidsmarkt open voor hen. (...) Je hebt maar een beperkte hoeveelheid middelen en die wil je zo efficiënt mogelijk inzetten. Jongeren bijvoorbeeld hebben nog een heel werkzaam leven te gaan. Dus met elke euro die je erin stopt om hen aan het werk te krijgen, behaal je een veel hoger rendement dan als je die euro stopt in iemand die al heel lang thuis zit.’ (de Volkskrant, 17 april 2009) In de periode 1997-1999 en ook daarna heb ik samen met collega’s de uitvoering van het illegalenbeleid onderzocht (zie ook Van der Leun 2003). 7 Hoewel in die periode het fenomeen van prestatieafspraken (output-meting) opkomt, evenals pogingen van de staat om via financiële prikkels instellingen in de gewenste richting te sturen, hebben de politiekorpsen in de Randstad nog een grote mate van beleidsvrijheid in de uitvoering van het illegalenbeleid. In de onderzochte beleidsperiode speelt ‘gedogen ’ als beleidsstrategie een centrale rol. Dat is dan ook het onderwerp van hoofdstuk 10 (geschreven met Joanne van der Leun). Door de beperkte celcapaciteit en mogelijkheden om illegale vreemdelingen vast te houden en uit te zetten is dit een strategie die ertoe leidt dat het illegalenbeleid vooral een symbolisch beleid is dat niet of nauwelijks overeenkomst met de formele doelstellingen van het vreemdelingenbeleid . Vanaf 1998 krijgt het illegalenbeleid een veel restrictiever karakter en worden er veel meer cellen gebouwd om illegale vreemdelingen in detentie te kunnen nemen. Ook de beleidsstrategie van gedogen komt onder vuur te liggen. Het wordt meer en meer beschouwd als een uitwas van een rechtsstaat die te veel regels produceert, maar onvoldoende toeziet op de handhaving daarvan. In hoofdstuk 10 wordt echter een ander perspectief uitgewerkt. Het officieuze gedoogbeleid en de informele gedoogpraktijken op de werkvloer ten faveure van illegale vreemdelingen zijn geen indicaties van rechtsstatelijke verloedering, maar veeleer een uiting van de praktische wijsheid van degenen die uitvoering geven aan het illegalenbeleid. Tevens wordt beargumenteerd dat gedogen als beleidsstrategie nog altijd op grote schaal wordt toegepast. In de hoofdstukken 11 en 12 staat het grotestedenbeleid centraal zoals dat zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Daarin is een sterk repressieve en moralistische wending zichtbaar en een nadruk op onconventionele bestuursstrategieën om resultaat te boeken. Hoofdstuk 11 is geschreven met Erik Snel. Het is gebaseerd op een verkenningsstudie die is verricht voor de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) ten behoeve van het rapport Vertrouwen in de buurt (2005). Het beschrijft een nieuw beleidspara- Inleiding 17
digma van ‘sociale herovering ’ dat zowel in Amsterdam als Rotterdam wordt gehanteerd. De belichaming van dit paradigma is de Rotterdamse ‘stadsmarinier ’. Deze functie van stadsmarinier werd eind 2002 gecreëerd door het Rotterdamse college van B en W. Het beleidsparadigma van sociale herovering is een reactie op een relatief lankmoedig grotestedenbeleid waarbij allerlei grote sociale problemen (veiligheid en integratie) en kleine sociale problemen (overlast, verslonsde leefomgeving) onvoldoende werden aangepakt. Als gevolg daarvan is in sommige (delen van) wijken de sociale samenhang en leefbaarheid zodanig in het gedrang gekomen dat ‘het sociale’ weer heroverd moet worden. Niettemin zijn er aan dit beleid risico’s verbonden. Het repressieve en normerende beleid kan groepen provoceren en discrimineren waardoor zij verder uitgesloten raken van de stedelijke samenleving. De figuur van de stadsmarinier laat ook zien dat de gemeentelijke overheid onderkent dat de lokale overheidsbureaucratie in zichzelf verstrikt kan raken en daardoor onvoldoende effectief is. Stadsmariniers zijn speciale ambtenaren die de samenwerking moeten verbeteren tussen alle instanties die zich met veiligheid bezighouden: gemeente, politie, justitie, hulpverlening en andere instellingen. Zij opereren onafhankelijk van gemeentediensten of andere instanties en rapporteren rechtstreeks aan burgemeester en wethouders. Hoofdstuk 12 is gebaseerd op een evaluatie van het Haagse beleidsexperiment ‘Nieuwe coalities voor de Wijk’, waarbij ‘adoptieteams ’ met bestuurlijke zwaargewichten in het leven werden geroepen om institutionele en bestuurlijke blokkades te doorbreken die speelden in dertien stedelijke gebieden in Nederland (Engbersen et al. 2007). Dit initiatief, waarin door bijna alle ministeries en ministers werd geparticipeerd, vond plaats aan de vooravond van de aanwijzing van de Vogelaarwijken door de nieuwe minister van Wonen, Werken en Integratie. Ook hier zien we weer de erkenning, nu op landelijk niveau, dat er vaak een teveel aan beleid wordt geproduceerd dat onvoldoende effectief is. De Haagse departementen roepen adoptieteams in het leven om deels de eigen overheidsbureaucratie te lijf te gaan. Het laatste opstel wijkt af van de overige hoofdstukken, omdat niet de uitvoering van een bepaald project of beleidsveld centraal staat, maar het regeerakkoord van het kabinet-Balkenende IV Samenleven en samenwerken. Dit akkoord kwam onder meer tot stand na honderd dagen van consultatie van het Nederlandse volk. De Haagse politiek probeert met nieuwe communicatiemethoden gezag te verwerven door het oor te luister te leggen bij het volk. Dit is een reactie op de politieke situatie die is ontstaan door de opkomst en tragische dood van Fortuyn. Men wil het vertrouwen terugwinnen van de kiezers, maar het is de vraag of de politiek de verwachtingen waar kan maken die zij zelf oproept. Het is ook de vraag of de politiek een juist antwoord weet te 18 Fatale remedies
Page 1 and 2: Godfried Engbersen atale emedies Ov
Page 3 and 4: heid. Ook werd duidelijk dat de exp
Page 5 and 6: eleid voor sociale ongelijkheid. De
Page 7 and 8: In hoofdstuk 3 behandel ik het jaar
Page 9: ging vormen voor de openbare orde.
Page 13 and 14: de journalistiek meestal het omgeke
Page 15 and 16: ale wetenschappen, maar niettemin v
Page 17 and 18: heeft voortgebracht. 2 Durkheims ve
Page 19 and 20: ankpaniek: een op onjuiste geruchte
Page 21 and 22: effecten van individuele strevingen
Page 23 and 24: 2.4 Fatale remedies Adequate interv
Page 25 and 26: verschaffen, zodat armen in staat z
Page 27 and 28: hulpverleners en van bureaucratisch
Page 29 and 30: Een ander voorbeeld van provocatie
Page 31 and 32: Geruststelling Edelman (1976) heeft
Page 33 and 34: Het tweede mechanisme is overbetrok
Page 35 and 36: 6 De alchemie van de samenleving 6.
Page 37 and 38: voor inzichten uit de sociologie di
Page 39 and 40: die invloed blijkt vaak onverwachte
Page 41 and 42: 6.3 Selectieve affi niteiten Twee a
Page 43 and 44: plaatsvinden. Geen van deze veronde
Page 45 and 46: Figuur 2 De culturele kaart van Mar
Page 47 and 48: systeem en economie van ambachtelij
Page 49 and 50: processen in het eigen land: ‘Thi
Page 51 and 52: grond van hun beroepsethiek voorbij

Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?