Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...
Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...
Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
maar we wet<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> mobiliteit <strong>van</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> gelijke tred heeft gehou<strong>de</strong>n<br />
met <strong>de</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> mobiliteit <strong>van</strong> kapitaal. We zi<strong>en</strong> zelfs e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>gestel<strong>de</strong><br />
beweging. Waar <strong>en</strong>erzijds wordt gepoogd om gr<strong>en</strong>zeloze economische<br />
ruimt<strong>en</strong> te creër<strong>en</strong>, wordt tegelijkertijd met man <strong>en</strong> macht gewerkt<br />
– als het gaat om <strong>de</strong> mobiliteit <strong>van</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> – om e<strong>en</strong> totale gr<strong>en</strong>scontrole te<br />
realiser<strong>en</strong>. 15 De Ver<strong>en</strong>ig<strong>de</strong> Stat<strong>en</strong>, Japan <strong>en</strong> West-Europese lan<strong>de</strong>n hebb<strong>en</strong><br />
in <strong>de</strong> afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> hun gr<strong>en</strong>scontrole geïnt<strong>en</strong>siveerd <strong>en</strong> gemilitariseerd,<br />
waardoor veel migrant<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> toegang hebb<strong>en</strong> tot <strong>de</strong> territoria <strong>van</strong> rijke<br />
lan<strong>de</strong>n (Andreas <strong>en</strong> Sny<strong>de</strong>r 2000). In dit tijdperk <strong>van</strong> mondialisering zi<strong>en</strong><br />
we daarom e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan <strong>van</strong> op<strong>en</strong> economieën <strong>en</strong> relatief geslot<strong>en</strong> nationale<br />
stat<strong>en</strong>. 16 Kijk<strong>en</strong> we binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> mur<strong>en</strong> <strong>van</strong> Fort Europa, dan zi<strong>en</strong> we<br />
overig<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r interessant f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong>, <strong>en</strong> wel <strong>de</strong> zeer geringe interne<br />
migratie. Gelet op <strong>de</strong> substantiële welvaartsverschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> EU-lan<strong>de</strong>n<br />
zou veron<strong>de</strong>rsteld mog<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n dat werkloze EU-ingezet<strong>en</strong><strong>en</strong> naar an<strong>de</strong>re<br />
EU-lan<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n afreiz<strong>en</strong> waar betere arbeidsmogelijkhe<strong>de</strong>n bestaan.<br />
Toch gebeurt dat weinig. Slechts an<strong>de</strong>rhalf proc<strong>en</strong>t <strong>van</strong> <strong>de</strong> EU-ingezet<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
verblijft in e<strong>en</strong> land dat niet zijn of haar land <strong>van</strong> herkomst is (Sass<strong>en</strong><br />
1999a: xv).<br />
De drie voorbeel<strong>de</strong>n wijz<strong>en</strong> met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n uit dat m<strong>en</strong>ging <strong>en</strong> fusie<br />
niet als <strong>van</strong>zelf tot stand kom<strong>en</strong>. Er is op allerlei terrein<strong>en</strong> sprake <strong>van</strong> gr<strong>en</strong>safsluiting<br />
<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>sbewaking . Deze waarneming relativeert <strong>de</strong> opvatting <strong>van</strong><br />
Bauman <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r<strong>en</strong> over <strong>de</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> vluchtigheid <strong>en</strong> vormloosheid <strong>van</strong><br />
instituties. Verwantschapssystem<strong>en</strong>, nationale stat<strong>en</strong> <strong>en</strong> culturele tradities<br />
zijn nog steeds <strong>van</strong> groot belang, ook al veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong> ze <strong>van</strong> karakter. De veron<strong>de</strong>rstelling<br />
dat in het huidige mondiale tijdsgewricht het westerse individu<br />
in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong><strong>de</strong> mate <strong>de</strong> regisseur <strong>van</strong> zijn eig<strong>en</strong> bestaan is gewor<strong>de</strong>n is naar<br />
mijn overtuiging onjuist (vgl. bijvoorbeeld Beck <strong>en</strong> Beck-Gernsheim 2002).<br />
Wat dat betreft is het interessant om te zi<strong>en</strong> dat veel sociolog<strong>en</strong> in dit tijdperk<br />
<strong>van</strong> mondialisering <strong>en</strong> individualisering <strong>de</strong> dwing<strong>en</strong>dheid <strong>en</strong> hardheid<br />
<strong>van</strong> instituties in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong><strong>de</strong> mate relativer<strong>en</strong>, terwijl bestuurskundig<strong>en</strong>,<br />
econom<strong>en</strong>, geograf<strong>en</strong> <strong>en</strong> politicolog<strong>en</strong> juist bezig zijn instituties te ont<strong>de</strong>kk<strong>en</strong>.<br />
17<br />
Dat neemt echter niet weg dat gr<strong>en</strong>sbewakingssystem<strong>en</strong> – <strong>en</strong> dat is e<strong>en</strong><br />
an<strong>de</strong>re naam voor instituties – in sommige gevall<strong>en</strong> poreuzer <strong>en</strong> op<strong>en</strong>er zijn<br />
gewor<strong>de</strong>n, waardoor sneller vernieuwing<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> optre<strong>de</strong>n. Maar die vernieuwing<strong>en</strong><br />
zijn niet het resultaat <strong>van</strong> e<strong>en</strong> toevallige m<strong>en</strong>ging <strong>en</strong> ontmoeting.<br />
Wat zijn ze dan wel?<br />
94 <strong>Fatale</strong> <strong>remedies</strong>
Change language