Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...

More documents

Recommendations

Info

als we nu zien gebeuren in de Verenigde Staten. De tweede maatschappelijke kracht heeft betrekking op de aard van waarden, betekenissen en normen die aan de basis liggen van groepsvorming. De relevantie van het onderscheid tussen de aard van groepsrelaties en de aard van gedeelde betekenissen komt tot uitdrukking in verschillende onderzoekstradities, bijvoorbeeld in onderzoek naar groepsidentificatie en vraagstukken van etnische zuivering (De Swaan 1999b), en in het onderzoek naar sociale groepen en hun waardeoriëntaties (Inglehart en Baker 2000). 6.4 Vermiste personen Het werk van Sorokin brengt mij als vanzelf bij een tweede auteur die van betekenis kan zijn voor het vraagstuk van de selectieve affiniteiten, en wel de antropologe Mary Douglas. Zij heeft in een reeks van studies aandacht gevraagd voor het bestaan van onderscheiden levenswijzen van mensen, alsook voor de relaties die bestaan tussen institutionele verbanden waarin mensen zijn ingebed en daarmee corresponderende manieren van denken en doen. Net als bij Sorokin liggen twee vergelijkbare dimensies ten grondslag aan de door haar onderscheiden levenswijzen, namelijk ‘groep’ (group) en ‘raster’ (grid) (Douglas 1978 en 1986). ‘Groep’ betreft de mate waarin een individu is ingelijfd in meer of minder scherp afgebakende groepen. Hoe dwingender de incorporatie, des te sterker zullen groepsnormen het leven van individuen bepalen. ‘Raster’ betreft de mate waarin het leven van personen wordt beperkt door van buitenaf opgelegde voorschriften en rollen. Hoe bindender en uitgebreider deze zijn, des te geringer de individuele autonomie van personen. Gecombineerd geven deze twee dimensies vier typen sociale relaties waarmee een bepaalde denkstijl (thought style) correspondeert. Kwadrant A herbergt een individualistische omgeving met een pragmatische en competitieve denkstijl. In kwadrant B treffen we een omgeving aan met geïsoleerde, machteloze individuen die gevangen zijn in van buitenaf opgelegde regels. Zij hebben een eclectische of fatalistische manier van denken. Kwadrant C is een hiërarchisch georganiseerde omgeving, waarin de formele toepassing en strikte naleving van regels en rituelen centraal staat. Kwadrant D ten slotte herbergt egalitaire, sektarische groepen met sterke groepsgrenzen en een dichotoom wereldbeeld van ‘wij’ versus ‘zij’; van eigen puur- en reinheid tegenover het buitengelegen kwaad en gevaar. In figuur 2 staat deze culturele kaart van Douglas afgebeeld. 98 Fatale remedies
Figuur 2 De culturele kaart van Mary Douglas grid + Bron: Douglas 1996: 43 B Backwater Isolation C Conservative Hierarchy Eclectic values Isolates, by choice or compulsion, literally alone or isolatedin complex structures Competitive individualism Weak structure, weak incorporation A Active Individualism D Dissident Enclave group Hierarchies Strongly incorporated groups with complex structure Egalitarian sects Strongly incorporated groups with weak structure Het is een ogenschijnlijk simpel ideaaltypisch schema waarmee Douglas werkt, maar de theoretische uitgangspunten zijn uitdagend en relevant. Ten eerste gaat zij ervan uit dat denkstijlen niet vrij zwevend zijn – zoals vandaag de dag te gemakkelijk wordt aangenomen –, maar nauw verbonden zijn met de institutionele of sociale verbanden die zij betekenis geven en legitimeren . Ten tweede veronderstelt zij dat het samenleven van mensen een oneindig aantal vormen kan aannemen, 21 maar dat er slechts een beperkt aantal levensvatbare levenswijzen zijn aan te wijzen die oplossingen hebben weten te vinden voor fundamentele problemen van het samenleven, zoals jaloezie, schuldtoekenning, ongelijkheid, economische groei en leiderschap. Ten derde gaat zij ervan uit dat deze levenswijzen elkaar altijd veronderstellen en elkaar beconcurreren. 22 Een pregnant voorbeeld levert de War on Terror op, waarin fi nanciële markten (Wall Street), hiërarchische organisaties (het Pentagon, het Talibanregime), geïsoleerde, arme vluchtelingen in Afghanistan, en sektarisch georganiseerde fundamentalistische groepen ieder op hun eigen manier op elkaar reageren: ‘Culture thrives on opposition’ (Douglas 1996: 175). Het is typerend om te horen dat in geval van terreur en oorlogsgeweld een van de eerst opkomende vragen is: ‘Hoe hebben de fi nanciële markten hierop gereageerd?’ De alchemie van de samenleving + 99
Page 1 and 2: Godfried Engbersen atale emedies Ov
Page 3 and 4: heid. Ook werd duidelijk dat de exp
Page 5 and 6: eleid voor sociale ongelijkheid. De
Page 7 and 8: In hoofdstuk 3 behandel ik het jaar
Page 9 and 10: ging vormen voor de openbare orde.
Page 11 and 12: digma van ‘sociale herovering ’
Page 13 and 14: de journalistiek meestal het omgeke
Page 15 and 16: ale wetenschappen, maar niettemin v
Page 17 and 18: heeft voortgebracht. 2 Durkheims ve
Page 19 and 20: ankpaniek: een op onjuiste geruchte
Page 21 and 22: effecten van individuele strevingen
Page 23 and 24: 2.4 Fatale remedies Adequate interv
Page 25 and 26: verschaffen, zodat armen in staat z
Page 27 and 28: hulpverleners en van bureaucratisch
Page 29 and 30: Een ander voorbeeld van provocatie
Page 31 and 32: Geruststelling Edelman (1976) heeft
Page 33 and 34: Het tweede mechanisme is overbetrok
Page 35 and 36: 6 De alchemie van de samenleving 6.
Page 37 and 38: voor inzichten uit de sociologie di
Page 39 and 40: die invloed blijkt vaak onverwachte
Page 41 and 42: 6.3 Selectieve affi niteiten Twee a
Page 43: plaatsvinden. Geen van deze veronde
Page 47 and 48: systeem en economie van ambachtelij
Page 49 and 50: processen in het eigen land: ‘Thi
Page 51 and 52: grond van hun beroepsethiek voorbij

Fatale remedies. Over de onbedoelde gevolgen van beleid en ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?