Kozijn 3 oktober 2004

Alzheimer werd geboren in het
Duitse plaatsje Marktbeit. In 1887 rondde
hij zijn studie geneeskunde af met een
onderzoek over de glandulae ceruminosae.
Vervolgens begon hij aan zijn
psychiatrische opleiding. Samen met
Franz Nissl deed hij jaren onderzoek naar
de pathologie van het zenuwstelsel en
dan met name die van de cortex cerebri.
Hun werk werd gepubliceerd tussen 1906
en 1918 en omvatte 6 delen genaamd
‘Histologische und histopathologische
Arbeiten uber die Grosshirnrinde’.
In 1895 werd Alzheimer directeur
van het psychiatrisch instituut en bleef
ondertussen zijn onderzoekswerk voortzetten.
Zijn interesse verlegde zich naar
manische depressies en schizofrenie. In
1902 ging hij werken voor de universiteit
van Heidelberg om vervolgens in 1903
alweer te vertrekken naar de universiteit
van München waar hij zijn onderzoek
richtte op progressieve verlammingen. In
1908 werd hij buitengewoon professor en
directeur van het klinisch anatomisch
laboratorium.
In München beschreef hij de ziekte
van Alzheimer, die vanaf 1907 zijn naam
draagt. Zijn eerste patiënt met deze
aandoening was een 51-jarige vrouw die
sedert 5 jaar een progressief dementieel
beeld had, met voornamelijk taal-,
geheugen- en gedragsproblemen. Zij
overleed op 55-jarige leeftijd. Bij
autopsie zag hij dat de cortex cerebri
dunner was dan verwacht. Met een
kleuring (Bodian’s silver stain) ontdekte
hij in haar hersenbiopten de neurofibrillaire
‘tangles’ en de seniele plaques
in de cortex en andere delen van de
Galerij der groten:
Bekende artsen van A tot Z
Alois Alzheimer
(14 juni 1864-19 december 1915)
hersenen. Nog steeds is dit de enige
manier waarop de diagnose Alzheimer
met 100% zekerheid kan worden gesteld.
Bij zijn tweede patiënt zag hij, buiten de
bovengenoemde pathologische veranderingen,
vaat-afwijkingen in de kleinere
cerebrale vaten. Dit beeld werd later
Alzheimer’s sclerosis genoemd.
Verder beschreef hij in zijn tijd in
München veranderingen in de hersenen
veroorzaakt door athero-sclerose, de
ziekte van Huntington en epilepsie. Hij
beweerde toen dat door de epileptische
aanvallen er zenuwcellen verloren gingen
in de Ammon´s hoorn, een deel van de
hippocampus. Dit is later bevestigd.
Verder besteedde hij veel tijd aan zijn
studenten. Met een sigaar in de hand
keek hij door de microscoop om bezield
alles toe te lichten.
Hij is getrouwd met de weduwe
van een van zijn patiënten(!): een zeer
welgestelde bankier. Een groot deel van
het geld dat zijn vrouw erfde, heeft zij
geschonken aan Alzheimer zodat hij in
staat was om al zijn teksten te laten
illustreren. Ze overleed na een huwelijk
van slechts 7 jaar.
In 1912 vertrok Alzheimer op
verzoek van koning Willem II van Pruisen
om professor in de psychiatrie te worden
aan de universiteit van Wroclaw in Polen.
In de trein daar naartoe werd Alzheimer
echter onwel en moest meteen
opgenomen worden in het ziekenhuis
aldaar. Hij heeft nog 3 jaar klinische en
onderzoeks-werk gedaan waarna hij stierf
aan hartfalen bij een endocarditis. Hij
werd slechts 51 jaar.
11