Bekijk alvast de inleiding en een hoofdstuk van deze geheel ...

‘Die benaming
Boesman kom van die
Nederlandse woord
bosjesman, aangesien
dié mense traditioneel
in die veld tussen
bossies gewoon het. Die
Boesmans of die San is
‘n volk wat woonagtig is
in Suider-Afrika. Hulle
was oorspronklik jagterversamelaars.
Die Boesmans
word beskou as die
oorspronklike inwoners
van Suid-Afrika en woon
reeds 40.000 jaar lank
in die suidweste van die
land.’
De SAN,
een MODERN voorbeeld van
PREHISTORISCH leven
Tijd van jagers en boeren
Tegenwoordig bedrijven nog slechts enkele groepen in de wereld het jagen en verzamelen als enige
productiewijze. De San (door onze Hollandse voorouders Bosjesmannen genoemd) in Zuidwest-
Afrika, Pygmeeën in de tropische wouden van equatoriaal Afrika, Hadza in Oost-Afrika, Aboriginals
in Australië, Inuit in de poolstreken, Indianen in de tropische regenwouden van Zuid-Amerika en
enkele groepen in India en Zuidoost-Azië.
De San illustreren hoe makkelijk jager-verzamelaars aan voldoende voedsel komen. Het hoofdbestanddeel
van hun menu is de mongongonoot. De noot bevat vijfmaal zoveel calorieën en tienmaal
zoveel eiwitten als een vergelijkbare hoeveelheid graan. Een half pond noten bevat evenveel
calorieën als tweeënhalf pond rijst en net zoveel eiwit als een pond rundvlees. De mongongonoot
is een jaar houdbaar. Naast de mongongonoot zijn er voor de San nog 84 andere soorten voedselplanten
beschikbaar, waarvan zij er gewoonlijk maar 23 gebruiken. Er zijn 54 eetbare dieren
voorhanden, waarvan zij er maar op 17 geregeld jagen. Het voedsel vergaren kost de San tweeënhalve
dag per week. Behalve op het hoogtepunt van het droogteseizoen, hoeft er voor het zoeken
van voedsel zelden meer dan tien kilometer per dag te worden gelopen. In vergelijking met onze
voedingsschijf is de opgenomen hoeveelheid calorieën en eiwitten uit het menu van de San hoger.
Mannen en vrouwen besteden evenveel tijd aan voedselverwerving. De verzamelende vrouwen
brengen echter tweemaal zoveel binnen als de jagende mannen. Zij besteden dagelijks ongeveer
drie uur aan het verzamelen van voedsel. Jagen is een minder regelmatige activiteit: één
week werken op twee tot drie weken nietsdoen. De meeste jager-verzamelaarsgroepen leven dan
ook voornamelijk van verzamelen. Alleen in de poolstreken is jacht het voornaamste middel van
bestaan. In de oudste gemeenschappen, die jaagden met primitieve speren en pijl en boog, zal het
grootste deel van het dierlijke voedsel bestaan hebben uit aas dat andere roofdieren achterlieten.
Bij de San speelt zo’n veertig procent van de groep geen rol bij de voedselvergaring. Eén op de
tien is ouder dan zestig en wordt behandeld als erelid van de stam. Deze ereleden zijn vrijgesteld
van jagen of verzamelen. Jongeren hoeven pas voor voedsel te zorgen wanneer zij getrouwd zijn
(vrouwen rond hun twintigste, mannen rond hun vijfentwintigste).
Vergelijkbare patronen zijn door antropologen gevonden bij de Hadza en de Aboriginals. Wij
kunnen dus veilig aannemen dat het verzamelen van voedsel in de prehistorie, toen de jagerverzamelaars
nog niet verdreven waren naar de marginale gebieden, hen minder moeite kostte.
9