Bekijk alvast de inleiding en een hoofdstuk van deze geheel ...

1.2.2 Jagers en verzamelaars in onze streken:
de Rendierjagers, 12.000 jaar geleden
Ongeveer 12.000 jaar geleden, aan het einde van de laatste
ijstijd, was West-Europa een toendragebied. Het bestond uit
grote, kale, bevroren grasvlakten met slechts hier en daar
wat berken en wilgen. In dit gebied leefden tot 10.000 jaar
geleden mammoeten. Verder kwamen er ook grote dieren
als bizons, rendieren, wilde paarden, wolharige neushoorns
en oerossen voor.
De bewoners van dit gebied, de Rendierjagers (12.000
jaar geleden), jaagden op rendieren, bizons en mammoeten.
De Rendierjagers waren vanuit het zuiden en misschien het
oosten naar ons gebied gekomen. In het huidige Frankrijk
en Spanje zijn sporen van de Rendierjagers gevonden in de
grotten van Lascaux en Altamira. In Nederland zijn in het
oosten en noorden sporen van hen gevonden. Vuursteen,
rendiergewei, been en ivoor waren de grondstoffen voor
wapens en gebruiksvoorwerpen. Zie de kaart aan het eind
van deze paragraaf.
Op jacht
Veel van de dieren, zoals de mammoeten, verdwenen onder
invloed van klimaatsveranderingen waardoor bijvoorbeeld
de grote grasvelden steeds meer veranderden in bossen.
Maar ook de jachtpartijen van mensen zorgden voor een
vermindering van diersoorten. Kudden werden over de rand
In Noord-Canada wonen de Netsilik-
Inuit. Zij werden in de jaren ’20, van
de 20 e eeuw voor zij kennismaakten
met de moderne technologie, bestudeerd.
De barre omgeving waarin zij
leefden noopte hen elk onderdeel van
hun omgeving te benutten.
Behuizing en voorraadruimten
bouwden zij van ijs. Voor kleren,
kajaks en sleeën werden dierenhuiden
gebruikt. Botten leverden werktuigen
en wapens op. Kookgerei werd vervaardigd
uit steen. In de winter was men
geheel afhankelijk van de robbenvangst.
De jagers hielden de wacht bij
de talrijke gaten in het ijs die de robben
gebruiken om adem te halen. In deze
periode kwamen groepen ook bijeen in
grote iglodorpen voor de belangrijkste
religieuze en ceremoniële gebeurtenissen.
Vanaf juni werd het mogelijk
de zeehonden op het ijs te bejagen. De
winterkampen werden opgebroken. In
kleine groepen leefde men in tenten. In
juli volgde een trek landinwaarts om te
vissen en op kariboes te jagen.
In augustus werden in de beken
stenen dammen gebouwd om zalmforellen
te vangen. Aan het eind van
de maand kwamen ze weer bijeen,
wederom voor de jacht op de kariboe.
Alleen vond die jacht ditmaal in de
kajak plaats omdat de kariboes in hun
jaarlijkse trek de rivieren overstaken.
Tijd van jagers en boeren
van een rots of in een moeras gedreven. Zo werden veel
meer dieren gedood dan men nodig had.
Voor de Rendierjagers was rendiervlees één van de voornaamste
voedingsmiddelen. De rendieren waren aangepast
aan de koude toendravlakten. Met het wisselen van de
seizoenen trokken de dieren naar andere streken, op zoek
naar voedsel. In de winter naar het zuiden en in de zomer
weer naar het noorden. Voor veel andere dieren was dit
gebied onaantrekkelijk: het bood namelijk weinig voedsel,
noch plantaardig, noch dierlijk.
De Rendierjagers jaagden verder op de poolvos, een
klein pelsdier dat ook goed aardde in dit gebied. Ook
vissen en vogels, zoals sneeuwhoenders en kraanvogels,
behoorden tot het voedselpakket van de Rendierjagers.
Nomaden en hun jaarritme
Niet alleen de rendieren maakten regelmatig verhuizen
noodzakelijk voor de Rendierjagers. Ook de andere bronnen
van voedsel en middelen van bestaan raakten na verloop van
een seizoen uitgeput. Hout, kruiden, grassen, vuursteen,
kleiner wild en vissen werden na verloop van tijd schaars
in een bepaald gebied. De groep trok dan de rendieren
achterna, op zoek naar een nieuw leefgebied voor de duur
van één jachtseizoen.
Het vervoer van het huisraad vormde daarbij een
probleem. Allereerst waren de spullen die vervoerd moesten
In oktober, voordat men zich weer
verzamelde voor de winterse robbenvangst,
visten nog slechts kleine
groepen Inuit op zalm.
Inuit, zomerkamp.
13