De Luchtbeschermingsdienst in Dalfsen - Atlantis

verre van ideaal. Een verhard wegennet
zoals wij dat nu kennen, was er
niet. Alleen doorgaande wegen waren
verhard. Hoe kwam je ‘s winters
als dokter zo snel mogelijk in de
Marshoek? Te Rae deed dat op z’n
motorfiets over de spoordijk, naast de
rails. Van de spoorwegen had hij permissie
gekregen om van deze route
gebruik te maken.
In die tijd had de NS stations, of liever
stopplaatsen, in de Marshoek en ook
in Herfte.
Een prachtig anekdotisch verhaal:
dokter Sauer, destijds huisarts in Lemelerveld,
wilde met spoed een patiënt
naar het ziekenhuis in Zwolle laten
vervoeren. Hij liet op zijn verzoek
de trein stoppen en zo liftte de patiënt
naar Zwolle.
Dokter Te Rae nam ook wel eens lifters
mee. Boerinnen die naar de eiermarkt
geweest waren in Ommen, te
voet natuurlijk, kregen op de terugweg
op de Tolhuisweg nog wel eens
een lift van hem.
Het niveau van de gezondheidszorg
Wat kon een dokter voor de oorlog
uitrichten? Eerlijk gezegd niet veel;
maar waarover beschikte dan hij wel?
Te noemen valt:
1. Kennis van het natuurlijk verloop
van een groot aantal ziekten.
2. Tijd en geduld.
3. Geneeskunst; dat wil zeggen geen
kunde, maar de kunst van het
genezen.
De vereniging van artsen, de
KNMG, heet al 150 jaar:
Koninklijke Nederlandse
Maatschappij ter Bervordering
van de Geneeskunst.
4. Autoriteit en gezag.
5. Gezond verstand.
Welk instrumentarium had de dokter
tot zijn beschikking? Voornamelijk
waren dit:
1. Stethoscoop en reflexhamer.
2. Zijn zintuigen, die toen zijn
belangrijkste instrumentarium
vormden, zoals:
• Ogen: hij keek en wist vaak wat
hij zag; hij keek in de ogen en in de
mond, ‘zeg eens A’, en hij zag de
beslagen tong, de kleur van de
huid en de slijmvliezen enz.
• Oren: hij hoorde door middel
van zijn stethoscoop en door
te kloppen bijvoorbeeld een
longontsteking of een hartgebrek.
(De moderne arts, ook een
specialist, heeft aan zijn gehoor
▲
Reflexhamer
Foto: G. Bistervels
vaak onvoldoende; hij heeft op zijn
minst een röntgenfoto nodig.)
• Gevoel: met zijn handrug voelde
hij de koorts op ‘t voorhoofd van
de patiënt.
• Reuk: hij kon een suikerpatiënt of
een nierpatiënt ruiken aan de geur
van aceton of ureum.
Als dokter Te Rae dan wist wat hij
gehoord en gevoeld had, kon hij dan
een diagnose stellen? Ja, vaak wel,
maar kon hij de ziekte dan ook behandelen?
Wel, hij kon hechten, hij kon
breuken zetten en bij een bevalling de
tang hanteren. Abcessen en puisten
kon hij openen met het chirurgische
mes. Kon hij ook medicijnen geven?
Het arsenaal aan medicamenten was
zeer beperkt.
Wel had hij tot zijn beschikking:
• hoestdrankjes
• broom, valeriaan, aspirine
• sommige sulfapreparaten
• vingerhoedskruid
(digitalis extracten)
• ijzerpreparaten en leverextracten.
(N.B. Penicilline en andere antibiotica
waren er nog niet. Toen de
Engelse bacterioloog A. Fleming
per ongeluk penicilline ontdekte
in 1929, duurde het nog lange tijd
voordat we er gebruik van konden
maken.)
▲
Stethoscoop
Foto: G. Bistervels
RONDOM DALFSEN 40 839