Hoofdstuk 2. Kennis maken

Kennis Maken met Onderzoek Toelichting onderzoek en oefenopdrachten
omstandigheden voor beide groepen moeten gelijk gehouden worden (zelfde voedsel behalve de
zoetstof, etc.). De ratten die geen zoetstof krijgen, vormen de controlegroep.
Je kunt het experiment ook op een meer ingewikkelde manier uitvoeren door meer groepen ratten
te nemen en de hoeveelheid zoetstof over de groepen te laten variëren. Eén groep krijgt dan geen
zoetstof (controlegroep), één groep krijgt een klein beetje, een andere groep krijgt meer, etc.). De
onafhankelijke variabele is dan het zoetstofgehalte in het dieet, dit varieert bijv. van 0 tot 10
milligram per g voer.
► Oefenopdracht 3-8. Wat is de afhankelijke en de onafhankelijke variabele?
Beatrix krijgt de opdracht om de grip van diverse sportschoenen op een vloer te onderzoeken.
Welke schoen heeft de beste grip? Zij doet dit door de schoenen op de vloer te zetten en te
bepalen hoeveel kracht nodig is om de schoen van zijn plaats te krijgen. Ze gebruikt hierbij een
unster = krachtmeter.
a. Wat zijn bij dit onderzoek de afhankelijke en de onafhankelijke variabelen?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b. Welke variabelen moet je allemaal constant houden?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3.4.2 Betrouwbaarheid, validiteit en nauwkeurigheid
Betrouwbaarheid. Bij enig nadenken weet iedereen dat de massa van het eigen lichaam varieert
tussen maaltijden en stoelgang. Wat je meet op een badkamerweegschaal (gewicht dus) is niet
constant! Bij het meten van lichaamslengte kom je er bijvoorbeeld ook gauw achter dat je een
goede procedure moet afspreken: er moet een duidelijke afspraak komen over een meetrecept.
Bijvoorbeeld: schoenen uit, hakken duidelijk op de grond, plankje of boek horizontaal op het hoofd
voor het aflezen van een meetlint aan de muur, niet speciaal diep inademen of helemaal
uitademen, etc. Dat alles om metingen reproduceerbaar te maken en om de betrouwbaarheid van
metingen te vergroten.
Validiteit. Temperatuur, wat is dat eigenlijk? Het moet toch een gevoel van warmte of koude
voorstellen? Wat wil je dan eigenlijk meten? Wat meet je in werkelijkheid? Zegt de lengte van die
alcohol- of kwikkolom nu echt iets over warmte en koude? Dat is de vraag naar validiteit van de
meting: meet je wat je echt wilt meten? De validiteit of geldigheid van een experiment is de mate
waarin je meet wat je zou moeten meten.
De meting van de lengte van een kwikkolom kan heel nauwkeurig zijn en dus heel betrouwbare
resultaten opleveren, maar daarmee hebben we nog niet de essentie van temperatuur te pakken.
Betrouwbare metingen hoeven dus nog niet valide te zijn. Aan de andere kant, onbetrouwbare
metingen zijn altijd niet valide. Betrouwbaarheid is een noodzakelijke maar niet voldoende
voorwaarde voor validiteit.
Nauwkeurigheid. Bij elk onderzoek treden fouten op, die de nauwkeurigheid van het antwoord
beïnvloeden. We kunnen deze fouten onderverdelen in toevallige en systematische fouten.
Toevallige fouten treden altijd op. Meetapparatuur heeft maar een beperkte nauwkeurigheid en bij
elke manuele handeling is er kans op fouten. Als je bijvoorbeeld 100 ml wilt afmeten, maakt het
een groot verschil in nauwkeurigheid of je dat doet in een bekerglas (1,0.10 2 ml), een maatcilinder
(1,00.10 2 ml) of in een maatkolf (1,0000.10 2 ml). Bij het aflezen treden toevallige fouten op.
Met de vuistregel voor de significantie kun je snel een verantwoorde nauwkeurigheid aan je
antwoord toekennen. In het algemeen moet je proberen met je verschillende apparatuur in één
experiment ongeveer dezelfde graad van nauwkeurigheid te bereiken. Omdat toevallige fouten de
ene keer naar de ene kant en de andere keer naar de andere kant werken, moet elk experiment
een aantal keren herhaald worden. De grootte van de toevallige fout en de praktische
uitvoerbaarheid bepalen het aantal keren. Algemeen geldt: hoe vaker hoe beter, maar overdrijf
21