GGD-richtlijn medische milieukunde: Kwik in het ... - Radar

RIVM Rapport 609300021
Daarmee komt de gezondheidskundige advieswaarde voor chronische
blootstelling (levenslang) op 0,05 µg/m³ ofwel 50 ng/m³.
Er zit een verschil in de veiligheidsfactor die gebruikt wordt voor de extrapolatie
van een LOAEL naar een NOAEL tussen beide bovenstaande afleidingen. Dit
wordt veroorzaakt door een verschil in de waardering van de ernst van de
gevonden gezondheidseffecten bij de twee verschillende studies.
3.4 Kwikvergiftiging in Nederland
Ernstige kwikvergiftigingen door het vrijkomen van kwik in het binnenmilieu
komen in Nederland niet veel voor. In de literatuur zijn twee gevallen
beschreven (Velzeboer et al., 1997; Van der Linde et al., 2009). In 1996 werd
een 11-maanden oude baby opgenomen met de symptomen van acrodynie in
het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Ook haar zus van 6 jaar had
deze symptomen, echter in een lichtere vorm. De oorzaak was een gebroken
thermometer waaruit kwik op het tapijt in de kinderkamer was gedruppeld. De
druppels konden niet meer worden gevonden. Twee weken later begonnen de
symptomen (Velzeboer et al., 1997).
Bij een ander incident dat zich afspeelde in 2006 viel een industriële
kwikbevattende thermostaat in een woning van de trap. Het kwik is vervolgens
opgezogen. Twee tot drie maanden later werd de 11-jarige dochter in het
ziekenhuis in Nijmegen opgenomen met de symptomen van acrodynie. Haar
tweelingbroer, die overigens dezelfde verhoogde kwikconcentraties in de urine
had als zijn zusje, had geen symptomen. De ouders hadden geen symptomen,
maar ook geen verhoogde kwikconcentraties in de urine (Van der Linde et al.,
2009).
Naast de hierboven beschreven specifieke symptomen van relatief kortdurende
blootstelling aan hoge concentraties kwik, kan door het niet goed opruimen na
een kwikincident ook langdurige blootstelling aan lagere concentraties optreden.
Omdat veel symptomen van een chronische kwikvergiftiging aspecifiek zijn en
het hierbij gaat om veelvoorkomende klachten (zie paragraaf 3.1), is het
mogelijk dat gevallen van lichte kwikvergiftiging niet opgemerkt worden.
3.5 Biomonitoring
In deze paragraaf worden de mogelijkheden voor biomonitoring van kwik
besproken. De overweging van het nut en de noodzaak om biomonitoring toe te
passen bij een kwikincident wordt ook besproken in hoofdstuk 5.3. In de richtlijn
Biomonitoring bij kleinschalige (chemische) incidenten (Eggens et al., 2011, in
prep) wordt uitgebreider ingegaan op de mogelijkheden van biomonitoring.
3.5.1 Bepaling van kwikconcentraties in bloed
Het gehalte kwik in bloed is vooral een indicatie van recente blootstelling
doordat de halfwaardetijd in bloed tussen de 2 en 16 dagen ligt. Kort na
blootstelling aan metallisch kwik (dus vooral de eerste dag - paar dagen) is de
kwikconcentratie in bloed een goede afspiegeling van de ernst van de
blootstelling. Zodra distributie van kwik vanuit het bloed naar de rest van het
lichaam plaatsvindt, is de bloedconcentratie minder betrouwbaar voor het
voorspellen van de ernst van de blootstelling.
Bepaling in bloed is vooral relevant bij acute, hoge blootstelling aan kwikdamp
en indien dezelfde dag bloed is afgenomen. Bij chronische blootstelling (en zeker
bij het ontbreken van symptomen) is de bepaling van de bloedconcentratie niet
Pagina 24 van 82