Download - VOTB

• Tropisch warm
In de volgende periode, het Carboon (354 – 290 miljoen jaar geleden), treffen we
in Nederland een ondiepe zee aan die zorgt voor de vorming van kalksteen.
Ook zijn er rivierdelta’s met kustmoerassen waarin zand- en kleisteenlagen met
afwisselend steenkoollagen worden gevormd. In het Carboon was het in ons land
tropisch warm en vochtig, waardoor een weelderige vegetatie kon groeien met
reusachtige varens en schubbomen. In deze situatie werd een enorm dik pakket
veen gevormd. Later is dit onder invloed van druk en temperatuur in de diepte
omgezet in steenkool. Bij elkaar opgeteld is hiervan een pakket van circa honderd
meter dikte gevormd. In Zuid-Limburg is deze steenkool nog tot relatief kort geleden
in mijnbouw gewonnen. Gesteenten van Carboonouderdom zijn slechts op
één locatie in Nederland aan de oppervlakte te zien, namelijk in de oude Heimanszandsteengroeve
bij Epen in Zuid-Limburg.
• Woestijn
In het Perm (290 – 248 miljoen jaar geleden) is ons land een soort woestijngebied,
waarin stuifduinen en meestal droogstaande riviervlaktes voor de vorming van
zandstenen en samengestelde steensoorten (conglomeraten) zorgen. Zo ontstond
onder andere de Slochteren-zandsteen. Deze zandsteenlaag bevindt zich in de
ondergrond van Noord Nederland en is bekend omdat zich hierin het aardgas uit
de fameuze ‘aardgasbel’ van Groningen heeft verzameld. In de diepere delen van
het woestijngebied vormt zich een groot zoutmeer, waarin ook geregeld de zee
weer binnendringt. In dit zoutmeer vormen zich steenzout, kalium/magnesiumzouten,
en daarnaast anhydriet en dolomiet.
Steenzout is vooral bekend door de zoutwinning in Groningen. Door temperatuur
en druk wordt steenzout plastisch vervormbaar in de diepe ondergrond,
waardoor het zich als een stroperige massa via breuken in de ondergrond een weg
omhoog kan banen. Dit is de oorsprong van de zogenaamde zoutpijlers die vooral
in Noord Nederland tot relatief dicht onder de oppervlakte voorkomen.
• Fossielen
In het Trias (248 – 205 miljoen jaar geleden) bevindt Nederland zich boven zeeniveau,
maar ook vormen zich ondiepe zoute binnenzeeën. In deze situatie ontstaan
zand- en kleistenen, maar ook kalksteen, mergel, en indampingsgesteenten
zoals steenzout.
Gesteenten van Trias-ouderdom zijn alleen in Oost-Nederland aan de oppervlakte
te vinden, zoals in de Muschelkalkgroeve bij Winterswijk. In deze groeve
zijn fossielen van diverse schaal- en schelpdieren te vinden, maar ook zijn er pootafdrukken
en fossiele resten van sauriërs, een hagedisachtige reptiel, aangetroffen.
DE BODEM VAN NEDERLAND
17