Onderzoek naar afdoening asielaanvragen Somaliërs sinds ...

aangetroffen die zich beriepen op alleenstaand zijn. Over de wijze van beoordeling van deze
groep is daardoor geen duidelijkheid ontstaan.
Gezien de extra kwetsbare positie van alleenstaande vrouwen is VluchtelingenWerk van
mening dat alleenstaande vrouwen als risicogroep en kwetsbare minderheidsgroep moeten
worden aangemerkt. Ook zouden vrouwen tijdens het gehoor beter moeten worden
bevraagd op hun mogelijk alleenstaande positie.
Algemene veiligheidssituatie en samenhang met het individuele relaas
Als het relaas op individuele gronden geen aanleiding geeft tot het verlenen van een
vergunning, kan de asielzoeker, naarmate de gewelds- en mensenrechtensituatie in een land
slechter is, met minder individuele aspecten aantonen dat voor hem toch een schending van
artikel 3 EVRM dreigt (zie toetsingskader, de zogeheten ‘glijdende schaal’). In de
beslispraktijk is dit uitgangspunt echter nauwelijks terug te zien. Dit is niet in
overeenstemming met de systematiek, zoals beschreven in de brief van de minister aan de
Tweede Kamer van 29 maart 2010. In WBV 2009/16 is het genoemde principe weliswaar
vermeld (er staat namelijk dat de toets op individuele gronden van aanvragen van
Somalische asielzoekers gerelateerd moet worden aan algehele situatie in het land), maar
dit wordt slechts in algemene termen omschreven zonder nadere uitwerking, behalve dat de
situatie in Zuid- en Centraal-Somalië ‘eerder’ kan leiden tot verlening van een
asielvergunning.
Dat de lagere bewijslast voor de asielzoeker in relatie tot de ernstige veiligheids- en
mensenrechtensituatie onvoldoende tot uitdrukking komt in Somalische asielzaken, blijkt op
verschillende punten. Zo is het aantal afwijzingen, ruim 40% van de geanalyseerde
asielaanvragen, zeer groot in het licht van de slechte veiligheids- en mensenrechtensituatie
in geheel Zuid- en Centraal-Somalië. Met name het feit dat ruim de helft van deze
afwijzingen een vrouw of een lid van een minderheidsgroep betreft, lijkt niet te stroken met
het principe dat de asielzoeker met minder individuele aspecten kan aantonen dat voor hem
toch een schending van artikel 3 EVRM dreigt naarmate de gewelds- en
mensenrechtensituatie in een land slechter is. Vrouwen en minderheden zijn immers bij
uitstek vaak het slachtoffer van de slechte veiligheids- en mensenrechtensituatie, zo blijkt
ook uit het ambtsbericht. Juist dit profiel, in samenhang met de algehele situatie, zou ‘eerder’
tot verlening van een vergunning moeten leiden. Hier blijkt echter onvoldoende van.
Uit de voornemens en beschikkingen in de afgewezen zaken blijkt verder op geen enkele
wijze of en in hoeverre de algehele situatie in Zuid- en Centraal-Somalië bij de toets op
individuele gronden een rol heeft gespeeld. Wat voornamelijk wordt getoetst zijn de
individuele aspecten en de algehele situatie, maar van een beoordeling van deze twee
aspecten in samenhang blijkt niets.
Daarnaast komt uit de onderzochte zaken het beeld naar voren, dat in het ene geval sprake
is van een soepele toets, terwijl in een ander geval juist een zeer strenge beoordeling
plaatsvindt. De niet verder uitgewerkte formulering in het WBV dat de asielzoeker vanwege
de slechte veiligheidssituatie ‘eerder’ in aanmerking komt voor een vergunning, geeft de
beslisambtenaar een grote beoordelingsvrijheid, hetgeen onduidelijkheid geeft en willekeur in
de hand kan werken.
VluchtelingenWerk vindt dat de toets op individuele gronden in relatie tot de algehele situatie
nader uitgewerkt en vastgelegd dient te worden. Op deze manier wordt meer gestalte
gegeven aan de jurisprudentie van het EHRM en het Hof van Justitie, zoals beschreven in de
genoemde brief van de minister van 29 maart 2010. Ook moet de beoordeling inzichtelijker
worden gemaakt door deze kenbaar in de beslissingen op te nemen.
Algemene veiligheidssituatie en samenhang individuele relaas - Algehele situatie
Naast het individuele asielrelaas toetst de IND of de algehele situatie in het land aanleiding
vormt voor het bieden van bescherming. Volgens de dienst is dit niet het geval. De
geweldssituatie in Zuid- en Centraal-Somalië is volgens de IND echter niet dusdanig ernstig,
dat een burger louter door zijn aanwezigheid een reëel risico loopt op ernstige schade, zoals
Onderzoek asielaanvragen Somaliërs, VluchtelingenWerk Nederland, oktober 2010 Pagina 20 van 27