Beleids- en informatieblad Aar el • Nieuwe permanent ... - Kerknet

Beleids- en informatieblad Aartsbisdom Mechelen-Brussel M A A RT 2013 - nuMMeR 3
MAANDBLAD • NIET IN JULI/AUGUSTUS • AFGK. ANTWERPEN X • P. 2A9707
• Nieuwe
permanent diakens
• Goede Week en Pasen • Nieuwe wegen banen
in Vlaams-Brabant en
Mechelen

3 Voorwoord
4 Drie homilieën over het credo
van Nicea-Constantinopel
8 Nieuwe permanent diakens
11 Proeven van Marcus
12 Aartsbisschop bezoekt dekenaat Overijse
14 Pastorale toekomstvisie
monseigneur Lemmens
18 Broederlijk Delen 2013
19 Foto’s pastoraal bezoek dekenaat Overijse
Broederlijk Delen: 18
CCV VBM: 11
Charles Declercq: 10
Dekenaat Overijse: 12, 13, 19
Luc Hilderson: 3
Koen Jacobs: 15
Oscar Kinnaer: 9
ILLUSTRATIES
Koninklijke Bibliotheek,
Den Haag: 24
Metropolis 2012: 1
Marc Michiels: 8
Jeroen Moens: 29
Parochie Scherpenheuvel: 20, 21
Rights reserved: 3, 4, 5, 17, 22, 23
Inhoud
Redactie
Koen Cauberghs
Marcel De Pauw, msc
Ria Dereymaeker
Tony Frison
Luc Devisscher
Jeroen Moens
Jean Paul Pinxten
Fons Uytterhoeven
Etienne Van Billoen
Corrector
Karel Evenepoel
Vertalingen
Piet Smeyers
Eindredactie
Jeroen Moens
20 De Goede Week!
22 Stille Zaterdag
23 ‘Nederdaling ter helle’
25 Christen worden vanuit de paaswake
26 Nieuwe uitgaven
28 Dankbaar Jan Berchmans gedenken
30 Vanuit de vicariaten
34 Personalia
35 Aankondigingen
Dagelijks Nieuws
over kerk eN religie
Waar? op de WeBsite:
www.kerkNet.be
klik oP NieuwsberichteN
PASTORALIA
Maandblad van het aartsbisdom Mechelen-Brussel
Redactie en administratie
Pastoralia
Wollemarkt 15
2800 Mechelen
015 21 65 01
Adreswijzigingen
en abonnementen
Maria Peeters
015 29 26 17
maria.peeters@diomb.be
Zetwerk, opmaak en druk
Halewijn
Halewijnlaan 92
2050 Antwerpen
Lid VUKPP
Abonnementen
- een jaarabonnement op
Pastoralia kost 27 euro
- een gecombineerd
jaarabonnement met de
Franstalige uitgave kost
50 euro
- het bedrag kan gestort
worden op rekening
IBAN: BE43 2300 7229
2201 BIC: GEBABEBB
t.a.v. Pastoralia Nederlands,
Wollemarkt 15
2800 Mechelen
Verantwoordelijke uitgever
Etienne Van Billoen
Wollemarkt 15
2800 Mechelen

Jezus,
de liefde van ons leven...
Tijdens het Eucharistisch Congres van vorig jaar had ik het geluk de homilieën te herlezen die Newman hield
toen hij rector was van de Katholieke Universiteit van Ierland in Dublin. De derde homilie heeft mij diep getroffen.
In voorbereiding van het paasfeest geef ik er u een samenvatting van.
Alle profeten van het Oude Testament, zo legt Newman uit, keken verlangend uit naar de komst van de Messias:
‘Als U de hemel toch openscheurt om af te dalen! De bergen zouden wankelen voor uw aangezicht...’ (Js 63,
19). En nu de apostelen uiteindelijk zijn aanwezigheid erkend hadden, verlangden zij naar zijn nieuwe komst,
niet meer in vernedering, maar in heerlijkheid: ‘Zie, Hij komt met de wolken, en elk oog zal Hem aanschouwen,
ook zij die Hem doorstoken hebben’ (Ap 1, 7). Ze herinnerden zich zijn belofte: ‘Ik kom spoedig...’ en smeekten
des te vuriger: ‘Amen. Kom, Heer Jezus!’ (Ap 22, 20).
Leerlingen traden in zijn voetsporen, met honderdduizenden en met miljoenen, en ontvlamden van liefde voor
deze Enige onder allen, zonder zijn nieuwe komst af te wachten. In hun hart ontbrandden duizenden devoties
voor die man die tegelijk behoorde tot hun verleden, hun toekomst en, met zoveel tederheid, tot hun heden. Ze
gingen elke trek van zijn gelaat onderzoeken, zijn vijf wonden vereren, zijn kostbaar bloed, zijn heilig hart. Ze gingen
zijn kindsheid aanschouwen, zijn verborgen leven in zijn dorp, alle daden van zijn openbaar leven, zijn doodstrijd,
zijn geseling, zijn kruis en zijn heerlijkheid. Alles eiste hun liefdevolle en nauwgezette aandacht op: zijn
kribbe, zijn huis in Nazareth, zijn tuniek zonder naad, het lijnwaad waarmee Veronica zijn gelaat afdroogde, het
kleinste deeltje van zijn kruis, de nagels die zijn handen en voeten doorboorden, zijn zweetdoek en zijn lijkwade.
Alles.
Zijn naam zou in het hart wonen en zou bloeien op de lippen van massa’s gewijde maagden, van monniken en
monialen, van priesters, van mannen en vrouwen van alle levensstaten: ‘Jezus!’. Martelaren, geloofsbelijders,
kerkleraren, predikers, eremieten, asceten in de woestijn, vaders en moeders, kinderen, jongelingen en ouderlingen,
allen zouden in hem de kracht en de zachtheid vinden van hun bestaan, het licht en het parfum, het
voedsel en het geneesmiddel voor hun leven, voor tijd en eeuwigheid. Alleen maar die naam, zo krachtig en zo
zacht – ‘Jezus’ – volstond om hen te verrukken.
Vervolgens roept Newman andere grote namen op uit de geschiedenis: Alexander de Grote, Julius Caesar. Beroemdheden,
ja. Mannen van grote exploten, zeer zeker. Maar wat betekenen hun namen? In wiens geheugen
leven zij? Ze overleven vooral in de scholen, in de lessen Grieks of Latijn. Ze horen voortaan thuis in handboeken
van spraakkunst of in oefenboeken van vertaling. En zie, een bescheiden Joodse profeet in een verloren gebied
van het Romeinse rijk, blijft, na meer dan dertig jaar verborgen leven, twee jaar verkondigend rondtrekken
en een smadelijke dood te midden van twee misdadigers, het voorwerp van zoveel liefde, de reden van zoveel
opoffering, de bron van zoveel vreugde in het diepst van het hart, en dat al bijna twintig eeuwen én op de vijf
continenten! Miljoenen zielen zijn elke dag in gesprek met hem. Miljoenen harten sturen hem dagelijks toe ‘Ik
heb je lief’. Ontelbaren leven slechts door hem en sterven bij het liefdevol noemen van zijn naam: ‘Jezus’. Is dat
geen wonder?
Zoals beloofd in de nieuwjaarswensen die ik stuurde aan al mijn medewerkers en in mijn boodschap voor de veertigdagentijd,
vindt u in mijn hoofdartikel van deze maand suggesties voor drie eenvoudige homilieën, zonder historische
noch theologische pretentie, omtrent het Credo van Nicea-Constantinopel. Te gebruiken, zo u wil, in dit Jaar
van het geloof...
+ andré-jozef léonard,
aartsbisschop van Mechelen-Brussel
3 ~

Drie homilieën
over het credo
van Nicea-constantinopel
i.
van symbool naar symbolum
Wanneer men in de oudheid een
onverbreekbaar bewijs wou bewaren
van een akkoord tussen twee
personen, gebeurde het dat men
een voorwerp in twee brak. Ieder
van beide partijen nam één stuk
mee. Als men jaren later de twee
stukken passend kon samenvoegen,
was dit het bewijs dat men
wel degelijk gebonden was door
eenzelfde akkoord. Welnu ‘passen’
en ‘samenvoegen’ is in het Grieks
‘symballein’. Het bijhorende zelfstandig
naamwoord is in het Grieks
‘symbolon’. Vandaar ons woord
‘symbool’, dat onder meer gebruikt
wordt als een beeld adequaat overeenstemt
met de werkelijkheid die
we willen aanduiden. Onze taal
wordt dan symbolisch genoemd.
Zo ook spraken katholieke christenen
samen dezelfde geloofsbelijdenis
uit, om te bevestigen dat zij
– ver van ketterse leerstellingen –
wel degelijk hetzelfde geloof van de
Apostelen beleden. Om die reden
werd de geloofsbelijdenis wel eens
een ‘symbolum’ genoemd, dat wil
zeggen een teken van eenheid. Zo
heeft het eerste oecumenische
concilie, dat in 351 gehouden werd
in Nicea in het huidige Turkije, een
‘symbolum’ van het katholieke
geloof afgekondigd. Dit symbolum
van Nicea werd in 381 aangevuld
in Constantinopel. Vandaar de klassieke
uitdrukking: het symbolum
van Nicea-Constantinopel.
~ 4
Met uitzondering van het Tweede
Vaticaans Concilie, dat het 21ste
oecumenische concilie was, werden
alle andere concilies bijeengeroepen
omwille van ketterijen die
de katholieke Kerk, gebouwd op
het geloof van de apostelen, verdeelden.
Dat was ook het geval bij
eerste twee, de concilies van Nicea
en Constantinopel.
De ware mensheid van jezus
De inzet van het concilie van Nicea
was vooral de volledige erkenning
van de godheid én de echte
mensheid van Jezus. De eerste
aanvallen op het geloof van de
Kerk kwamen van mensen die
ontkenden dat Jezus werkelijk
een mens was zoals wij. Vertrekkend
van filosofische beschouwingen
meenden ze dat het voor een
goddelijke persoon onwaardig was
om mens te worden. ‘God is God’,
dachten zij. Hij is eeuwig. Hoe zou
Hij dan in de tijd kunnen binnentreden?
Hij is almachtig. Hoe zou Hij
dan het broze menselijke bestaan
kunnen aannemen? Hij is onsterfelijk.
Hoe zou Hij dan blootgesteld
kunnen worden aan de dood? Ze

stelden dus dat de mensheid van
Jezus slechts een oppervlakkig
kleed was, uitwendige schijn, en
geen echte realiteit. Men noemde
ze daarom ‘doceten’, van het Griekse
werkwoord ‘dokein’, dat ‘lijken’
of ‘schijnen’ betekent.
Tegen deze doceten in benadrukte
het symbolum van Nicea, in
trouw aan het Nieuwe Testament,
de echte mensheid van Jezus.
Hij is waarlijk ‘neergedaald uit de
hemel, heeft het vlees aangenomen
van de Maagd Maria en is
mens geworden, werd gekruisigd,
heeft geleden en werd in het graf
neergelegd’. Ja, God is zo groot, zo
vrij ook in zijn liefde, dat de Zoon
van God, zonder iets van zijn goddelijkheid
te verliezen, werkelijk
onze menselijke natuur in al haar
broosheid aanneemt. Kortom, God
is werkelijk mens geworden onder
de mensen, opdat de mens God
kan worden. En het gaat hier niet
om een tijdloze mythe zoals die uit
de Griekse of Latijnse mythologie.
Neen, het gaat om een historisch
gebeuren dat plaatsvond onder
Pontius Pilatus, Romeins gouverneur
van Judea.
ii.
Zijn ware godheid
Andere aanvallen op het geloof van
de Kerk kwamen vanuit het tegenovergestelde
kamp, namelijk van
mensen die oordeelden dat Jezus
niet werkelijk God was. Hij was een
schepsel, gelijkaardig aan de andere
schepselen. Zij het een schepsel
met een bijzondere waardigheid,
‘aangenomen’ door God als
zijn woordvoerder en zelfs als zijn
woord dat weerklonk in een menselijk
wezen. Maar niet echt de mensgeworden
Zoon van God, niet echt
het vleesgeworden eeuwig Woord
van God. Aanvankelijk noemde
men deze ketters ‘adoptianisten’
omdat voor hen Jezus slechts een
verheven schepsel was, ‘aangenomen’,
‘geadopteerd’ door God als
echo van zijn Woord in deze wereld.
Later sprak men van de ketterij van
het Arianisme en van de Arianen,
in verwijzing naar de theoloog Arius,
diaken, later priester, in Alexandrië
in Egypte.
Tegen hen verzette zich de heilige
Athanasius van Alexandrië. Zoals
andere bisschoppen die trouw
bleven aan het katholieke geloof,
werd hij vervolgd. Vijf keer werd
hij uit zijn bisdom verjaagd, maar
hij kwam telkens terug, trouw tot
in de dood aan het geloof van het
Nieuwe Testament en van de apostelen,
het geloof in Jezus, waarlijk
mens en waarlijk God. Bezield door
de Heilige Geest inspireerde hij het
symbolum van Nicea door nadrukkelijk
de godheid te verkondigen
van ‘de Heer Jezus Christus, eniggeboren
Zoon van God, vóór alle
tijden geboren uit de Vader, God uit
God, Licht uit Licht, ware God uit
de ware God’.
Eigenlijk moeten we deze woorden
met dankbaarheid en ontroering
uitspreken. Het zijn eenvoudige
woorden, maar zij dragen in zich
zoveel gebed, zoveel aanbidding
voor de goddelijke persoon van Jezus
Christus, enige ‘Heer’, dit wil
zeggen de enige mens die letterlijk
‘God’ is. De woorden zijn de vrucht
van zoveel strijd, theologisch en
soms ook politiek, ten tijde van
het Romeinse Rijk, de vrucht van
zoveel lijden in ballingschap en
martelaarschap. Ter ere van en uit
liefde voor Jezus, onze broeder en
onze God.
Om nog duidelijker te zijn bepaalt
het symbolum van Nicea nauwkeuriger
het radicale verschil tussen
de Zoon van God en elk schepsel.
De Zoon is, vóór alle eeuwen, ‘geboren,
niet geschapen’, dat wil zeggen
sinds alle eeuwigheid geboren
uit God en in God, en niet geschapen
door God in de tijd, van niets,
uit het niet. De schepsels krijgen
natuurlijk hun zijn van God, maar
zijn niet van dezelfde natuur als
God. De Zoon daarentegen is van
5 ~

dezelfde substantie, essentie of
natuur als de Vader, zelfs al is Hij
een andere persoon dan de Vader,
maar even goddelijk als de Vader.
Om dit tegen de Arianen te kunnen
uitdrukken heeft het concilie van
Nicea een neologisme bedacht, het
enige technische woord in het credo:
het concilie verkondigt de Zoon
als, in het Grieks, ‘homoousion tô
Patri’; in het Latijn, ‘consubstantialem
Patri’; in het Nederlands, ‘één
in wezen met de Vader’. Zo maakt
het concilie de Zoon tot onmiddellijke
deelgenoot aan de schepping
van de wereld door de Vader.
Van de Vader ‘almachtig’ – dit wil
zeggen: die alles draagt door zijn
scheppende kracht – wordt gezegd
dat Hij de ‘schepper is van hemel
en aarde, van al wat zichtbaar
en onzichtbaar is’, dus met inbegrip
van de engelen. Maar van de
Zoon wordt op gelijkaardige manier
bevestigd dat ‘door Hem alles geschapen
is’.
~ 6
iii.
De ware godheid
van de heilige geest
In de decennia na het concilie van
Nicea ontstonden analoge twisten
omtrent de godheid van de Heilige
Geest. Sommigen beweerden dat
Hij niet werkelijk God is of Heer.
Hoogstens erkenden ze Hem als
iets goddelijks, als een anonieme
adem, drager van goddelijke energie,
als een vitaal principe van
goddelijke oorsprong, op een diffuse
wijze aanwezig in de wereld.
De katholieke christenen, trouw
aan het geloof van het Nieuwe
Testament en van de apostelen,
noemden deze loochenaars van
de goddelijke persoonlijkheid van
de Heilige Geest de ‘pneumatomachen’
– een Griekse uitdrukking
voor ‘zij die de Geest bestrijden’.
Tegen hen in heeft het concilie van
Constantinopel enkele woorden
toegevoegd aan het symbolum van
Nicea, door – uit liefde en eerbied
voor de Heilige Geest – nauwkeurig
te bepalen dat deze werkelijk
‘Heer’ is, dat wil zeggen ‘God’;
dat Hij niet alleen een anonieme
levensadem is, maar degene ‘die
het leven geeft’. En zoals de Zoon
van alle eeuwigheid geboren is uit
de Vader, zo komt de Geest voort
uit de Vader.
In het Karolingische tijdperk
meende de Latijnse Kerk te
moeten toevoegen dat de Geest
voortkomt uit de Vader ‘en uit
de Zoon’. Deze formulering is op
zich perfect verdedigbaar. Ze ligt
trouwens zeer dicht bij de Oosterse
theologische formulering, die
spreekt van de Geest die voortkomt
uit de Vader door de Zoon.
Deze toevoeging veroorzaakte
echter een pijnlijk conflict met
de Oosterse Kerken: zij verkiezen
zich in het symbolum strikt te
houden aan de tekst van het concilie
van Constantinopel.

Voor het overige wil het symbolum
vooral onderstrepen dat de Heilige
Geest evenzeer God is als de
Vader en de Zoon. Vandaar de beslissende
formulering: ‘Die met de
Vader en de Zoon te samen wordt
aanbeden en verheerlijkt’. En Hij
is het die als persoon ‘gesproken
heeft door de profeten’.
De verrijzenis van jezus,
zijn komst in heerlijkheid
en de zending van de kerk
De rest van het credo ontwikkelt
het paasmysterie van Jezus en het
hart van het leven van de Kerk. Na
het lijden, de dood en de graflegging
van Jezus te hebben geëvoceerd,
verklaart het credo wat de
kern is van het christelijk geloof,
namelijk dat de Heer Jezus Christus
‘verrezen is op de derde dag,
volgens de Schriften. Hij is opgevaren
ten hemel: zit aan de rechterhand
van de Vader’. Op dezelfde
rang als God, in de glorie van de
nieuwe wereld van de verrijzenis,
ingehuldigd met Pasen. En vandaar
zal Hij wederkomen op het einde
van de tijden, zoals wij er Hem met
nadruk om smeken tijdens de advent
en dagelijks in de anamnese
die volgt op de consecratie: ‘Kom,
Heer Jezus!’.
Zeker, Hij is reeds gekomen bij
zijn eerste advent, bij zijn eerste
komst, nu meer dan 21 eeuwen geleden.
Hij is reeds gekomen in de
nederigheid van zijn incarnatie en
de vernedering van het kruis. Hij
werd dan geoordeeld en veroordeeld
door de mensen. Maar bij
zijn nieuwe komst zal Hij wederkomen,
ditmaal in heerlijkheid, ‘om te
oordelen levenden en doden’, in gerechtigheid
en medelijden, en hen
te laten deelhebben aan zijn verrijzenis.
Dat is de grond van de hoop
die ons bezielt en die is uitgedrukt
in de laatste lijnen van het symbolum:
‘Ik verwacht de opstanding
van de doden en het leven van het
Komend Rijk’. Als we willen weten
of we werkelijk katholieke christenen
zijn, dienen we ons af te vragen
of we echt geloven dat we een
eeuwige bestemming hebben, niet
alleen door onze onsterfelijke ziel,
maar tot in ons lichaam, geroepen
om als nieuwe mensen herschapen
te worden, door de verrijzenis
op de laatste dag.
Vóór die regels die gewijd zijn aan
de ultieme toekomst van de mensheid
en van de kosmos, over de
dood heen, is er kort sprake van
de Kerk: ‘Ik geloof in de ene, heilige,
katholieke en apostolische
Kerk’. Eén, ondanks haar verscheidenheid
en verdeeldheid, omdat zij
Christus heeft als Hoofd, die het
ganse lichaam één maakt. Zelfs al
is ze samengesteld uit de zondaars
die we zijn, toch is de Kerk heilig,
omdat Jezus, Gods Heilige, haar
Hoofd en haar Bruidegom is; omdat
de Heilige Geest haar ziel is;
omdat de gans heilige en onbevlek-
De woorden zijn
de vrucht van
theologische en
politieke strijd, van
ballingschap en
martelaarschap
te Maagd Maria haar hart is; omdat
haar leer berust op de heilige
overlevering van de Apostelen en
van de heilige Schrift. Zo brengt zij
vrouwelijke en mannelijke heiligen
voort, in alle eeuwen en overal ter
wereld. De Kerk is katholiek omdat
ze universeel is, tot geen enkele
natie behoort en zo de mooiste
‘multinational’ is, die van het geloof,
de hoop en de liefde. De Kerk
is apostolisch omdat zij gebouwd is
op de vaste grond van de apostelen
en hun leer.
En naast de eucharistie die het
centrum en het hoogtepunt is van
haar leven, leeft de Kerk van de
genade van het doopsel, dat ons
bevrijdt van alle zonden en ons ent
op het nieuwe leven van de verrezen
Jezus: ‘Ik belijd één Doopsel
tot vergeving der zonden’.
Zoveel rijkdom in zo weinig woorden!
Ja, als het symbolum van Nicea-Constantinopel
niet bestond,
dan zou men het moeten uitvinden…
Maar het bestaat. Laten we
deze geloofsbelijdenis dan bidden
met gans ons hart, want het is werkelijk
een schat, die we delen met
alle christenen verspreid in tijd en
ruimte.
+ andré-jozef léonard,
aartsbisschop van Mechelen-Brussel
7 ~

Nieuwe permanent diakens
~ 8
Op zondag 7 april om 15 uur zal monseigneur Léonard in de Sint-Romboutskathedaal in Mechelen
twee nieuwe permanent diakens wijden. Hieronder stellen beide kandidaten, Oscar Kinnaer uit
Walshoutem en Marc Michiels uit Korbeek-Dijle, zichzelf voor. Tevens krijgt u wat duiding over de
eigenheid van het ambt van de permanent diaken en over de diakenopleiding zoals die momenteel in
het Nederlandstalig deel van het aartsbisdom is georganiseerd.
Marc Michiels
Woonplaats:
Korbeek-Dijle (Bertem)
Geboren: 29 januari 1956
Gehuwd sinds 1982
met Katrien Dekeukeleire
(psychotherapeute)
Coördinator van een Europees
netwerk van christelijke
werknemersorganisaties uit
twaalf Europese landen (in België
behoort KWB tot dit netwerk)
Ik herinner mij nog heel goed
hoe ik als achttienjarige, sterk
aangetrokken door de combinatie
van studie en spirituele
diepgang, de stap zette om als
novice in te treden bij de jezuïeten.
Na een jaar moest ik echter
vaststellen dat dit niet mijn weg
was. Ik ging in Leuven filosofie
studeren en bleef na mijn
studies nog verscheidene jaren
verbonden aan de universiteit.
Na mijn huwelijk met Katrien,
ging ik aan de slag bij KWB als
medewerker in het sociaal-cultureel
vormingswerk. De band met
de kerkelijke beleving van mijn
geloof was zeer los geworden,
maar het verlangen om de draad
weer op te pakken bleef leven.
Omstreeks 2000 begon ik te
zoeken naar een gemeenschap
voor een wekelijkse viering en ik
trok naar Drongen voor een enkele
bezinningsdagen.
Ik had een vaag plan om godsdienstleerkracht
in het secundair
onderwijs te worden en schreef
mij in voor de kandidatuur theologie
in Leuven. De studie van de
Schrift, de fundamentele theologie,
de pastoraaltheologie en het
contact met medestudenten was
voor mij een feest. Ik rondde
mijn studies af, maar besefte
dat godsdienstleerkracht in een
school toch niet mijn roeping
was. Het zou veeleer iets moeten
zijn in de pastoraal, in het
omgaan en mee op weg gaan
met mensen in parochies. Zo
belandde ik in de opleiding pastoraal
werker van het bisdom.
Gaandeweg groeide het verlangen
om diaken te worden.
Het werd voor mij duidelijk dat ik
wil meewerken aan de opbouw
van een nederige maar zichtbare
Kerk met een boodschap voor
de wereld van vandaag. Het
traject ‘Nieuwe wegen banen’
dat nu in het vicariaat is gestart,
brengt hiervoor mensen samen
en schept kansen voor de
toekomst van een levendige
Kerk. Tegelijkertijd is het voor
mij van groot belang om mensen
in rouw, verdriet, ziekte en
moeilijkheden heel nabij te
kunnen zijn. Om dit te kunnen
is het nodig om te putten aan
de Bron in gebed, lezing en
overweging van de Schrift, in
studie en in gezamenlijke viering.
Het zou voor mij een genade zijn
als ik ook anderen naar deze
Bron zou kunnen brengen.

oscar kinnaer
Woonplaats:
Walshoutem (Landen)
Geboren: 19 maart 1959
Gehuwd met Josseline Pansaerts
(godsdienstleerkracht)
en papa van Joachim (23),
Katrijn (22) en Nathan (20)
Cliëntenadviseur bij KBC
Van jongs af ben ik gefascineerd
door de liturgie, en door de rust
en de vrede die van kerkelijke
rituelen uitgaan. Mijn jarenlange
vriendschap met de plaatselijke
pastoor – en na mijn huwelijk
ook met andere priesters – heeft
de kracht van Gods roepstem
steeds aangewakkerd. Samen
met mijn echtgenote Josseline,
die zich eveneens aangesproken
voelde door het woord van God,
heb ik me permanent ingezet
voor de plaatselijke pastoraal :
liturgie, diaconie, catechese en
logistieke ondersteuning. Gaandeweg
werd ik er mij van bewust
dat God nooit had opgehouden
mij te roepen om deel uit te maken
van een groep mensen die,
via het gewijde ambt, zich blijvend
willen inzetten voor de realisatie
van Zijn Rijk op aarde.
De jarenlange opleiding tot diaken
in Leuven en Mechelen
(theologisch, spiritueel en pastoraal)
heeft mij duidelijk gemaakt
dat God juist mensen nodig
heeft om Zijn droom te kunnen
verwezenlijken.
teken van dienende liefde
(bijna) 50 jaar in ere hersteld
In het Nieuwe Testament is er sprake
van diakens (Hn 6, 1-7; 1 Tim 3,
8-13; Fil 1, 1). Er werden zeven wijze
mannen uit de gemeenschap gekozen.
De apostelen legden hun onder
gebed de handen op. Zij werden
gekozen en gewijd om zorg te hebben
voor armen en noodlijdenden,
maar ook voor de verkondiging van
het evangelie, en de dienst van gebed
en sacramenten. Gedurende
de eerste eeuwen van het christendom
vormt dit diaconaat een
volwaardig ambt in de Kerk: het was
geen opstap naar het priesterschap
(transeunt diaconaat), maar stond
op zichzelf (permanent diaconaat).
Permanente diakens, gewijd dus om
Onze maatschappij heeft de
voorbije decennia een grondige
facelift ondergaan, waardoor ook
onze geloofsbeleving een heel
andere invulling heeft gekregen
dan pakweg twintig jaar geleden.
De welvaart heeft de mens niet
gelukkiger gemaakt, maar hem
doen vervreemden van zijn naaste
en van God. Vandaar dat de
Godsvraag en de vraag naar de
zin van het leven luider klinken
dan ooit tevoren. Bovendien is
de roep om solidariteit met hen
die niet van onze welvaart kunnen
genieten, nog nooit zo groot
geweest.
Als diaken wil ik meewerken om
op deze vragen een antwoord
te geven: door evangelisatie en
verkondiging, maar ook door
dienstbaarheid voor de mensen
die aan de kant staan in onze
maatschappij, zieken, bejaarden,
vreemdelingen. Zo hoop ik mijn
steentje te kunnen bijdragen aan
de realisatie van Gods Rijk op
aarde.
permanent diaken te blijven. Vanaf
de elfde eeuw zal het diaconaat
omwille van allerlei redenen als volwaardig
ambt in de Latijnse Kerk
verdwijnen.
Pas met het Tweede Vaticaans
Concilie (1962-1965) wordt het
als zelfstandig ambt hersteld. De
tekst tot dit herstel vinden we in
9 ~

Diakens van het aartsbisdom (Brussel, 2012)
het belangrijke conciliedocument
Lumen gentium (1964). Daarin is
sprake van de diakens ‘die de handen
opgelegd krijgen, niet voor het
priesterschap, maar voor een dienende
functie’. En omdat deze dienende
functie levensnoodzakelijk is
voor de Kerk ‘mag het diaconaat in
de toekomst als een eigen en blijvende
hiërarchische graad worden
hersteld’ (LG 29).
gewijd voor drievoudige dienst
De eigenheid van de diaken bestaat
erin sacramenteel teken te
zijn van Christus de Dienaar bij
uitstek. Hij is gewijd voor een drievoudige
dienst: de dienst van het
Woord, de dienst van de liturgie en
de dienst van de liefde of caritas.
De dienst van het Woord bestaat
in catechese en mensen begeleiden
in hun catechetische taak;
verder ook in het voorbereiden van
mensen op sacramenten, in het
voorgaan in de evangelisatie, in het
houden van een homilie, enzovoort.
De dienst van de liturgie bestaat in
Wie zich aangesproken voelt
kan terecht op onze website:
www.kerknet.be/aartsbisdom
> opleidingen > diaconaat.
Voor verdere informatie of een
persoonlijk gesprek kan je ons
contacteren via
pwd.mechelen@kerknet.be.
~ 10
de hulp aan de bisschop en de
priester tijdens de liturgische vieringen;
in het voorbereiden en voorgaan
in doopsels, huwelijken en
uitvaarten. De dienst van de caritas
bestaat in het begeleiden van liefdadigheidswerken,
van initiatieven
rond opvoeding, zieken- en bejaardenzorg,
jongerengroepen, gebedsgroepen,
enzovoort.
De diaken is gewijd en gezonden
door de bisschop om op zoveel
domeinen een teken te zijn van de
dienende liefde van Jezus Christus
zelf. Sommige diakens hebben een
voltijds profaan beroep, andere een
fulltime pastorale functie. Sommige
diakens zijn gehuwd en hebben
een gezin, terwijl andere ongehuwd
zijn. Belangrijk is dat zij op
de plaats waar ze leven en gezonden
zijn een aanstekelijk teken van
Christus’ dienende liefde geven en
realiseren.
Diakenopleiding
in het aartsbisdom
In de Nederlandstalige diakenopleiding
van ons aartsbisdom zijn
er op dit moment ongeveer vijftien
kandidaten die zich voorbereiden.
Het gaat hier om de Nederlandstalige
kandidaten van zowel het vicariaat
Vlaams-Brabant en Mechelen
als van het vicariaat Brussel. Het
is een dynamische groep mensen
(tussen 25 jaar en 60 jaar) die zich
vanuit het christelijk geloof willen
engageren als diaken in de Kerk en
de wereld van vandaag.
De opleiding duurt ongeveer 4,5
jaar en omvat een theologische,
pastorale en spirituele component.
Naar het einde van de opleiding
is er ook een pastorale stage met
supervisie, in een parochie, in een
ziekenhuis of elders. In feite is de
opleiding alomvattend: alle dimensies
van het gelovig mens-zijn in
deze tijd komen aanbod. Een deel
van de opleiding loopt parallel met
die van de kandidaat pastoraal
werksters en werkers.
Wie de diaken is en wat hij doet,
is uiteindelijk een dienst aan het
menselijk zoeken naar heil en vrede
en geluk in het spoor van Jezus
Christus. Het is evident dat dit ook
voor de diaken zelf en diens gezin
heel vervullend kan zijn.
kristof struys,
bisschoppelijk vicaris opleidingen

proeven van Marcus
Een culinair en literair evenement
Proeven
Het evangelie van Marcus is het
kortste en meest toegankelijke
evangelie van de vier. Het werd
waarschijnlijk geschreven in Rome
(ca. 70-80 na Christus). Vanuit historisch
onderzoek naar de leef- en
eetgewoonten van die tijd is het
mogelijk zich een idee te vormen
over de eerste lezers van Marcus
en wat ze op tafel zetten. Hieruit
werd een viergangenmenu samengesteld.
Een enthousiaste kookploeg uit de
aanvragende organisatie schotelt
deze maaltijd voor aan de deelnemers.
Gegarandeerd een culinaire
belevenis én een originele manier
om (opnieuw) kennis te maken met
het Marcusevangelie!
luisteren
Plots verschijnt een witgeklede
man op het toneel. Hij is de verteller
van Marcus. Tussen de gangen
door brengt hij verschillende personages
uit het verhaal tot leven. Nu
en dan klinkt ook van elders een
stem. De personages nemen hun
plaats in het boek terug in. Maar
het verhaal gaat verder! Een bevlogen
verteller neemt de deelnemers
mee op een literair avontuur.
verder lezen?
Voor wie zich door het verhaal van
Marcus geraakt weet en het ook
helemaal wil lezen biedt het CCV
twee mogelijkheden:
- een leesgroep ter plaatse van
minstens twaalf lezers waarbij op
eigen tempo en onder begeleiding
van een vormingsmedewerker het
hele verhaal van Marcus wordt
gelezen;
- een abdijweekend waarbij in
een afwisselend ritme van lectuur,
gesprek en stilte het hele
verhaal van Marcus aan bod
komt.
Telkens wordt getracht het
evangelieverhaal te verbinden
met onze geschiedenis en ons
eigen leven. Een heel aparte
ervaring.
Interesse?
Proeven van Marcus
is een productie van CCV
Voor: iedereen met een culinaire en
literaire interesse
Literair gedeelte: wordt volledig verzorgd
door een medewerker van CCV
Culinair gedeelte: wordt georganiseerd
door de aanvrager (u krijgt de
recepten na boeking).
Geen koks? Geen nood! Proeven van
Marcus kan ook georganiseerd worden
in het historische kader van Hof
de Merode (voormalig Grootseminarie)
in Mechelen: www.hofdemerode.be
Info, reservatie en boekingen: via secretariaat
CCV Vlaams-Brabant: 015
29 84 53 | 0472 41 58 67 | greet.
denolf@ccv.be | Varkensstraat 6,
2800 Mechelen
Promofilmpje op YouTube:
proeven van Marcus
11 ~

Pastoraal in de druivenstreek
Aartsbisschop Léonard bezoekt dekenaat Overijse
~ 12
Het dekenaat Overijse mocht de aartsbisschop verwelkomen op vrijdag 7 december 2012; hij zou
er verblijven tot en met 18 december. De verwelkoming, die fungeerde als ijsbreker, gebeurde
in aanwezigheid van een afvaardiging van de 21 parochies en van de burgerlijke overheden. De
volgende tien dagen kwamen de vier hoofdopdrachten van een christelijke gemeenschap naar voren
in het volgestouwde programma van de kerkleider.
verkondiging
Gebedsmomenten in de geest van
de advent, een ontmoeting met
ouders van eerstecommunicanten
(Hoeilaart), contact met een
Bijbelgroep (Huldenberg) en een
conferentie getiteld ‘Help, een tiener
in huis!’ (Neerijse) vormden het
luik ‘verkondiging’. Voeg daarbij
nog twee druk bijgewoonde conferenties
door de aartsbisschop
zelf: over ‘De kern van ons geloof’
(Vossem) en ‘De zeven sacramenten’
(Hoeilaart). Weliswaar centrale
thema’s in de geloofsleer en de geloofsbeleving,
maar voor het doorsnee
publiek soms in een voor hun
leefwereld niet gebruikelijk theologisch
jargon. Dat onze hoge gast,
na een vermoeiende dagtaak, nog
deze lezingen wilde geven, is niettemin
te bewonderen.
liturgie
De aartsbisschop was voorganger
in diverse vieringen, soms in
de beide landstalen. In de faciliteitengemeenten
Kraainem en
Wezembeek-Oppem werd hij geconfronteerd
met de evenwichtsoefeningen
die pastorale verantwoordelijken
in deze ‘dubbeltalige’
gemeenschappen moeten uitvoeren
en waarbij een zekere vaardigheid
als ‘linguïstisch koorddanser’
fel gewenst is.
Tijdens zijn bezoek aan de kloostergemeenschap
van de zusters annonciaden
in Huldenberg en in het
woonzorgcentrum in Overijse was
monseigneur Léonard de hoofdcelebrant.
Dienst aan kerk en wereld
Onder deze noemer kunnen we het
bemoedigende contact met de ziekenzorgkernen
plaatsen, evenals
bezoeken aan instellingen voor personen
met een mentale of fysieke
beperking, bezoeken die hem niet
onberoerd lieten!
Ook in verschillende vrije basisscholen
(Neerijse, Eizer, Duisburg,
Maleizen, Tombeek, Wezembeek-Oppem,
Sterrebeek) was de
aartsbisschop welkom. Directies,
personeel, school- en ouderraden
waren verheugd en gesterkt door
de belangstelling en de luisterbereidheid
van onze gast. Tijdens zijn
rondgang in de klassen kwam het
zangtalent van de monseigneur
naar boven: Vlaamse kerstliederen

maar ook studentenliederen uit zijn
‘Leuvense tijd’...
Een schot in de roos waren de
‘Soep op de stoep’-adventsactie in
Tervuren en de sociale kerstmarkt.
Ten slotte kreeg de aartsbisschop
ook de nodige informatie over het
waardevolle initiatief ‘Voedselbank
Druivenstreek’ (Ottenburg en Sint-
Agatha-Rode).
gemeenschapsopbouw
Monseigneur Léonard bracht een
bezoek aan verschillende religieuze
gemeenschappen (zusters Visitatie,
zusters annonciaden, paters
passionisten, priesters van het
Heilig Hart, Saint-Anthony’s Parish),
volgde een vergadering van een
federatieploeg en maakte kennis
met een oecumenische werkgroep.
Daarenboven was er de eerder vermelde
ontmoeting met leden van
kerkraden, VPW’s, parochieploegen
en de burgerlijke overheden.
De eindbespreking, als afronding
van zijn bezoek, gebeurde met de
dekenale ploeg die door de aartsbisschop
geprezen werd om de
opvallende en deugddoende cohesie
tussen priesters, diakens en
pastorale medewerksters.
op het leonardkruispunt
Uiteraard waren er ook niet strikt
pastorale, maar evenzeer interessante
bezoeken en contacten
voorzien. De Druivenstreek leert
men immers pas écht kennen door
een bezoek aan een serre en een
babbel met een serrist. In Tervuren
kan men gewoon niet langs het
museum van Midden-Afrika, en op
de site van Ruusbroecs Groenendaal
ging het warempel de mystieke
toer op!
In Jezus-Eik vernam monseigneur
Léonard op ludieke wijze een
en ander over zijn merkwaardige
naamgenoot, naar wie het meest
beroemde kruispunt van België
werd genoemd. Ten slotte was hij
ook een opgemerkte gast op drie
kerstconcerten.
We hebben onze aartsbisschop
leren kennen als een man met een
warm hart, een luisterend oor en
een grote pastorale bewogenheid.
Zijn zangtalent en zin voor humor
zijn menselijke eigenschappen die
zijn pastorale gedrevenheid ten
goede komen en versterken. Hij is
een bisschop die dicht bij het leven
wil staan en mensen nabij wil zijn,
maar hij waakt ook over de leer,
onverkort en primordiaal. We hebben
hem ervaren als een zielzorger
op wie de woorden van kerkvader
Augustinus toepasselijk zijn: ‘Met
u ben ik christen, voor u ben ik bisschop’.
jaak bertmans
Op de middenpagina’s van dit
nummer vindt u meer foto’s
van het pastoraal bezoek van
de aartsbisschop aan het dekenaat
Overijse.
13 ~

Pioniers in een nieuwe tijd
Pastorale toekomstvisie van monseigneur Lemmens
De nota van minister Bourgeois
stelt de vraag naar de bestemming
van onze kerken. Deze vraag gaat
terug op het verlangen om de financiële
middelen die beschikbaar zijn
voor de renovatie van kerkgebouwen
verantwoord te gebruiken en
dit vereist een helder langetermijnperspectief
inzake de toekomstige
bestemming van de kerken.
Alle Vlaamse bisdommen hebben
zich intussen geëngageerd
om, via een breed georganiseerd
overleg, in te gaan op de vraag
van de minister. Ook het Vicariaat-Vlaams-Brabant
en Mechelen
doet dit. Maar net als de andere
Vlaamse bisdommen, zijn ook wij
van mening dat de vraag naar de
toekomstige bestemming van de
kerken maar beantwoord kan worden
vanuit een brede pastorale
visie.
Zulke gedeelde pastorale visie is
een absolute noodzaak voor de katholieke
gemeenschappen om zich
te oriënteren in het huidige culturele,
maatschappelijke en religieuze
landschap en om zicht te krijgen op
de eigen zending in de hedendaagse
maatschappij en wereld. Zulke
heroriëntatie laat bovendien toe
om, naast de eigen evidente zwakheden,
ook de grote mogelijkheden
en kansen te zien die een tijd vol
veranderingen zoals de onze biedt
en om in het licht van dit alles de
nodige keuzes te maken.
gods diepe onderstromen
Het eerste wat ik wil zeggen is dit:
christenen kunnen geen pessimisten
zijn. Want juist als christenen
geloven wij en vertrouwen wij erop
dat God aan het werk is in deze
~ 14
vlaams-brabant en Mechelen
Nieuwe wegen banen
wereld. De geschiedenis bergt haar
verrassingen, want in de geschiedenis
zijn diepe onderstromen
werkzaam die van God komen. Wij
zien ze dikwijls niet, tot ze plots
doorbreken aan de oppervlakte. Dit
geloof dat God aan het werk is in
de geschiedenis en dat Hij bezig is
om de geschiedenis via diepe onderstromen
te oriënteren, is essentieel
voor de geest van het Tweede
Vaticaans Concilie, waarvan we nu
de vijftigste verjaardag herdenken.
Dit geloof kenmerkte ook de geest
van paus Johannes XXIII die het
concilie samenriep en die intussen
heilig verklaard is. Het is belangrijk
dat wij ons deze overtuiging eigen
maken.
er is te veel berusting
en moedeloosheid
over de toekomst van
de katholieke kerk
Want het komt mij nogal eens voor
dat er veel berusting en zelfs moedeloosheid
is inzake de toekomst
van de katholieke Kerk in ons land.
Bijna alsof wij de nadagen aan het
beleven zijn van een grote katholieke
geschiedenis en alsof wij de
laatste generatie christenen zouden
zijn. We moeten ons hoeden
voor dat denken. De Kerk is niet
van ons, ze is van God en ze is er
voor elke tijd. Een bekend Russisch
priester, Alexander Men, zei
in september 1990 in een voordracht
die de laatste van zijn leven
zou zijn, want de volgende morgen
werd hij vermoord: ‘Alleen bekrompen
mensen kunnen tot de idee
komen dat het christendom zich al
helemaal gerealiseerd heeft. Het
christendom heeft nog maar zijn
eerste schuchtere stappen gezet in
de geschiedenis van de mensheid.
Ook vandaag blijven nog heel wat
woorden van Christus voor ons onbegrijpelijk,
omdat de geschiedenis
van het christendom nog maar aan
zijn begin staat.’
Pioniers in een nieuwe tijd
Ja, wellicht beleven wij het einde
van een periode in de geschiedenis
van het christendom, de periode
van de christenheid, een periode
die in onze streken meer dan
duizend jaar geduurd heeft. Het is
goed dit helder in te zien. Wij hebben
afscheid genomen van een
manier van christen-zijn, maar ik
denk dat maar heel weinigen onder
ons, indien we eerlijk zijn, werkelijk
zouden willen terugkeren naar vroeger.
Het is trouwens niet de eerste
keer dat het christendom doorheen
een periode van ingrijpende veranderingen
migreert van een periode
naar een andere, om op de oever
van een andere tijd op een nieuwe
wijze wortel te schieten.
Zo denk ik dat wij vandaag als
christenen een nieuwe tijd aan het
binnen gaan zijn, die zeker heel
anders zal zijn. We staan trouwens
al een beetje in deze nieuwe tijd
en ik ben ervan overtuigd dat juist
wij, christenen, heel veel te schenken
hebben aan die nieuwe tijd
die aan het groeien is; dat er van
ons, christenen, juist nu heel veel
verwacht wordt en dat wij dus hard
moeten werken om het geloof en
het evangelie door te geven aan
de jonge mensen van vandaag,
om de liefde voor de armen, die in

het hart van het evangelie ingeschreven
staat, uit te zaaien in
onze nieuwe samenleving. In die
zin moeten wij onszelf niet zien
als de laatste christenen, maar
veeleer als de eersten in een nieuwe
tijd, als pioniers in een nieuwe
tijd. Niet dat het allemaal zo
gemakkelijk zal gaan. Het zal ook
wel taai werk worden. Maar was
het soms geen taai werk in de tijd
van Jezus, of van Petrus en Paulus,
of van de eerste missionering
in ons land of van de missionering
buiten Europa?
Met sympathie en enthousiasme
Het is belangrijk dat wij ons als
christenen thuis voelen, met sympathie
en enthousiasme, in de tijd
waarin wij nu leven. Met sympathie
voor allen: voor de christenen
tussen wie we leven in al hun
verscheidenheid (en er is effectief
heel wat verscheidenheid onder
ons), want soms merk ik dat er
onder ons zenuwachtigheid heerst
omwille van verschil in stijl of beleving.
Maar ook en misschien vooral
met heel veel sympathie voor alle
mensen tussen wie we wonen,
sympathie voor jongeren en volwassenen
die nooit in een kerk komen,
sympathie voor vreemdelingen en
moslims, sympathie ook voor al
wie arm is. In een radioboodschap,
één maand voor de opening van
het Tweede Vaticaans Concilie, zei
Johannes XXIII: ‘De Kerk stelt zich
voor zoals ze is en wil zijn, als de
Kerk van allen en in het bijzonder
als de Kerk van de armen.’ Een
Kerk met sympathie voor allen,
maar heel bijzonder voor de armen.
Zonder sympathie kan het evangelie
de oversteek niet maken van
ons hart naar het hart van een
ander.
Maar ook met enthousiasme. In
de tijd van de christenheid was
er misschien niet zo’n nood aan
enthousiasme, want uiteindelijk
konden de mensen niet anders
dan de kerk binnengaan. Maar nu
we in een nieuwe tijd leven waarin
mensen echt vrij zijn om de
kerk binnen te gaan of niet (en die
nieuwe vrijheid is iets goeds, we
zijn er allemaal aan gehecht), is er
nood aan enthousiaste christenen,
christenen met warmte en vreugde,
met sympathie voor de mensen en
passie voor Jezus en het evangelie.
Koude of depressieve christenen
kunnen het evangelie niet doorgeven
aan een nieuwe generatie. Dat
is werk voor warme en blije christenen
vol sympathie en enthousiasme
en met een verzorgd innerlijk
geestelijk leven. Want één ding is
zeker: indien we met Jezus verbonden
leven, zal Hij met ons meegaan
alle dagen van ons leven. Het
is de afsluiting van het Mattheusevangelie.
Nadat Jezus zijn leerlingen
de opdracht heeft gegeven om
Vormelingen en catechisten
van de Sint-Catharinaparochie
(Sint-Katelijne-Waver)
15 ~

op weg te gaan en alle volkeren
tot zijn leerling te maken, voegt Hij
eraan toe: ‘Weet wel, Ik ben met
jullie, alle dagen, tot aan de voleinding
van de wereld’ (Mt 28, 20). En
voordien had Hij al gezegd: ‘Mij is
alle macht gegeven in de hemel en
op de aarde’ (Mt 28, 18).
onze twee opdrachten
Waar komt het dan voor ons in
deze tijd op aan? Wanneer Jezus
zijn leerlingen uitzendt, geeft Hij
hun twee opdrachten mee: Verkondig
het evangelie van het Koninkrijk
Gods en genees de zieken die
er zijn. Zo zegt Jezus tot de Twaalf:
‘Het koninkrijk der hemelen is ophanden!
Genees zieken, wek doden
op, maak melaatsen rein, drijf
demonen uit. Voor niets hebben
jullie gekregen, voor niets moet je
geven’ (Mt 10, 7-8). Het Koninkrijk
van God verkondigen en de zieken
genezen. Evangelisatie en diaconie
zijn de twee fundamentele opdrachten
waaraan Jezus zijn eigen leven
toewijdt en die Hij aan zijn leerlingen,
ook aan ons, toevertrouwt.
evangelisatie
Nu de tijd van de christenheid
voorbij is en vele kinderen, jongeren
en volwassenen in onze samenleving
Jezus en het evangelie
niet kennen, is meer dan ooit de
tijd gekomen om veel aandacht
te geven aan evangelisatie: aan
allerhande mensen het evangelie
aanbieden opdat zij Jezus mogen
leren kennen, thuiskomen in
de grote liefde van God en in een
brede familie van christenen, en
de vreugde smaken van het christen-zijn.
Het heeft geen zin dat we
voortdurend klagen of treuren dat
de jongeren of de jonge volwassenen
niet naar de kerk komen.
Waar het op aankomt is dat in
ons het verlangen en de goesting
groeit om naar deze mensen
~ 16
toe te gaan en hun echte kansen
aan te reiken om te ontdekken en
te smaken dat christen-zijn iets
schoons is. Uiteraard zijn wij her
en der reeds bezig met vormen
van evangelisatie. Toch is het mijn
overtuiging – en deze overtuiging
groeit overal in Europa – dat wij
meer energie moeten steken in de
zorg voor evangelisatie en dat wij
daarbij ook nieuwe wegen moeten
inslaan.
Zo beoogt de vernieuwde vormselpastoraal
uitdrukkelijk uit te groeien
tot een gebeuren waarin niet
alleen kinderen en jongeren, maar
ook hun ouders de kans krijgen
om in contact te komen met het
evangelie, met Jezus en met de
gemeenschap van de christenen
ter plaatse. Maar daarnaast moeten
er nog andere sporen geopend
worden.
Diaconie
vlaams-brabant en Mechelen
Nieuwe wegen banen
Parochies binnen
één gemeente zullen
pastoraal naar één
geheel groeien
Ook de diaconie is fundamenteel.
In de tijd die voor ons ligt, zijn wij
geroepen om dichter bij de mensen
te staan die lijden: de vele
eenzame hoogbejaarden, mensen
die zwaar of langdurig ziek zijn, die
geboren zijn met een zware handicap
of door psychische problemen
worden geplaagd, de vreemdelingen
en migranten in ons midden,
mensen die geen huis of geen
thuis hebben, de gevangenen. Er
zijn in ons midden tienduizenden
mensen voor wie het leven moeilijk
is, en die te vaak alleen staan
met hun problemen. Als christenen
is het onze roeping en zending
om hen nabij te zijn en te dienen,
zoals Jezus deed.
Zorg voor de zondag
En dan is er naast evangelisatie
en diaconie een derde groot aandachtspunt:
de zorg voor de zondag.
In het evangelie vraagt Jezus
herhaaldelijk en uitdrukkelijk ‘dat
wij bij Hem blijven, dat wij in Hem
blijven’, een thema dat in het Johannesevangelie
overvloedig aan
bod komt. ‘Blijf in mij, dan blijf ik
in jullie. Jullie kunnen geen vrucht
dragen als jullie niet in mij blijven’
(Joh 15, 4). De zondag is de dag
bij uitstek dat wij als christenen
samenkomen om in Jezus te blijven,
om ons te voeden met zijn
Woord en zijn eucharistie, om met
Jezus te bidden tot de Vader en
om als christenen met elkaar verbonden
te blijven. Alleen zo kunnen
wij in deze tijd blije en warme
christenen zijn. Nu christen zijn
geen evidentie meer is, hebben
wij het als christenen meer dan
ooit nodig dat wij met elkaar verbonden
zijn. De jongeren die vandaag
christen zijn, spreken deze
nood uitdrukkelijk uit. Dit vraagt
dat wij grote zorg besteden aan
hoe wij als christenen op zondag
samenkomen. Ook daaraan willen
wij aandacht besteden in ons vicariaat.
Evangelisatie, diaconie en de zorg
voor de zondag zijn de drie grote
pastorale perspectieven die we in
ons vicariaat stap voor stap willen
ontwikkelen. Indien wij op de vraag
van minister Bourgeois goed willen
antwoorden, moeten we dus
nadenken over de vraag hoe onze
geloofsgemeenschappen kunnen
groeien in initiatieven van evangelisatie
en diaconie en hoe we gestalte
gaan geven aan de zorg voor het
samenkomen op zondag.

samen groeien
tot grotere parochies
Zulke reflectie zal op zeker ogenblik
ook de vraag doen rijzen naar
de concrete territoriale dimensies
waarin wij als christelijke gemeenschap
willen evangeliseren,
mensen die het moeilijk hebben
nabij zijn, samenkomen op zondag,
de vormselpastoraal rondom
de zondagseucharistie gestalte
geven. Onze huidige parochies
zijn daartoe veelal te klein. Ze zijn
gegroeid in de tijd van de christenheid.
Nu wij in een nieuwe
tijd aangeland zijn, moeten we
wellicht de concrete ruimte waarin
wij als geloofsgemeenschap
leven en waarin wij het evangelie
doorgeven, de armen dienen en
waarbinnen wij samen op zondag
eucharistie vieren, groter
maken. Dat zal meteen toestaan
om op administratief en juridisch
vlak veel te vereenvoudigen. We
hebben zoveel vzw’s en kerkfabrieken
en overlegorganen dat
alleen het beheer hiervan veel
energie opslorpt, terwijl het toch
de bedoeling is dat deze organen
ons helpen om onze energie te
investeren in de evangelisatie, in
de diaconie en in de zorg voor de
zondag.
Het is de bedoeling dat we in de
komende twee jaar overal via een
vast traject hierover nadenken. Met
welke parochies samen willen wij
op weg gaan om mensen bijeen te
brengen rond het evangelie, om samen
naar de eenzamen, de armen,
de zieken, de migranten toe te
gaan, om samen de eucharistie te
vieren van zondag tot zondag? Wellicht
zal op heel wat plaatsen de
huidige omvang van de gemeentes
hiervoor de juiste maat zijn, met
andere woorden: dat de parochies
die vandaag binnen één gemeente
bestaan stap voor stap pastoraal
als één geheel gaan leven.
een mooie tijd
om christen te zijn
Ik ben er diep van overtuigd dat
dit een mooie tijd is om christen
te zijn. Wij hoeven niet nostalgisch
naar het verleden te kijken,
wij hoeven ook niet berustend en
zuchtend naar het heden te kijken.
Wij leven in een wereld in volle
verandering. Dat houdt risico’s in,
maar biedt ook kansen en opportuniteiten.
En in de diepte zet God
onderstromen in beweging in de
harten van de mensen. Dit is een
tijd waarin de Heer op een nieuwe
wijze tot ons kan zeggen: ‘Ga dus
Maria-Lichtmis in Mechelen
op weg en maak alle volken tot
mijn leerlingen, door hen te dopen
in de naam van de Vader en de
Zoon en de Heilige Geest, en hun
te leren dat ze zich moeten houden
aan alles wat ik jullie opgedragen
heb. En houd dit voor ogen: ik ben
met jullie, alle dagen, tot aan de
voltooiing van deze wereld’ (Mt 20,
19-20).
+ leon lemmens,
hulpbisschop voor Vlaams-Brabant
en Mechelen
17 ~

‘geef Molly
een kans ...
en stop
de honger!’
In 2013 strijdt Broederlijk Delen
voor voldoende voedsel
voor de bevolking van het lang
door conflicten geteisterde
Noord-Oeganda.
Koffiestop
Sint-Pietersparochie Leuven
Solidaire maaltijd in Liedekerke
Bezoek van Burundese getuige
bij Chiro Melsbroek
Koffiestop bij Joker
Startavond campagne 2013

aartsbisschop
léonard
op bezoek in
dekenaat overijse

De goede Week!
~ 20
Voor gelovigen is ‘de Goede Week’ een begrip. Deze week staat in het hart van het liturgische jaar
en drukt, samen met Pasen, de kern van ons geloof uit: Jezus’ lijden, sterven en verrijzen. In deze
week gedenken wij de passie van de Heer. Zijn ‘liefhebben tot het uiterste toe’ en nog wel voor ieder
van ons. Vandaar dat wij deze week ‘goed’ noemen. De Heer is goed voor ons. Om de reikwijdte
van dit goed-zijn te ontdekken, toont de liturgie van de Goede Week ons het hart van de Heer, zijn
gekwetste, lijdende, liefhebbende hart.
Heden hosanna,
morgen kruisig Hem!
Zo zingt de vierde strofe van het
lied ‘Alles wat over ons geschreven
is’ (Zingt Jubilate (ZJ) 370) en daarmee
wordt de Goede Week ingezet.
Met palmzondag gedenken wij met
palmen in de hand dat de Koning
in Jeruzalem aankomt. De menigte
zingt het uit van vreugde voor
de Koning die op een ezel rijdt en
wij zingen mee. Voor Jezus is deze
‘blijde intrede’ de start van zijn
passie: zijn lijden en sterven. Binnen
enkele dagen zullen dezelfde
juichende mensen het uitschreeuwen:
‘Kruisig Hem, weg met Hem!’
en over de blijde gezichten van
de vrouwen van Jeruzalem zullen
tranen vloeien. Voor Jezus is het
Focus:
goede week en Pasen
duidelijk, de feestelijke poort van
Jeruzalem kleurt rood, rood van
lijden, maar ook van liefde: passie
in de twee betekenissen van het
woord. Voor ons vormt deze eerste
dag van de Goede Week een
uitnodiging om naar zijn passie
te kijken, zwijgend en dankbaar,
maar ook diepgeraakt omdat ook
uit onze mond het mooie ‘Hosanna’
klinkt én het vreselijke ‘Kruisig
Hem, weg met Hem’.
Vreugdeolie, geur van rouw
‘Om de zalving door een vrouw,
vreugdeolie, geur van rouw, teken
van wat komen zou’ (ZJ 372). De
tweede dag van de Goede Week
toont ons Jezus als de dienaar van
Jahwe die door de profeet Jesaja
bezongen wordt en die door Maria,
de zuster van Marta, gezalfd wordt.
Maria doet wat gedaan moet worden,
zij zalft de lijdende dienaar
en brengt Hem troost terwijl Judas
al volop gal aan het spuwen is. Jezus
kijkt ook hier al verder. Hij ziet
zijn begrafenis en ook dan zullen
het de vrouwen zijn die doen wat
gedaan moet worden: balsemen.
Op deze tweede dag smaakt al de
bitterheid van het verraad en de
verdachtmaking. Zowel van Jezus
als van Maria. Zijn ook wij niet vaak
zalvende Maria’s én valse Judassen?
Erbarme dich
De verscheurdheid van Petrus nadat
hij Jezus driemaal verloochend
heeft, wordt nergens zo indringend
weergegeven als in de beroemde
aria uit Bachs Mattheuspassie. Op
de derde dag van de Goede Week
klinkt uit Petrus’ mond echter:
‘Mijn leven zal ik voor U geven!’
Jezus kent zijn apostelen en reageert
prompt: ‘Nog eer de haan
kraait zult gij mij driemaal verloochend
hebben.’ Veel steun moet
de Heer niet verwachten van zijn
leerlingen, integendeel! Het moet
Hem onnoemelijk veel pijn hebben
gedaan. Misschien zingt Hij op dat
moment wel ‘Erbarme dich, mein
Gott’? Het tweede lied van de
‘Dienaar van Jahwe’ dat we in de
eerste lezing horen, gaat alleszins
in die richting.

Ik ben het toch niet, Heer?
De vierde dag van de Goede Week
wordt het verraad door Judas concreet.
De afspraken worden gemaakt
in het voordeel van de hogepriesters
en van Judas. Het wordt
een ‘win-winsituatie’! De grote verliezer
is Jezus, de Lijdende Dienaar
die zich niet verzet, zoals het derde
lied van de Dienaar van Jahwe in
de eerste lezing zingt. Opnieuw
spelen deze dingen zich af tijdens
een maaltijd. De derde op rij met
als hoogtepunt het Laatste Avondmaal.
De instelling van het heilige
maal, de eucharistie, wordt ingeleid
door verraad, verloochening en
het ijle geroep van de leerlingen:
‘Ik ben het toch niet, Heer?’. Inderdaad,
zij zijn het niet, geen enkele
– op de naïeve Johannes na – die
Jezus zullen bijstaan in zijn liefdevolle
lijden, in zijn passie!
Voor alle eeuwen
een teken ons gegeven
Met Witte Donderdag, de vijfde
dag van de Goede Week, zetten
wij het paastriduüm in. Indien wij
de vorige dagen al niet als ‘goede’
hebben beleefd, is het nu hoog tijd
om ons over te geven aan de genade
die deze week ons schenkt.
Paul Schollaert schreef voor deze
dag een lied waaruit het citaat
boven deze alinea komt (ZJ 731).
Met Witte Donderdag gedenken
wij de instelling van de eucharistie
en de liturgie geeft er ons de
diepe betekenis van. De eerste
lezing toont het bloed van het lam
aan de deurposten van de Israëlieten
als voorbode van hun redding,
van hun ‘pesach’, hun doortocht
van de slavernij in Egypte naar het
beloofde land. In de tweede lezing
verhaalt Paulus wat hem is overgeleverd:
de heilige maaltijd, het
Laatste Avondmaal dat het eerste
is geworden. In het evangelie toont
Jezus de betekenis van dit eerste
maal, van de eucharistie én van
het priesterschap. Hij geeft aan de
leerlingen van toen en die van nu
‘een bewijs van zijn liefde tot het
uiterste toe’. Als een slaaf wast Hij
hun en onze voeten en Hij voegt
eraan toe: ‘Ik heb u een voorbeeld
gegeven opdat gij zoudt doen zoals
Ik u gedaan heb.’
Wij roemen
in ’t Kruis van de Heer
De woorddienst en de kruishulde
van Goede Vrijdag tonen de dood
van de Lijdende Dienaar van Jahwe,
maar ook zijn verheffing door
God. Jezus, de Zoon van God, is
immers een verheven hogepriester
die in zijn lijden en sterven ook
ons kwetsbare en sterfelijke leven
heeft verheven. Het lied ‘Wij roemen
in ’t Kruis van de Heer’ vat
het krachtig samen: ‘In Hem is ons
heil, ons Leven en Verrijzenis, door
wie wij verlost en bevrijd zijn’ (ZJ
367). De passie volgens Johannes
verhaalt de lijdensweg, de kruisweg
van de Lijdende Dienaar en brengt
ons het verraad en de verloochening
die we deze week al tegenkwamen
opnieuw in herinnering.
Maar centraal staat het kruis met
de triomferende Christus. In de
ogen van velen het teken bij uitstek
van zijn mislukking, in de ogen van
wie gelooft het teken van zijn en
onze redding.
‘…’
Geen lied, geen beeld, geen woord.
Alleen maar stilte op de zevende
dag van de Goede Week, Stille Zaterdag.
Geen stilte voor de storm,
maar rust – grafrust – tot in de
nacht het nieuwe vuur het Licht
van Christus zal aansteken en ‘hosanna’
en ‘kruisig Hem’ bedolven
zullen worden onder talloze halleluja’s.
Het leven overwint de dood,
de liefde overwint alles, ‘Christus
ons paaslam is geslacht, dit is de
dag die de Heer gemaakt heeft!’
luc van hilst
pastoor scherpenheuvel
Afbeeldingen uit het veelluik ‘Passie en Verrijzenis’
van de Franse kunstenaar Arcabas. Dit
veelluik is te bezichtigen in het bedevaartsoord
Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel.
21 ~

stille Zaterdag
De tijd van de nederdaling ter helle
Er is een mysterie van Stille Zaterdag.
In de evangelies gebeurt er
niets die dag. In de aloude overlevering
van het symbolum van de
apostelen wordt ons gezegd dat
Christus ‘neergedaald is ter helle’.
Dit is een verwijzing naar de Eerste
Brief van Petrus: ‘Hij ging heen en
predikte voor de geesten in de kerker,
de wereld van de rechtvaardigen
die leven in de verwachting der
verrijzenis’ (1 Pe 3, 19).
De oosterse iconografie heeft die
verzen overvloedig afgebeeld, zoals
bijvoorbeeld in de Chora-kerk van de
Heilige Verlosser in Istanbul. Daar
ziet men hoe Christus Adam en Eva
krachtig wegrukt uit hun graven.
De nederdaling ter helle stemt
overeen met Christus’ wijze van
handelen: Hij ‘die neergedaald is
uit de hemel’, om onze mensheid
aan te nemen, is ook ‘neergedaald
ter helle’ om met ons de leegte van
de dood te delen. Door ten diepste
tot ons te komen, komt hij ons ontrukken
aan de macht van de dood.
Hij is gegaan door alles wat de dood
met zich meebrengt: een loslaten,
een overgave, een vertrouwen dat
alles moet achterlaten. Hij gaat ons
voor in al wat het dagelijkse sterven
ons reeds vraagt. Want er is geen
grote liefde zonder opeenvolgende
momenten van sterven: sterven
~ 22
Focus:
goede week en Pasen
aan het idealiseren van zichzelf en
de ander, het aanvaarden van zijn
beperkingen. Gaat de kunst van het
vader- en moeder-zijn niet doorheen
het aanvaarden ‘dat onze kinderen
niet (slechts) onze kinderen zijn’, dat
ze niet (slechts) de vrucht zijn van
onze verwachtingen? En net zo is
het met God. Hem kennen: betekent
dat niet dat we geregeld moeten
verzaken aan wat we van Hem
dachten (of aan wat we op Hem projecteerden)?
Het door de dood heen gaan is
geen uitvinding van het dolorisme
noch een obsessie uitgevonden
door de Kerk. Christus heeft – zelfs
in heel grote mate – de verlatenheid
gekend. In het aanschijn van
het kruis laten zijn leerlingen Hem
in de steek, Petrus verraadt Hem,
en de menigte die Hem gisteren
toejuichte, jouwt Hem uit. En Hij
voelt zich door God zelf verlaten.
De nederdaling ter helle zegt ons
dat wij, in de momenten van leegte
die wij te doorstaan hebben,
niet verlaten zijn. Zoals Hij het
deed voor Adam (‘Adam, waar zijt
gij?’; Gen 3, 9), gaat God in onze
afgrond op zoek naar ons. Als wij
afgedwaald zijn, doet Christus net
als de goede herder: Hij laat alles
achter om weer bij ons te zijn. Als
wij ten onder gaan, doet Hij zoals
voor Petrus: Hij reikt ons de hand.
Zoals Gregorius de Grote zegt: ‘Hij
maakte van deze afgrond een pad’
(Moralia 29). In onze nachten, onze
rouw, onze moderne hellevaarten
opent Hij een doortocht.
Dit Pasen, deze wederopstanding,
beleven wij niet alleen. In de Chora-kerk
van de Heilige Verlosser worden
Adam en Eva samen opgericht:
de beleving van het sacrament van
het huwelijk getuigt dat man en
vrouw in hun relatie de ruimte kunnen
vinden om mekaar op te richten.
Men ziet op dit fresco ook de
profeten: zij helpen ons de Schrift te
lezen en te begrijpen als Woord dat
opricht. Er is Johannes de Doper
die met de vinger Christus aanwijst,
zoals verschillende voorlopers het
voor ons deden in ons verhaal. Er
zijn de koningen David en Salomo
(met hun aureool): zij staan voor diegenen
die erover waken dat het Rijk
Gods gevestigd wordt te midden
van mensen en volkeren. Er zijn aan
de rechterkant de rechtvaardigen
– zonder aureool: de naamlozen in
de wereld van de genade – die niet
nalieten ons te vergezellen in onze
nederdaling ter helle.
Tijdens deze eerste Stille Zaterdag
besefte nog niemand dat hij ‘heilig’
was… Is het niet onder de grond
dat het zaad ontkiemt?
+ jean-luc hudsyn,
hulpbisschop voor Waals-Brabant

‘Nederdaling ter helle’
De ‘opstanding’ in beeld
Het tumult rond Golgota is verstomd.
Jezus is aan het kruis
gestorven en vlak voor het ingaan
van de sabbat in een rotsgraf gelegd.
De aarde houdt haar adem
in. Het is onwezenlijk stil. Het is
sabbat, de dag waarop heel de
schepping rust. ‘Daarom is mijn
geest zonder zorg en kan mijn lichaam
veilig rusten’, bidt de psalmist.
‘Mijn ziel laat gij niet aan
het dodenrijk over’ (Psalm 16). De
Kerk deelt in die stilte. Op Stille
Zaterdag verwijlt zij in de liturgie
bij het graf van de Heer. Er wordt
geen eucharistie gevierd en de altaartafel
blijft ongedekt.
het ‘dodenrijk’
In de Geloofsbelijdenis van de
apostelen staat dat Jezus is ‘nedergedaald
ter helle’ – dat wil zeggen
in de onderwereld, ‘ad inferos’
in het Latijn, het rijk waar de doden
verblijven. In de Paasnacht wordt
in het loflied bij de paaskaars, het
Exsultet, gezongen hoe Hij daaruit
is bevrijd: ‘Dit is de nacht waarin
Christus de boeien van de dood
heeft verbroken en zegevierend
uit het dodenrijk is opgestaan: ‘ab
inferis victor asendit’. Zegevierend.
Zo wordt Christus uitgebeeld op
de Exsultetrollen, die van de elfde
tot de dertiende eeuw in Italië
werden gebruikt. Daar verschijnt
Hij verheerlijkt in een amandelvormig
aureool, terwijl Hij met grote
haast Adam bij de pols grijpt en
hem uit de onderwereld omhoog
trekt. Veeleer dan een ‘nederdaling’
wordt hier een opwaartse beweging
getoond: een ‘anastasis’ of
‘opstijging’.
In de oosterse kerken is dit de uitbeelding
bij uitstek van het paasgebeuren
geworden. Een van de
hoogtepunten van de Byzantijnse
kunst is de anastasis-voorstelling
op het fresco uit de veertiende
eeuw in de kerk van het Chora-
klooster in Istanbul, de kerk van
de Heilige Verlosser. Ze lag destijds
in het veld – én tè chora. Vandaag
is het een museum. Christus
staat er in een lichtende mandorla
op de uit hun hengels gerukte
poortvleugels van de onderwereld
en lijkt zich erop af te zetten om
zo Adam en Eva bij de pols mee
omhoog te voeren. Het Griekse
opschrift boven het tafereel maakt
de precieze betekenis ervan duidelijk:
‘hè anastasis’ – de opstanding.
Talrijke paasiconen met die
voorstelling dragen dan ook het
opschrift ‘anastasis’ of in het Russisch
‘voskresenie’.
apocrief
Over Christus’ bezoek aan de onderwereld
en zijn opstijgen staat
niets in de canonieke evangelies.
Alleen de Eerste Brief van Petrus
maakt er een allusie op (zie vorig
artikel). Het verhaal staat in het
zogeheten apocriefe evangelie van
Nicodemus (3de-4de eeuw):
Dan klinkt van buiten opeens: ‘Eeuwige
poorten, ga open, zodat de
koning der Ere kan binnengaan.’
[zie Ps 24, 7-10] Het Dodenrijk riep:
‘Maar wie is de koning der Ere?’ Van
buiten zongen de engelen: ‘De Heer,
sterk en machtig; de Heer, kundig
in de strijd.’ Op hetzelfde moment
donderden de ijzeren poorten van
het Dodenrijk in elkaar. De Koning
trad binnen, greep de Satan bij zijn
hoofd en gaf hem over aan zijn engelen
om hem op te sluiten tot aan
het einde der tijden. Toen stak de
Koning zijn rechterhand uit, pakte
vader Adam bij de pols en zette
hem overeind. Daarop wendde hij
zich tot de anderen met de woorden:
‘Kom hier bij mij, allen die sterven
moesten door het hout waar
hij van nam. Want zie: ik wek jullie
allemaal weer op door het hout van
het kruis.’ [geciteerd naar A. van
den Akker s.j., Jezus’ Nederdaling
ter helle]
Typisch op alle oosterse anastasis-uitbeeldingen
is de greep bij
de pols. Die is obligaat. Het is
een gebaar van redding en is oorspronkelijk
ook met de gedachte
aan het hiernamaals verbonden.
Hij symboliseert de overgang van
dood naar leven. In de middeleeuwen
vindt men ook in het westen
23 ~

voorstellingen die bij het anastasismodel
aansluiten. Zo bijvoorbeeld
op een stenen doopvont uit 1129
in de voormalige kloosterkerk in
Freckenhorst (Westfalen). Ook daar
staat de verrezen Heer op een omgevallen
deur en grijpt hij Adam bij
de arm (zie afbeelding op vorige
pagina). Tegen een zuil ligt Satan,
de opperheerser van de onderwereld,
met gebonden handen en
voeten aan een zuil vastgeklonken,
zoals in het apocriefe evangelie
van Nicodemus geschreven staat.
Het tafereel van de bevrijding van
het eerste mensenpaar uit de onderwereld
is in dit beeldveld van
de doopvont gekoppeld aan de engel
bij het lege graf – hier als een
sarcofaag voorgesteld. Een gepentekende
miniatuur in een evangelieboek
van rond het jaar 1000 uit
de voormalige benedictijnenabdij
Abdinghof in Paderborn toont dezelfde
combinatie, maar daar zijn
ook de vrouwen bij afgebeeld. Bij
de anastasis op hetzelfde blad is
~ 24
Focus:
goede week en Pasen
de onderwereld gesuggereerd door
opschietende vlammetje. Daarmee
komen we helemaal op westers terrein,
waar de onderwereld al gauw
als het strafoord wordt opgevat
waar de verdoemden na het oordeel
in belanden. Jezus is echter
‘niet nedergedaald ter helle om de
verdoemden te bevrijden, evenmin
om de hel van de verdoemenis af
te breken, maar om de rechtvaardigen
die Hem voorgegaan waren,
te bevrijden’ (Catechismus van de
Katholieke Kerk, 634).
universeel
Adam en Eva vertegenwoordigen
in de anastasisafbeelding niet het
Oude Testament, maar de mensheid
die op verlossing wacht. De
bevrijding door Christus is zo universeel
dat ze ook met terugwerkende
kracht effect heeft. Westerse
voorstellingen van de uit het
graf opstijgende Christus (denk aan
het indrukwekkende beeld van Grünewald
op het ‘Isemheimer Altar’,
het veelluik in het museum van
Colmar) lopen het risico de verrijzenis
te reduceren tot een individueel
gebeuren zonder relevantie voor de
hele mensheid. De anastasis onderstreept
integendeel de universele
draagwijdte ervan.
Een volbladminiatuur in een
Zuid-Nederlands getijden- en gebedenboek
uit 1500 toont duidelijk
de westerse (en meer anekdotische)
benadering van het paasgebeuren,
die zelfs afwijkt van wat
in de canonieke evangelies wordt
verteld. Zowel bij de graflegging als
bij de verrijzenis is het rotsgraf –
symbool van de onderwereld – omgevormd
tot een individuele sarcofaag.
Ook de ‘nederdaling ter helle’
draagt de sporen van de verkeerd
begrepen afdaling in het kwellingsoord
van de verdoemden. Adam en
Eva komen er uit een vlammenzee
te voorschijn. En nog een typisch
kenmerk: de bevrijde mensheid
wordt er naakt afgebeeld, wat op
de anastasisafbeeldingen nooit het
geval is.
th. c. Madder

Naar het hart van het geloof
Christen worden vanuit de paaswake
In 2003 publiceerden de Franse
bisschoppen de bijzonder mooie
tekst: ‘Aller au coeur de la foi’ (Naar
het hart van het geloof gaan). Dat
gebeurde toen in het kader van
de missionaire vernieuwing in de
Franse Kerk en haar catechese.
Gekozen werd om initiatie, geloofsgroei
en catechese te duiden vanuit
het model van de paaswake. Want
om aan anderen over het geloof te
kunnen vertellen, zal je best zelf telkens
opnieuw ‘naar het hart van het
geloof gaan’. Dat is precies wat wij
jaarlijks doen in de paasnacht. En
daarom vormt deze tekst ook een
mooie catechese bij de paaswake.
De Interdiocesane Commissie voor
Catechese verheugt zich dat ze nu
een Nederlandse vertaling met kleine
aanpassingen van dit document
kan aanbieden. De tekst beweegt
zich doorheen de vier momenten
van de paaswake: de lichtritus, de
wake bij het Woord, de doop(-herinnering)
en de eucharistieviering.
Elk moment wordt in drie stappen
besproken.
In een eerste stap staat de tekst
telkens stil bij ‘wat de paaswake
ons laat beleven’. Dit kun je
beschouwen als een beknopte
liturgische catechese. In een
tweede stap duidt de tekst telkens
hoe datgene wat in de paaswake
gebeurt, ons leert christen zijn.
Hier biedt het document een origineel,
hedendaags voorbeeld van
mystagogische catechese. Deze
vorm van catechese brengt onder
woorden hoe wat wij beleven in de
liturgie, ons dieper helpt ingroeien
in Gods mysterie. Ze is dus meer
catechese vanuit dan over de liturgie.
Vandaar de ondertitel bij de
vertaling: ‘Christen worden vanuit
de paaswake’.
Natuurlijk helpt het als de ervaring
van de paaswake nog vers in
het geheugen ligt. Daarom is de
paastijd de tijd bij uitstek om dit
document te lezen en er over uit te
wisselen. Meteen vind je hier ook
een catechetisch instrument om,
eventueel via de gespreide lectuur
en bespreking ervan, de paastijd
beter tot zijn recht te laten komen
en echt vijftig dagen lang Pasen te
vieren!
De derde stap bij elk van de vier
momenten kunnen we omschrijven
als ‘Kerk worden vanuit de paaswake’.
Mensen kunnen christen worden
en in geloof groeien wanneer
initiatie en catechese de pedagogie
van de paaswake volgen. Het
is de kerkgemeenschap die het
‘Pasen van de Heer’ viert. Het is
ook de kerkgemeenschap die in
haar liturgie, verkondiging en concrete
dienstbaarheid catechese is.
In de derde stap bij elk van de vier
momenten legt de tekst een aantal
vragen voor vanuit deze gedachte.
Deze vragen vormen dus geen
‘pastorale toepassing’ van het
voorgaande, die enkel voor catechisten
bedoeld zou zijn. Leren
gastvrij en uitnodigend geloven,
hoort wezenlijk bij groeien in geloof,
en is bovendien van groot
belang in de missionaire kerkgemeenschap
die wij worden. De vragen
horen dan ook bij de geloofsbezinning
zelf.
stijn van den bossche,
secretaris interdiocesane Commissie
voor Catechese
Naar het hart van het geloof
– Christen worden vanuit de
paaswake, Licap, 2013, 24
pagina’s, 3,5 euro (korting bij
grotere aantallen).
Te bestellen via www.licap.be
info@licap.be, of in de
diocesane liturgische centra.
25 ~

Nieuwe uitgaven
9, 90
euro
van offer naar feest
(emilio grasso)
Van offer naar feest is een uitgebreide
catechese over de eucharistie en
bespreekt alle onderdelen van de
viering, van het kruisteken tot de zending.
Het is ontstaan uit de dialoog
met jeugdige gelovigen, maar put
tegelijk ook uit de grote documenten
van het kerkelijke leergezag. In deze
Nederlandse vertaling wordt ook opmerkelijk
vaak geput uit de verklaring
van de Belgische bisschoppen ‘Geroepen
om te vieren’.
De Italiaanse priester Emilio Grasso
was tot vorig jaar algemeen verantwoordelijke
van de Gemeenschap
Redemptor Hominis, een missionaire
beweging die ontstond in de sloppenwijken
rond Rome en ook in het
bisdom Hasselt neerstreek. Grasso
was pastoraal actief in de aan de
gemeenschap toevertrouwde missieposten
in Paraguay en Kameroen
en schreef zijn ervaringen en spirituele
reflecties neer.
12, 50
euro
benedictijnse regels
(anselm grün)
Anselm Grün beschrijft grondhoudingen
die je nodig hebt om geluk
te kunnen ervaren. Zo kun je al
geluk ervaren door kalm te zijn of
liefde te geven. Het zijn gouden
regels. Ze brengen ordening en
geven richting. De uitspraak van
Jezus ‘Behandel anderen steeds
zoals je zou willen dat ze jou behandelen’
is zo’n gouden regel die
het leven aangenamer maakt en
iets van de glans van volmaaktheid
en volledigheid geeft. De oorspronkelijke
glans die je van Godswege
toekomt.
25, 00
euro
via crucis
(bert Daelemans s.j.)
Een hedendaagse, bronzen kruisweg
in het Duitse Sauerland vormde
de inspiratie voor dit boek. De
auteur, Bert Daelemans S.J., laat
de lezer kennismaken met Jezus’
laatste tocht zoals kunstenaar
Werner Klenk die heeft afgebeeld.
De teksten in Via Crucis helpen
om beschouwend stil te staan bij
elke statie van de kruisweg. Woord
en beeld bevruchten elkaar in dit
kijk- en doeboek, dat in de eerste
plaats bedoeld is als hulpmiddel
bij het persoonlijke gebed. Dit
boek bevat ook praktische tips om
samen de kruisweg te bidden, en
biedt inspiratie in de vorm van Bijbelteksten,
muzikale suggesties en
gebeden.
Bert Daelemans is jezuïet. Hij
woont en werkt in Leuven, waar hij
als doctorandus de theologie van
postmoderne kerkarchitectuur bestudeert.
Deze werken zijn onder meer verkrijgbaar in de boekhandels De Peerle (Mechelen), Castrum (Leuven) en Guimard 1 (Brussel).
De Peerle: Diocesaan Pastoraal
Centrum, Varkensstraat 6,
2800 Mechelen | 015 29 84 62 |
depeerle@telenet.be | www.depeerle.be
De Peerle is open van maandag
tot vrijdag, van 10.00 tot 12.00 uur
en van 13.00 tot 17.00 uur en
op zaterdag van 10.00 tot 12.00 uur.
Gesloten op zondag en feestdagen.
Guimard 1: Guimardstraat 1,
1040 Brussel
02 509 96 72 | info@licap.be
De winkel is elke werkdag
open van 8.30 tot 16.30 uur.
Castrum: Abdij Keizersberg,
Mechelsestraat 202,
3000 Leuven | 016 31 00 65
castrum@keizersberg.be
www.avimo.org
Castrum is elke werkdag
open van 8.45 tot 11.30 uur
en van 14.15 tot 17.30 uur.

2, 95
euro
Meditaties bij de kruisweg
(kardinaal godfried Danneels)
Dit boekje bevat bij elke statie van
de kruisweg een poëtische bezinning
die kardinaal Danneels speciaal
schreef om tijdens de liturgie gebruikt
te worden. Het is geïllustreerd
met kleurrijke afbeeldingen van
schilderijen van Wim Van Rompuy.
19, 99
euro
De zeven laatste woorden
(willem vermandere)
De zeven laatste zinnen van Jezus
aan het kruis hebben menige kunstenaar
geïnspireerd: van Joseph
Haydn tot Andrew Lloyd Webber,
van José Saramago tot Dimitri
Verhulst. Ook Willem Vermandere
toert reeds meer dan vijftien jaar
met een heel persoonlijke, kritische,
maar bemoedigende commentaar
bij de zeven laatste woorden
van Jezus aan het kruis. Voor
het eerst worden deze teksten te
boek gesteld.
Dvd Petrus - het Laatste Avondmaal
Rome, het jaar 67 na Christus. Twee doorgewinterde
soldaten krijgen de opdracht om een ter
door veroordeelde crimineel te bewaken. Zijn
naam is Simon Petrus; hij komt uit Galilea. Het
is een apostel en een persoonlijke vriend van
Jezus die ook wel ‘Christus’ wordt genoemd.
Hoewel de beide soldaten heel verschillende
motieven hebben om naar het verhaal en het
getuigenis van deze eenvoudige, fascinerende
man te luisteren, worden beiden geraakt door
wat hij vertelt...
Petrus - het Laatste Avondmaal herneemt in korte
scene (scene heeft geen meervoud, ik zou
7, 95
euro
het graf is leeg
(boekje + dvd)
Het graf is leeg is een fraai vormgegeven
prentenboekje rondom
het thema Pasen. Dit verhaal is
eerder afgebeeld in de Prentenbijbel.
Voor de uitgave van dit prentenboekje
werden extra illustraties
aan de oorspronkelijke illustraties
toegevoegd. Dit verhaal is tot leven
gebracht in het animatiefilmpje van
ongeveer vier minuten, dat op een
dvd voor in het boekje is bevestigd.
artikel van de maand
13, 95
euro
(i.p.v. 14,99) in de peerle
schrijven: ‘in meerdere korte scene’ om toch op
het meer-dan-één te wijzen) de grote thema’s
uit de boodschap van Jezus. Met name aan de
hand van de gebeurtenissen tijdens het Laatste
Avondmaal wordt veel duidelijk gemaakt over
de aard van Gods Koninkrijk en over Jezus’ aanbod
van redding en vergeving. Het is een echte
evangelisatiefilm, die veel meer inzet op ‘verkondiging’
dan op een nauwgezette reconstructie
van historische en Bijbelse feiten.
Wie deze dvd bestelt vóór 20 maart, geniet van
het voordeeltarief.

Dankbaar
Jan Berchmans gedenken
Feestjaar in Diest
~ 28
Op zondag 13 januari begon in Diest het jubeljaar ter ere van Sint-Jan Berchmans. Hij werd in 1599
in de Demerstad geboren en overleed in 1621 in Rome. Op 15 januari 1888, precies 125 jaar
geleden, werd hij door paus Leo XIII heilig verklaard en uitgeroepen tot patroon van de studerende
jeugd. De feestelijkheden begonnen met een eucharistieviering waarin monseigneur Lemmens,
hulpbisschop voor Vlaams-Brabant, voorging.
uit de homilie van monseigneur lemmens
Door zijn vroege dood is de levensdroom
van Jan Berchmans
niet in vervulling gegaan. Maar
de medestudenten, professoren
en kardinalen die hem in Rome
gekend hadden, waren diep onder
de indruk van zijn briljante intelligentie,
zijn affectieve rijpheid, zijn
geestelijk leven en mystieke eenheid
met God. Al was hij nog maar
22 jaar, Jan had reeds alles wat hij
ter beschikking had geïnvesteerd
in zijn levensproject: diep in God
leven, opdat God door hem vele
mensen zou kunnen aanraken en
voor Hem openen.
Vierhonderd jaar later blijft
deze Diestenaar ons boeien en
uitdagen. Jan Berchmans boeit
omdat hij een man van zijn tijd
was, een man uit één stuk, met
een edelmoedig levensdoel. Hij
wilde niet voor zichzelf leven,
maar voor de anderen. En al
evenmin wilde hij uit zichzelf
leven, maar vanuit die grote liefdesstroom
die God is.
In de turbulente tijden die de
onze zijn, toont hij hoe belangrijk
het is georiënteerd te leven,
met een duidelijk doel voor ogen.
Wie aandachtig naar hem kijkt,
leert met een spirituele blik naar
de mensen en de wereld te zien
om dan een wijze en vruchtbare
keuze te maken: zo diep
in Gods liefde gaan staan, dat
deze liefde door jou naar vele
mensen toe kan stromen. Dát is
ook in onze dagen een prachtig
perspectief voor wie beseft hoe
mooi en hoe noodzakelijk het
voor elke mens is aangeraakt te
worden door Gods liefde.
Daarom is het een goede zaak
dat we, een jaar lang, Jan Berchmans
speciaal gedenken. We zijn
er blij om, want zijn manier van
leven blijft – ook na vierhonderd
jaar – boeien en uitdagen.
+ leon lemmens,
hulpbisschop Mechelen-Brussel

Programma sint-jan berchmansfeesten Diest
Zondag 3 maart 2013: (h)eerlijk
ontbijt van 8.00 tot 12.00 uur
(Refter VTI, Mariëndaalstraat)
Zondag 17 maart 2013:
10.30 uur: plechtige viering in de
Sint-Sulpitiuskerk ter herdenking
van het doopsel van Sint-Jan Berchmans
Woensdag 27 maart 2013,
15.00: viering met ziekenzalving
in de Sint-Sulpitiuskerk (Ziekenzorg-
Groot-Diest)
Van 15 tot 25 april 2013:
‘De Vrienden van Sint-Sulpitius’
organiseren een reis naar Rome
met een ontvangst op de Belgische
ambassade bij de Heilige
Stoel. Deze reis staat ook open
voor niet-leden.
Dinsdag 30 april 2013:
dag van scholengroep Sint-Jan.
Van 1 mei tot 30 september
2013: wandelzoektocht ‘Diest,
stad van Sint-Jan Berchmans’
(een organisatie van VVV-Diest).
Vrijdag 10 mei 2013: dag van de
misdienaars van Vlaams-Brabant.
In de voormiddag bezinning en
zoektocht; in de namiddag gaat
het langs het Sint-Jan Berchmanspad
naar Scherpenheuvel.
Beeld van Sint-Jan
Berchmans in de
Onze-Lieve-Vrouw-van-
Leliëndaalkerk (Mechelen)
Zaterdag 11 mei 2013:
bedevaart langs het Sint-Jan Berchmanspad
naar Scherpenheuvel.
Vertrek om 13.00 uur aan
het geboortehuis. Om 15.00 uur
vieren we samen eucharistie, gevolgd
door een gezellig samenzijn.
Zondag 26 mei 2013:
bedevaart Mysterium Fidei.
Van 3 augustus tot en met 15
september 2013: tentoonstelling
‘Berchmans Buitengewoon’ in de
Sint-Sulpitiuskerk (behalve maandag,
dagelijks van 14.00 tot
17.00 uur; toegang is gratis).
Dinsdag 13 augustus 2013,
15.00 uur: kinderzegen in de
Sint-Sulpitiuskerk.
Zondag 18 augustus 2013:
herdenking overlijden van Jan
Berchmans.
9.30 uur: plechtige viering in de
Onze-Lieve-Vrouwekerk, voorgegaan
door monseigneur Léonard.
Na de viering zal het hart van
Sint-Jan Berchmans overgebracht
worden naar de Sint-Sulpitiuskerk.
Na de plechtigheden zal er
een volksfeest zijn in de Hallezaal
en de omliggende straten.
Zaterdag 5 oktober 2013:
Missio in alle kleuren – Dag van
de vormelingen. Diest zal die dag
overspoeld worden door meer
dan drieduizend twaalfjarigen uit
Vlaams-Brabant.
Donderdag 31 oktober 2013:
opening Allerheiligenbegankenis.
18.00 uur: plechtige viering in
de Sint-Sulpitiuskerk, voorgegaan
door de provinciaal van
de jezuïeten. Lichtstoet naar de
Allerheiligenkapel met halte aan
het geboortehuis van Sint-Jan
Berchmans.
Zaterdag 9 november 2013:
colloquium met monseigneur
Lemmens over ‘Jongeren en geloof’
(in samenwerking met het
Vicariaat Onderwijs en de Interdiocesane
Jeugddienst).
Zondag 24 november 2013:
feestdag van Sint-Jan.
10.30 uur: plechtige viering in de
Sint-Sulpitiuskerk, voorgegaan
door kardinaal Danneels.
Zondag 22 december 2013,
10.00 uur: feestelijk einde van
het jubeljaar in de Sint-Sulpitiuskerk
(uitgezonden door tv-Eén).
29 ~

~ 30
interdiocesaan
Mededeling van de bisschoppen
van belgië over de doop van
kinderen van militairen en het
huwelijk van militairen
Elke militaire aalmoezenier, priester
of diaken, benoemd door het bisdom
bij de Krijgsmacht, mag - met
akkoord van de parochiepriester
wat de praktische schikkingen betreft
(uurregeling, beschikbaarheid
van de koster) - een kind van een
militair dopen in de parochiekerk
van de woonplaats van de ouders
van het kind. Het doopsel wordt
ingeschreven in het doopregister
van de parochie waar het doopsel
wordt toegediend.
Elke militaire aalmoezenier, priester
of diaken, benoemd door het bisdom
bij de Krijgsmacht is gemachtigd
het huwelijk van een militair in
te zegenen in de parochiekerk van
de woonplaats van deze laatste.
De betreffende priester of diaken
bereidt de huwelijksviering voor
alsook het canoniek dossier. De
priester of diaken overlegt met de
parochiepriester wat de praktische
schikkingen betreft (uurregeling,
beschikbaarheid van de koster).
Het dossier wordt bewaard in de
parochie waar het huwelijk wordt
ingezegend.
brussel, vergadering
bisschoppenconferentie
van 10 januari 2013
brussel
Vrijdag 1 en zaterdag 2 februari
hadden twee vergaderingen plaats
die inhoudelijk over eenzelfde thematiek
handelden. Zowel op de
bijeenkomst van de verantwoordelijken
van de Nederlandstalige pastorale
eenheden (1 februari) als op
Vanuit de Vicariaten
de pastorale raad ging het over de
toekomst van de Kerk in de grondig
gewijzigde samenleving en over het
herdenken van de pastorale aanpak.
De eerstgenoemde vergadering
was enigszins een première.
Er waren en zijn al wel de bekende
jaarlijkse sessies in Kortenberg en
Drongen aan Nederlandstalige kant
en die in Rixensart voor de Franstaligen.
Het is echter niet vaak
voorgekomen dat de verantwoordelijken
van de pastorale eenheden
gezamenlijk op het vicariaat
werden uitgenodigd. Dat gebeurde
nu in dezelfde week trouwens ook
voor de verantwoordelijken van de
Franstalige pastorale eenheden.
Op de vergadering lag een intern
werkdocument van monseigneur
Kockerols ter tafel. De hulpbisschop
wilde daarover in gesprek
gaan en toetsen hoe zijn visie bij
de deelnemers overkwam. In zekere
zin vormde de ontmoeting
ook een opmaat voor de komende
zomersessies in Drongen en
Rixensart.
verkondiging
De wijzigingen in de samenleving
en in het aandeel van de Kerk
daarin zijn zo grondig dat het geen
zin heeft om te praten in termen
van almaar minder, maar wel van
radicaal anders. De uitdaging is
niet op de eerste plaats structureel
maar vooral inhoudelijk van aard.
De Kerk vindt haar bestaansgrond
in de verkondiging. De centrale
vraag is hoe we ervoor kunnen zorgen
dat de boodschap verkondigd
kan worden in de compleet gewijzigde
context.
Zoals monseigneur De Kesel in zijn
pastorale brief van 2005 al had
aangegeven, zullen we het bestaande
fijnmazige kerkelijke netwerk
over het Brusselse territorium niet
kunnen handhaven. Zowel op de
Franstalige als op de Nederlandstalige
bijeenkomst kregen de deelnemers
de gelegenheid om vrijelijk te
brainstormen. Als één ding duidelijk
werd, dan wel dat de ontwikkelingen
die voor de deur staan een
rouwproces met zich mee zullen
brengen. Dat zal verschillende fasen
doorlopen, vergelijkbaar met
de fasen die Kübler-Ross noemde
in haar beschrijving van ernstig zieke
personen: ontkenning, boosheid,
marchanderen, depressie en
aanvaarding. Sommige pastores
hadden het in dat verband over
de noodzakelijke begeleiding en
toerusting voor de nieuwe aanpak.
Iemand opperde ook dat niet
ieder nieuw initiatief onmiddellijk
aanslaat en dat er altijd sprake
zal zijn van trial-and-error, wat Van
Dale omschrijft als ‘methode van
werken waarbij men alle mogelijkheden
probeert tot men op de oplossing
stuit’.
twee sporen
Op de pastorale raad lag ook een
discussienota ter tafel, opgesteld
door een van de leden. Hoewel
totaal onafhankelijk van het
werkdocument van monseigneur
Kockerols zijn er wel overeenkomsten.
De steller van de nota pleit
enerzijds voor het behoud van het
bestaande netwerk van parochies
en anderzijds voor het creëren van
een tweede netwerk van plaatsen
waar dingen worden aangeboden
die veeleer mikken op de toekomstige
generaties. In verband met de
autonomie van de Nederlandstalige
en de Franstalige pastoraal pleit
hij voor plekken waar één gemeenschap
prioritair gebruik van kan
maken. Zo voorkomt men elkaar
in de weg te lopen wanneer men
bijvoorbeeld aansluitend aan de

eucharistieviering nog een andere
activiteit wil organiseren.
Op de voorstelling van de nota is
een interessante uitwisseling gevolgd.
Opvallend duidelijk was de
wens om op twee sporen verder te
werken: enerzijds het bestaande
aanbod in de mate van het mogelijke
onderhouden, anderzijds
plekken creëren waar men zich
actief richt tot mensen die verder
willen gaan, tot de nieuwe generatie
– plekken dus met een grote
dynamiek. Ook klonk een verlangen
naar sterke gemeenschappen met
een kwalitatief liturgisch aanbod.
De meeste leden beseften wel
dat er keuzes moeten worden gemaakt.
oecumene
Vermeldenswaard is de officiële
viering van de internationale gebedsweek
voor de eenheid van de
christenen in januari. Die wordt
in Brussel elk jaar georganiseerd
door het Interkerkelijk Comité en
vindt telkens op een andere locatie
plaats. Dit jaar was dat in
de Holy Trinity Cathedral van de
anglicaanse kerk in Elsene. De
katholieke kerk was er officieel
vertegenwoordigd door onze hulpbisschop.
De aanwezigen werden
getroffen door de ‘hemelse
schoonheid’ van de typisch anglicaanse
hymnen.
tony Frison/ th.c. Madder
onderwijs
overlegronde met
schoolbesturen
De Ronde van schoolbesturen die
het Diocesaan Comité van Inrichtende
Machten (DCIM) aangekondigd
had is bijna halfweg. In de
voorbije weken kwamen al drie van
de zeven regio’s aan bod: Mechelen-Vilvoorde,
het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest en regio Tienen.
De bedoeling is om zoveel mogelijk
schoolbestuurders te bereiken
met een inhoudelijke boodschap
van sensibilisering en om hun mening
te kennen over twee belangrijke
thema’s: schaalvergroting en
de toekomst van scholengemeenschappen.
Wat het bereiken van het doelpubliek
betreft, mogen we voorlopig
niet klagen, al kan het nog beter:
de helft tot drie vierde van de
schoolbesturen was telkens vertegenwoordigd
door één of meer
bestuurders. De slotsom kunnen
we maar maken op het eind van
de ronde. We laten de schoolbestuurders
immers de vrijheid om
eventueel voor een andere datum
en regio te kiezen indien de voorgestelde
datum of locatie in de eigen
regio niet past.
Bij elke bijeenkomst brengt Fons
Uytterhoeven, bisschoppelijk afgevaardigde
voor het onderwijs,
dezelfde boodschap over identiteit.
Een lid van DCIM licht vervolgens
de ‘Hoekstenen van een kwaliteitsvol
bestuur’ toe, zoals uitgewerkt
door de Vereniging van Inrichtende
Machten van het Katholiek Onderwijs
(VIMKO).
Dat is meteen een eerste aanzet
tot zelfreflectie over de eigen werking
van elk schoolbestuur. Na dat
plenaire gedeelte worden de aanwezigen
ingedeeld in kleinere werkgroepen
om toekomstgericht te
reflecteren over de volgende spanningsvelden:
behoud van eigenheid
en schaalvergroting, en scholengemeenschappen
(of andere grotere
verbanden) in de toekomst: per
niveau of niveau-over-schrijdend.
DCIM-leden noteren telkens ijverig
wat de bestuurders daarover zeggen
en de secretaris van DCIM verwerkt
die verslagen in schema’s.
Op het einde van de rit brengen we
al die input samen in een rapport.
Dat rapport zal als basis dienen
voor onze standpuntbepaling naar
de VIMKO en zal worden teruggekoppeld
naar de schoolbesturen
tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering
van schoolbesturen op 4
juni 2013 in het pastoraal centrum
in Mechelen.
De regio Mechelen tot Vilvoorde
vormde op 6 november 2012 de
proloog voor de ronde. Zo’n veertig
bestuurders daagden op in het
Pastoraal centrum. Voor het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest was op
19 november 2012 de vzw Katholieke
Opvoeding en Cultuur Brussel
(KOCB) de gastheer en medeorganisator,
in het Heilig Hartcollege in
Ganshoren. We bereikten zo’n dertig
man. Voor de regio Zuid-Oost
konden we terecht in de voormalige
kapel van VIA Tienen voor een
publiek van een 25-tal bestuurders.
De deelnemers uit Tienen
en Brussel bleken het op prijs te
stellen dat ze in hun eigen streek
konden blijven en geen verre tocht
naar Mechelen moesten ondernemen.
Over de inbreng van de deelnemers
aan de gespreksgroepen
kunnen we nog niet veel kwijt. Zoals
gemeld brengen we pas op het
einde van de ronde verslag uit om
onderweg niet aan beïnvloeding te
doen. Toch enkele kanttekeningen:
Alleen al het spreken over noodzakelijke
schaalvergroting en
professionalisering blijkt voor
verschillende bestuurders een
verdedigingsreflex uit te lokken. Is
31 ~

kleinschaligheid dan verkeerd en
is schaalvergroting dan sowieso alleenzaligmakend?
Zijn we dan niet
goed bezig?
Begrijpelijke reacties, waarop Fons
Uytterhoeven telkens benadrukte
dat schaalvergroting geen doel op
zich is, maar misschien een noodzakelijk
middel om in de toekomst
de vele uitdagingen aan te kunnen
en een levenskrachtig bestuur te
behouden. Het is dus zeker niet
zo, dat kleine besturen niet goed
bezig zouden zijn. Om de goede
werking te blijven garanderen zal
echter een verder doorgedreven
samenwerking tussen schoolbesturen
van katholieke scholen in de
regio nodig zijn. Het DCIM wil hen
sensibiliseren om nu in actie te
schieten en een stappenplan uit te
werken om geleidelijk te evolueren
naar grotere, levenskrachtige structuren.
Daarbij kan het niveau van
de huidige scholengemeenschap
een nuttige opstap zijn, maar het is
goed ook andere, grotere samenwerkingsverbanden
in ogenschouw
te nemen.
Het DCIM vindt regionale inbedding
heel belangrijk en verwacht
van grote, goed georganiseerde
schoolbesturen dat ze binnen die
inbedding hun expertise delen. Het
DCIM hoopt dat de volgende vier
bijeenkomsten nog andere nuttige
bedenkingen en suggesties opleveren
waarmee het zijn visie op de
toekomst van schoolbesturen en
scholengemeenschappen kan verfijnen.
~ 32
in Memoriam
julien broes
Julien Broes was gedurende bijna
twintig jaar pastoor-deken van
Sint-Ambrosius in Dilbeek. Hij
zorgde ervoor dat de pastorie, die
bij zijn aankomst bouwvallig was,
gerestaureerd en degelijk verbouwd
werd. De restauratie van de kerk
was voor hem een prioriteit. De
weekkapel in Sint-Ambrosius werd
door zijn toedoen ingericht zodat
daar in de week de eucharistievieringen
konden doorgaan.
In de jaren ’80 zou in onze parochiekerk
Dilbekenaar Johnny De Mot
tot priester gewijd worden. Om die
plechtigheid op te luisteren richtte
Julien Broes toen een zangkoor op
met veertig leden. Wij hebben wel
een jaar lang elke week geoefend.
Uiteindelijk konden wij feilloos vierstemmig
zingen. Bij de repetities was
het een feest voor het koor als Julien
Broes zelf dirigeerde. Hij deed dat
met heel zijn hart, heel zijn ziel en al
zijn krachten. Deken Broes had iets
met muziek. Bij zijn afscheid in 1991
kreeg de Sint-Ambrosiusparochie
van hem een geschenk: een prachtig
koororgel. Tijdens zijn afscheidsviering
werd dit orgel ingespeeld door
kanunnik Joris.
Deken Broes is al vroeg begonnen
met de opleiding van vijf nieuwe
leken-catechisten. Tevoren zorgden
alleen de priesters voor de
catechese van de communicanten.
Hij deed dat heel grondig en
tijdens de catecheselessen kwam
hij meeluisteren om te horen of de
catechisten het geloof wel ordentelijk
doorgaven aan de toekomstige
vormelingen. De vijf catechisten
denken nog altijd met genegenheid
aan die tijd terug. Bij het vernemen
van het overlijden van Julien Broes
zei een van die vijf spontaan: ‘Hij
was de beste priester die we in Dilbeek
gehad hebben.’
Hij was ook een heel gelovig man.
Een van de onderpastoors vertelde
dat hij hem ‘s morgens vaak
biddend in de kerk aantrof. Hij verzorgde
zijn zondagse homilieën en
besteedde er de nodige tijd aan: hij
bracht de boodschap met overtuiging
en in klare taal. Hij heeft het
‘Gaat en onderwijst alle volkeren’
ernstig genomen.
Julien Broes heeft heel veel van
Dilbeek en Sint-Ambrosius gehouden
en er ook heel veel voor gedaan.
Wij zijn hem hiervoor oneindig
dankbaar.
christiane weyers,
parochiaan van
sint-ambrosius dilbeek
karel jespers
Karel Jespers
heeft zich heel
zijn leven ingezet
voor de
gemeenschap.
Hij wist door zijn
bezieling mensen
samen te
brengen. Dat deed hij op het seminarie
in Mechelen, op het college
in Aarschot, en ook in Bergvijver.
Overal wist hij mensen te begeesteren
om met samengedragen
verantwoordelijkheid te bouwen
aan een levende gemeenschap. De
geest van Karel kan men dan ook
nu nog steeds ontwaren, overal
waar hij zich met zijn energie en
levenskracht heeft ingezet. Hij was
klein van stuk, maar groots in de
aanpak van grote dingen.
Karel was enorm belezen, hij was
vertrouwd met de grote theologen
zoals Küng en Schillebeeckx. Hij
was geabonneerd op tal van tijdschriften.
Hij las, vormde zich een
mening en noteerde in dagboeken
zijn bevindingen en beoordelingen.

In de omgang met zijn medemensen
was Karel vooral iemand die
goed kon luisteren, hij liet mensen
uitpraten en probeerde zich in te
leven. Hij was ook een lieve man,
die vriendschap zaaide en oogstte.
Hij was een zoekende mens,
die samen met anderen aan een
toekomst wilde bouwen en in gespreksgroepen
op zoek ging naar
religieuze zingeving. Zo had hij ook
een sterke band met de abdij van
Zundert en was hij Pax Christi bijzonder
genegen.
Karel was een priester naar Gods
hart, die zich als geen ander kon
toeleggen op de liturgie en de verwoording
van het evangelie. Hij
was zoals Jezus, die niet alleen
aandacht had voor de lamme,
maar misschien nog meer voor de
dragers, die met vertrouwen naar
Jezus toe gingen.
De gezondheid van Karel liet de
laatste jaren te wensen over. Hij
verhuisde naar een huis vlakbij
rustoord De Vrucht waar hij met
vernieuwde ijver zijn herderlijke
taak als priester ter harte nam.
Maar het laatste jaar ging zijn
gezondheid steeds meer achteruit.
Hij kon een woning betrekken
vlakbij de zusters, waar hij met
veel toewijding werd bijgestaan.
Hij werd opgenomen in de kliniek,
verhuisde naar Averbode en daarna
naar Rillaar, waar hij een nieuw
onderkomen vond. Daar is hij in
het bijzijn van zijn vertrouwelingen
in vrede kunnen overstappen naar
de overkant.
huub gerits,
deken van aarschot
louis verbruggen
In april 2013
zou Louis Verbruggen
zestig
jaar priester geworden
zijn. Ongeveer
68 jaar
geleden voelde
Louis Gods
roepstem in zijn hart. Niemand van
zijn omgeving had dat toen verwacht,
en als hij er iets van aan
zijn moeder vertelde, dacht zij dat
het weer één van zijn vele grappen
was. Maar dat hij zich door God
geroepen voelde was echt. In die
tijd hebben ook de professoren op
het seminarie daaraan getwijfeld:
of zijn roeping wel echt was. Maar
na zestig jaar priesterschap mogen
we nu gerust zijn: zijn roeping was
echt.
Priester Louis had de gave om met
zijn humor en zijn optimisme zaken
te relativeren, als mensen bijvoorbeeld
alles te ernstig namen. De
laatste maanden kon hij ook zijn
eigen pijn en miserie met humor en
een kwinkslag benaderen.
De rode draad doorheen zijn priesterleven
was toch dat Louis het
geknakte riet niet heeft gebroken.
Louis heeft als leraar het geknakte
riet niet gebroken van de zwakste
leerling uit de klas in Ganshoren
of Mechelen, ook niet van de gehandicapten
in het MPI-Catharinahof
in Antwerpen, ook niet van de
jongere of oudere patiënten in het
psychiatrisch centrum in Duffel. En
hij heeft ook niets gebroken bij de
twijfelende of zoekende gelovige
in de parochie van Hever of de gebedsgroep
Sjaloom in Mechelen.
Louis Verbruggen bracht ook
de werken van barmhartigheid
in praktijk: hij heeft meermalen
hongerigen te eten gegeven en dorstigen
te drinken. Hij heeft naakten
gekleed en zoveel zieken bezocht.
En hij heeft er nog enkele werken
van barmhartigheid bij uitgevonden.
Hij was heel handig en kon
veel. Daarom heeft hij in meerdere
huizen, bij mensen die het nodig
hadden, elektriciteit gelegd of vernieuwd,
of voor aangepast sanitair
gezorgd. En heel veel keren heeft
hij armen financieel bijgestaan.
En als Louis in sommige zaken
toch te kort is geschoten, en wanneer
hij zelf soms aanvoelde dat hij
ook maar een zwakke mens was,
dan geloven wij en zijn wij er zeker
van dat God het geknakte riet niet
zal breken.
karl abts,
pastoor onze-Lieve-Vrouw-Waver
33 ~

~ 34
benoemingen
interdiocesaan
Pater Leo De Weerdt S.J., werd, in
opvolging van diaken Mark De Vos,
benoemd tot hoofdaalmoezenier
voor de katholieke eredienst voor
de pastores in de Nederlandstalige
gevangenissen met ingang van 1
januari 2013. Pater De Weerdt blijft
tevens aangesteld als katholieke
aalmoezenier in de gevangenis van
Brugge.
brussel
De heer Luc AERENS, permanent
diaken, wordt benoemd tot lid van
de ploeg ‘Accompagnement des diacres
permanents’. Hij blijft tevens
diocesaan inspecteur bij het Franstalige
vicariaat onderwijs.
De heer Claude CHAUSSIER, permanent
diaken, wordt tevens benoemd
tot medeverantwoordelijke
voor de Franstalige pastoraal in
de pastorale eenheid ‘Emmaüs’
(Molenbeek), dekenaat Brussel-West.
De heer Claude GILLARD, permanent
diaken, wordt benoemd tot
lid van de ploeg ‘Accompagnement
des diacres permanents’. Hij blijft
tevens medeverantwoordelijke
voor de Franstalige pastoraal in
Sint-Lambrechts-Woluwe, Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart,
Kapelleveld
en bisschoppelijk afgevaardigde
voor het Franstalige vicariaat onderwijs.
Pater Norbert MARECHAL, priester-pater
van het Heilig Hart, wordt
benoemd tot lid van de ploeg ‘Accompagnement
des diacres permanents’.
Hij blijft tevens canoniek
pastoor in Elsene, Sint-Bonifatius
en medeverantwoordelijke voor de
Personalia
Franstalige pastoraal in de pastorale
eenheid bestaande uit de
parochies Onze-Lieve-Vrouw ter
Kameren en Sint-Philippus Neri,
Sint-Bonifatius, Sint-Adrianus en
Heilig Kruis in Elsene.
De heer Philippe MAWET, priester,
wordt tevens benoemd tot canoniek
pastoor in Sint-Pieters-Woluwe,
Sint-Paulus.
De heer Charles MBU SATELA,
priester van het bisdom Kinshasa
(Democratische Republiek Congo),
wordt tevens benoemd tot pastoor
in Anderlecht, Sint-Lucas, dekenaat
Brussel-West.
De heer José Serge OTSHIA, priester
van het bisdom Idiofa (Democratische
Republiek Congo), wordt
tevens benoemd tot lid van de
ploeg ‘Entraide et Fraternité’ en ‘Vivre
Ensemble’ van het Franstalige
vicariaat Brussel.
Pater Jean-Pierre SILVANT, priester-pater
van het Allerheiligste Sacrament,
wordt benoemd tot medeverantwoordelijke
voor de pastorale
eenheid Sainte-Croix, dekenaat
Brussel-Zuid.
De heer Jacques t’SERSTEVENS,
priester, wordt benoemd tot
canoniek pastoor in Sint-Lambrechts-Woluwe,
Sint-Henricus,
pastorale eenheid ‘Grain de
Sénevé’, dekenaat Brussel-Noord-
Oost en tot canoniek pastoor in
Schaarbeek, Goddelijke Zaligmaker,
pastorale eenheid ‘Grain de
Sénevé’, dekenaat Brussel-Noord-
Oost.
De heer Christian VAN ROBAEYS,
permanent diaken, wordt tevens
benoemd tot lid van de ploeg ‘Accompagnement
des diacres permanents’.
overlijdens
Mevrouw Alix della FAILLE d’HUYS-
SE (geboren in Merelbeke op
3/4/1948), pastoraal werkster,
overleed in Waver op 19 januari
2013. Van 2001 tot 2013 was
zij parochieassistente in Perwez,
Saint- Martin.
De heer François VERMEYLEN (geboren
in Sint-Gillis op 20/8/1928
en gewijd op 20/6/1986), permanent
diaken, overleed in Sint-Gillis
op 22 januari 2013.
Hij was achtereenvolgens verantwoordelijk
voor de diaconie in zijn
beroepsomgeving (1986-1997),
pastoraal verantwoordelijke voor de
gezondheidssector in de pastorale
eenheid Sint-Gillis (1997-2013)
en pastoraal verantwoordelijke van
Home Le Tilleul in Sint-Gillis (1997-
2013).
De heer Karel JESPERS (geboren
in Baarle-Hertog op 31/12/1924
en gewijd op 24/4/1949), priester,
overleed in Rillaar op 28 januari
2013.
Hij was leraar (1953-1962) en superior
(1962-1965) aan het Klein
Seminarie in Mechelen, directeur
(1965-1979), leraar en verantwoordelijke
voor de schoolpastoraal
(1979-1984) aan het Sint-Jozefscollege
in Aarschot, zondagsonderpastoor
in Holsbeek, Sint-Catharina,
Kortrijk-Dutsel (1974-1977)
en in Aarschot, Onze-Lieve-Vrouw
van Smarten (1977-1984). Hij was
verantwoordelijke priester voor de
kapel van Bergvijver-Aarschot van
1976 tot 2000 en voorganger in
rustoord De Vrucht in Aarschot van
1997 tot 2011.

Dag van verzoening
in brussel
In één adem spreken over feest
en over verzoening, daarmee
ondermijn je ongetwijfeld alle oude
voorstellingen over biecht of over
het boetesacrament. Verzoening
is eerst en vooral een met de
glimlach gegeven geschenk van
de Heer, die gekomen is om zijn
volk te bevrijden. Je hoeft geen
christen te zijn om te begrijpen
dat breuken tussen mensen,
leugens en verraad van allerlei
soort, levens letterlijk kunnen
vergiftigen. Maar tegenover deze
onontwarbare en ontmoedigende
knopen plaatst het geloof de
tederheid van de verlossing.
Christenen die het sacrament van
de verzoening ontvangen hebben
kunnen iedereen vertellen dat het
mooi is de vrede van het hart en
zelfs de zin van het leven terug
te vinden. Wij zijn tot vreugde
geboren!
‘De dag van verzoening’ heeft
plaats op zaterdag 23 maart
2013, in twaalf kerken van
Brussel. De hele dag door
wordt je in deze kerken warm
ontvangen met tafels waaraan je
mag aanschuiven, een vriendelijk
gesprek, oprechte aandacht,
deugddoende gebedsmomenten,
kans om het sacrament van de
verzoening te ontvangen en dit
alles in vele talen.
De precieze uurregeling, de
adressen van de betrokken kerken
en de talen waarin het onthaal
plaats vindt, is beschikbaar op
www.vicariaat-brussel.be.
Voor meer informatie kan je ook
terecht bij Gino Mattheeuws:
02 533 29 42
gino.mattheeuws@ccv.be.
Aankondigingen
jongerenavond
met hulpbisschop
Op donderdagavond 14 maart om
20 uur heeft er een jongerenavond
plaats met monseigneur Leon
Lemmens op het Johannes XXIIIseminarie
in Leuven (vlak naast
het Lemmensinstituut). Eerst zal
de bisschop het thema inleiden:
‘Het evangelie leven en doorgeven’.
Na zijn inbreng is er kans tot
vraagstelling. De avond eindigt met
een gebedsmoment. Nadien is er
nog gelegenheid om bij een drankje
wat na te praten.
Voor deze gespreksavond zijn alle
jongeren tussen 17 en 30 jaar van
harte welkom. Om praktische redenen
vragen we je om je deelname
ten laatste tegen 10 maart mee
te delen aan filip.hacour@gmail.
com. Deelnemers die dat wensen,
kunnen in het seminarie eerst mee
eucharistie vieren om 18.15 uur
en vervolgens mee aan tafel gaan
voor de broodmaaltijd (gelieve dit
te melden als je inschrijft per mail).
studiedag sacrale ruimten
Deze studiedag wil de rol van ruimten
onderzoeken in het ontluiken
van religieuze gevoeligheid. Op het
programma staan onder andere:
een cultuurfilosofische benadering
van het fenomeen en de betekenis
van nieuwe sacrale ruimten
vanuit de postmoderne optiek van
het Gods Huis (door professor Sylvain
De Bleeckere), aanzetten die
kunnen inspireren om de hedendaagse
mens te ondersteunen
in haar/zijn spirituele en gelovige
zoektocht (door professor Herman
Lombaerts), een panelgesprek
over vernieuwende dynamieken die
mogelijk worden in nieuwe sacrale
ruimten en een belevingsmoment
in de Kapel van de Ontluiking.
De studiedag heeft plaats in op
woensdag 20 maart (van 10 tot
15.30 uur) in het De La Sallecentrum,
H. Placestraat 47 in
Groot-Bijgaarden. Meer informatie
op: www.vlp-scholennetwerk.be.
eucharistie levensadem
Levensadem vzw nodigt al
wie een kindje verloor tijdens
de zwangerschap uit op een
eucharistieviering in de Sint-
Martinuskerk in Tollembeek.
Die heeft plaats op donderdag
21 maart om 20 uur.
De viering, die wordt voorgegaan
door aartsbisschop Léonard, is
niet enkel bedoeld voor de ouders
van een overleden kindje maar ook
voor al wie van dichtbij of verderaf
op de hoogte was van het bestaan
van dit kind: grootouders, broers,
zussen, vrienden, collega’s,
verpleegkundigen, dokters… of al
wie bekommerd is om het leven.
Je aanwezigheid is een teken
van geloof dat geen enkel leven
verloren gaat en dat mensen
steeds nieuwe kansen krijgen. Een
teken van solidariteit met al wie
een kindje verloor nog vóór het kon
geboren worden.
Info: Levensadem vzw,
03 449 48 26
info@levensadem.be
www.levensadem.be
Deze rubriek biedt maar een
beperkte greep uit de activiteiten
die in het aartsbisdom worden
aangeboden. Een ruimer
aanbod is te vinden op www.
kerknet.be (kies ‘Aartsbisdom’
en vervolgens ‘Kalender’).
35 ~

Christen en heiden
Dietrich Bonhoeffer
Op 9 april 1945 – enkele dagen vóór het einde van de
Tweede Wereldoorlog – wordt Dietrich Bonhoeffer (° 1906)
door ophanging ter dood gebracht in het concentratiekamp
van Flossenbürg. Vanuit zijn geloof heeft deze theoloog en
predikant zich vanaf 1933 verzet tegen de opkomst en de
ideologie van het Derde Rijk. In juli 1944 schrijft hij in het
concentratiekamp het gedicht ‘Christen en heiden’. In een
brief van 18 juli schrijft hij: ‘Een christen staat naast God
in al zijn lijden, dat onderscheidt de christen van de heiden.
Dat is de omkering van alles wat de religieuze mens van
God verwacht. De mens wordt opgeroepen Gods lijden aan
de goddeloze wereld mee te lijden. Je wordt geen christen
door religieus te handelen, maar door, levend in de wereld,
te delen in Gods lijden.’
Mensen gaan tot God in hun nood,
smeken om hulp, vragen geluk en brood,
redding uit ziekte, verlossing uit schuld en dood.
Allen doen zo, christen en heiden.
Mensen gaan tot God in zijn nood,
vinden Hem arm, veracht, zonder huis en brood,
zien Hem ten prooi aan zonde, zwakheid en dood.
Christenen staan naast God in zijn lijden.
God gaat tot alle mensen in hun nood,
verzadigt lichaam en ziel met zijn brood,
sterft voor christen en heiden aan ’t kruis de dood,
en vergeeft hen beiden.