Open Monumentendag brochure 07 - UiT in regio Kortrijk

open MonuMentendag 2007 / 38
In een eerste fase werden de gevels schoon
gemaakt en het metselwerk van de 50 cm dikke
buitenmuren opnieuw gevoegd. Voor de fabriek
stonden nog enkele bijgebouwtjes, maar die zijn
met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken
voor een groene zone.
toren sint-aMandscollege
kortrijk
De collegetoren, die sinds jaar en dag één van
de vaste punten aan de skyline van Kortrijk is,
verdwijnt in zijn huidige vorm. Een bouwpromotor
wil de toren inkorten tot vier bouwlagen en op de
zone van het priesterkwartier een bouwwerk met
48 flats laten oprijzen.
Een grondige aanpak van dit met zijn 58 meter
hoogste gebouw van de stad dringt zich immers
al een tijdje op. De terugval van het aantal
internen en de strenge brandweervoorschriften
zorgden ervoor dat vier vijfden van de toren leeg
staat. Zelfs Wim Opbrouck kreeg – toen hij er zijn
intrek nam om aan het boek ‘Kortrijk in zeven
dagen’ te werken – geen toelating om in één van
de bovenliggende etages te overnachten.
De toren werd eind de jaren zestig opgericht en
Toren Sint-Amandscollege Kortrijk
is eigendom van de vzw Sint-Amandscollege.
Hij was oorspronkelijk bedoeld om een 300-tal
scholieren te slapen te leggen. Het bouwsel telt
18 verdiepingen en is gelegen aan de oevers
van de Leie. Het niet vinden van een herbestemming
voor het oude internaatgebouw leek ons in
strijd met de bouwdynamiek die de laatste jaren
door de Groeningestad straalt. Omdat de vzw
niet met het uitvoeren en het betalen van instandhoudingwerken
bezig wilde blijven, vroeg
ze in 2004 aan de intercommunale Leiedal om
samen met de stad na te denken over wat er
met de toren aan te vangen viel. Uit de studie
kwam de denkpiste om een aantal duplexappartementen
op de verdiepingen te bouwen.
Medio 2005 sloten de vzw Sint-Amandscollege
en het Stadsontwikkelingsbedrijf Kortrijk (SOK)
een overeenkomst met als doel het selecteren
van een promotor voor de herbestemming van
het torengebouw. Wel werd één voorwaarde
weerhouden, namelijk dat de ontwikkelaar
rekening hield met de schoolse activiteiten van
het college. Leuk voor het dossier was dat de
Vlaamse Overheid ondertussen een procedure,
onder impuls van minister van Onderwijs Frank
Vandenbroucke, lanceerde voor een alternatieve
financiering van schoolgebouwen. Iets waar het
Sint-Amandscollege in aanmerking voor komt.
De initiatiefnemers lanceerden in oktober 2005
het dossier bij investeerders en ontwikkelaars.
36 vroegen het technisch dossier op. Zes
voorstellen werden ingediend, waarna aan drie
groepen gevraagd werd een meer gedetailleerd
voorstel uit te werken. Een jury, met daarin
naast vertegenwoordigers van onder andere de
Stad Kortrijk en Vlaams bouwmeester Marcel
Smets, kozen het voorstel van de groep rond
aannemer Van Roey uit Rijkevorsel. De ontwerpers,
waarbij ook de architecten A&J Demeyere
uit Kortrijk en Monument Vandekerckhove uit
Ingelmunster, houden maximaal rekening met
de vraag van de school om op haar eigen campus
verder uit te breiden. Daarnaast zou tevens
het gezicht van de school aan de Leieoevers behouden
blijven. Tijdens de voorstelling van het
project opperde de Vlaamse bouwmeester om
in het nieuwe wooncomplex plaats te voorzien
voor kunstenaars. Bij de voorstelling van het
project rees even de vraag of men in Wevelgem
niet moeilijk zou doen. De toren ligt immers nog
dichter bij de luchthaven dan het destijds door
het architectenbureau Degezelle geopperde
bouwwerk aan het station van Kortrijk. Dat
bleek niet te kunnen omdat de torenflat in de
aanvliegroute van het vliegveld zou liggen.
Presentatiebeelden van de nieuwe collegetoren.
Project: Philippe SAMYN and PARTNERS
Tekening: POLYGON graphics cvba
banMolens harelbeke
De banmolens van Harelbeke kunnen niet ontbreken
in deze brochure over wonen. In dit prachtige
pand, gelegen in de Watermolenstraat tussen de
oude en de nieuwe Leie, werd drie jaar gewerkt.
In het gebouw zijn er nu negen authentieke
appartementen van 118m² tot 250 m². In plaats
van de molenaarswoning kwam een nieuwbouw
met garages. In het bouwwerk werden heel wat
authentieke elementen verwerkt. Een vroegste
vermelding van de molens stamt uit 1128. In een
oorkonde die stamt uit die tijd staat te lezen dat
Clémence, de gravin van Vlaanderen, jaarlijks een
hoeveelheid graan afkomstig van de molens van
Harelbeke aan de proosdij Sint-Amand in Kortrijk
schenkt. Wie de molens liet optrekken is niet echt
duidelijk. Wel is zeker dat er al in de 12de eeuw
daar heel wat activiteit was. Uit geschriften blijkt
dat de molens toen al bekend stonden als de
Banmolens. Het was de graaf die rond de plek een
ban had gelegd, wat wil zeggen dat hij het gezag
over dat gebied droeg. Er wordt aangenomen
dat de ban vijf kilometer bedroeg (= de banmijl).
Al de granen die zich in die omtrek bevonden
moesten door de banmolen gemalen worden. Wie
zijn graan elders bracht, liep het risico op zware
lijfstraffen. Ook mout voor brouwerijen, olie en
schors, mochten alleen door de watermolens
worden afgeleverd. Deze verplichtingen bezorgden
de graaf een rijk inkomen. De molens werkten
lange tijd optimaal, maar in 1770 al bleek het
metselwerk er beroerd aan toe. Het houtwerk
Banmolens Harelbeke
Woonproject Menen
was aan het rotten en het ijzerwerk roestte. Door
de toenemende scheepvaart, het vlasroten en
de blekerij van linnen kwamen er steeds meer
conflicten met de molenaars, die het water al te
dikwijls moesten ophouden om de raderen te laten
draaien. Tijdens de Franse Revolutie werden de
banmolens aangeslagen als nationaal goed en
viel de uitbating quasi stil. Een jaar na de Franse
overheersing werden de molens verkocht. Daarna
werd niet meer gesproken van banmolens, maar
van vrije banmolens. Blijkbaar was de verplichte
ban weggevallen, wellicht onder meer door het
ontstaan van de windmolens. na 1836 werden de
nieuwe gebouwen van een stoomkamer om een
stoommachine te plaatsen. na de WO II werden de
gebouwen ingenomen door de civiele bescherming
tot de eens zo trotse banmolens veranderden in
een troosteloze vervallen ruïne. De Lofting Groep
uit Gent schreef het jongste woonverhaal.
woonproject Menen
In de Stationsstraat in Menen werden twee oude
en vervallen rijhuizen omgebouwd tot twee
ultramoderne gezinswoningen. Het project is één
van de vele woon- en verfraaiingprojecten die
in Menen op stapel staan. De initiatiefnemer is
het Meense woonbedrijf. Het woonbedrijf is een
autonoom gemeentebedrijf dat werd opgericht
met de bedoeling de binnenstad aantrekkelijker te
maken. Dat moet gebeuren door het aanpakken
van leegstaande en verkrotte panden en door het
geven van een nieuwe bestemming aan onaange-
paste kleine woningen. Tot nu werden al tientallen
dergelijke panden met de grond gelijk gemaakt.
Door die aanpak kwamen er al een honderdtal
nieuwe inwoners bij in Menen. Dat is opmerkelijk
want in de twintig jaar daarvoor daalde het aantal
inwoners keer op keer.
De twee huisjes in de Stationsstraat zijn een
voorbeeld van de vernieuwende aanpak. De
panden ontsierden het straatbeeld en het
woonbedrijf besloot in te grijpen. Dankzij een
geslaagde publiekprivate samenwerking staat
er nu een architecturaal hoogstandje. Beide
woningen hebben een garage, iets wat in Menen
verplicht is. In de woningen is er een kruipkelder
en een verhoogd terras met een trap naar een
lager gelegen ommuurd stadstuintje. Binnenin
koos de ontwerper voor zwevende niveaus. Ook
werden er grote ramen aangebracht. Opdat het in
de zomer niet te warm zou worden, bracht men
een langs de straatzijde moderne zonnewering
aan. De twee huizen werden volledig afgewerkt
te koop aangeboden. Aannemer Koen Devolder
uit Ardooie bracht het ene aan de man, terwijl het
andere door het woonbedrijf via een inschrijvingsprocedure
werd verhandeld. Geïnteresseerden
konden op 10 maart van dit jaar een kijkje
nemen. Het bouwbedrijf wil ook in de Moeskroenstraat
een gelijkaardig project op poten
zetten. Daar zou het om appartementen gaan.
Christophe Maertens