beschrijving van de kunstwerken - Antwerpen, Kerken en Toerisme

Antwerpen, Sint-Anna-ten-Drieënkerk
de Kunstwerken
Zowel de altaartafel als de lezenaar en het groot kruis in het koor zijn vervaardigd uit tropisch hardhout,
het zgn. wengéhout.
Het tabernakel op het houten altaar in de Sacramentskapel (weekkapel) is nog afkomstig van het
hoofdaltaar in de vorige kerk. Dit tabernakel rust op een sokkel met 4 panelen van de vroegere
preekstoel, met afbeeldingen van Christus en drie evangelisten: Johannes, Matteüs en Marcus. De
afbeelding van de 4 de evangelist, Lucas, is uitgeleend aan de Sint-Lucasparochie op Antwerpen-
Linkeroever.
De opvallendste en sfeerbepalende kunstelementen in de kerk zijn de glasramen van de Franse
kunstenaar Gabriël Loire (1904-1996) vervaardigd in glasbeton. Hij zocht voor het kleurenpalet zijn
inspiratie in de glasramen van Chartres, zijn woonplaats. Deze glazenier geniet in Vlaanderen een
uitmuntende reputatie o.m. door zijn de betonglasramen in de kerk van O.-L.-Vrouw ter Duinen in
Koksijde.
~ 1 ~

Antwerpen, Sint-Anna-ten-Drieënkerk
de Kunstwerken
Bij de honderdste verjaardag van de parochie in 1993, wordt nabij het orgel een grijze wandkast met
verlichte ‘patrijspoorten’ gebouwd waarin 7 gaaf gebleven restanten van de neogotische roosvensters
uit de vorige kerk zijn opgenomen. Ze stellen engelen voor die ofwel een muziekinstrument
bespelen een blokfluit, een luit of een ofwel een vrucht of bloem dragen (foto). De kunstenaar
van de oorspronkelijke ramen is onbekend. De huidige samenstelling is gerealiseerd door kunstglazenier
Herman Wauters (geb. Antwerpen 1929) die in 1992 mee het enorme glasraam in de Onze-
Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen van de aartshertogen Albrecht en Isabella (1616) restaureerde.
Meerdere neogotische meubilaire en andere kunstwerken zijn nog
afkomstig uit de vorige kerk en staan opgesteld in de weekkapel.
De doopvont uit 1907 is gebouwd als een koperen ronde kuip met
zeshoekig tempeldak en kruis in top.
Al het eikenhouten meubilair is vervaardigd door parochiaanschrijnwerker
Alfons Bressinck. De communiebank uit ca. 1903 beeldt in
de lijn van de verwachtingen eucharistische symbolen h m ’s uit die
telkens vergezeld zijn van een Latijnse tekst en van elkaar gescheiden
worden door panelen vol wijnranken en korenaren.
Het Lam Gods met een kruisvaantje (foto) is de symbolische
voorstelling van de zegevierende Christus die zich heeft opgeofferd
voor het heil van de mensen. Onderaan staat een aanhaling
van Johannes naar d v d wo d b sp jz ‘Ego
sum panis vivus qui de coelo descendi’, Ik b h evende brood
dat uit de hemel is neergedaald
(Joh. 6, 51).
De pelikaan die zijn jongen
voedt met het eigen bloed
verwijst naar Christus’ onvoorwaardelijke
offerbereidheid. De
tekst is die van de consecratie
van het H. Misoffer ‘Accipite et comenite hoc est corpus meum’,
neemt en eet dit is mijn lichaam, dat een herhaling is van de woorden
van Christus zelf op het Laatste Avondmaal (Mt. 26: 26).
~ 2 ~

Antwerpen, Sint-Anna-ten-Drieënkerk
de Kunstwerken
Daarnaast vinden we ook eucharistische thema’s in de vorm van voorafbeeldingen van de eucharistie
uit het Oude Testament.
B j d ks ‘Dat panis coelicus figuris terminum’, het brood van de hemel maakt een einde aan de
schaduwen, staat Mozes midden tussen het manna dat door een vrouw en een kind verzameld
wordt. De tekst verwijst naar het ‘P s A cus’, een strofe uit de ‘S c s So m s’-hymne geschreven
voor Sacramentsdag in 1264 door Thomas van Aquino.
Op het volgende paneel scharen 2 oudtestamentische
mannen en een jongeling zich rond
een geslacht paaslam. De tekst verwijst naar
1Kor. 5:7-8 w P u us z ‘o s P s m
Ch s us s s ch ’, ‘Pascha nostrum immolatus
est Christus’.
Twee andere voorstellingen zijn gebaseerd op het Nieuwe
Testament. De maaltijd met de Emmaüsgangers, waar Christus
door het breken van het brood de leerlingen overtuigt van zijn
verrijzenis, is een klassiek thema. De tekst ‘Cibavit nos Dominos
et (sic) adipe frumenti’, de Heer voedde ons overvloedig met
tarwe, is een vers uit Ps. 80 (81), 17 die met Sacramentsdag in
het Introïtus wordt geciteerd.
Verrassender is de voorstelling van Jezus die de communie
uitdeelt aan twee apostelen, (foto) Johannes voorgesteld als
een langharige jongeling die geknield voor Jezus zit en een
oudere apostel die geen duidelijke herkenningstekens heeft.
Onderaan staat de aanvangsstrofe uit de hymne van Thomas
van Aquino voor Sacramentsdag, ‘Panis angelicus fit panis
hominum’, het brood van de engelen wordt het brood van de
mensen.
~ 3 ~
Het eikenhouten neogotische koorgestoelte uit
1910 dat opgesteld staat in de weekkapel is
vooraan o.m. versierd met florale voorstellingen
en aan de zijkanten met de voorstelling
van de westerse kerkvaders met hun typische
attributen. Aan de voeten van Hieronymus zien
we de leeuw (foto) en paus Gregorius de Grote
is vergezeld van de duif, symbool voor de
goddelijke inspiratie door de H. Geest en
draagt het boek dat verwijst naar zijn geleerdheid.

Antwerpen, Sint-Anna-ten-Drieënkerk
de Kunstwerken
Een deel van de neogotische preekstoel (1909) is bewaard in de weekkapel. (1909). De panelen
geven resp. Christus en 3 evangelisten weer.
In 1970 wordt de kerk verrijkt met een pijporgel. Dit prachtige
instrument met zijn 20 registers en 1120 pijpen, waarvan de
grootste 3,80 m en de kleinste 1,5 cm meet, werd vervaardigd
door de Firma Aerts & Castrel uit Duffel.
De biechtstoelen zijn verwerkt in de zijmuur van de sacramentskapel
als een soort van ingebouwde wandkasten.
Andere kunstwerken:
Het pronkstuk van het koor is beslist het beeld van Sint-
Anna-ten-drieën vervaardigd uit lindehout. Het dateert
van ca. 1667. De kunstenaar is onbekend. Bij een
ongelukkige restauratie d j ’60 v d 20 ste
eeuw wordt de 300 jaar oude polychromie verwijderd.
Anna wordt voorgesteld als een wat stuurse maar
krachtige vrouw die op de rechterarm haar dochter
Maria draagt. Maria kijkt de beschouwer vriendelijk in
de ogen en draagt haar zoon Jezus op de schoot. Anna
houdt in de linkerhand een peer, symbool voor vruchtbaarheid.
In 1970 is het beeld door Jozef De Waele uit
Brugge weer in zijn oorspronkelijke eenvoud gerestaureerd.
~ 4 ~

Antwerpen, Sint-Anna-ten-Drieënkerk
de Kunstwerken
De kunstenaar van het gepolychromeerde houten beeld van Rochus van
Montpellier is evenmin bekend. Het beeld dateert ook uit de periode
rond 1670 en kan beslist uitzonderlijk genoemd worden, vooral door de
bijzondere uitstraling van de jonge, slanke Rochusfiguur en de expressieve
uitbeelding. Bij een restauratie in 1986 behoudt het beeld wel zijn
veelkleurigheid die misschien wel een 19 de -eeuwse toevoeging is, maar
er is meer nodig om het definitief in goede staat te brengen. Het bevindt
zich nu in een zijvertrek.
Het processiebeeld van O.-L.-Vrouw, met rijkelijk versierd
mantelkleed met bontrand, heeft een vaste plaats vooraan.
Na de oprichting van de parochie in 1893 neemt dit
beeld een belangrijke plaats in. In 1983 wordt het gerestaureerd.
De mantel vervaardigd in zwaar goudbrokaat is
voorzien van lelieachtige bloemen, rozen en festoenen.
Op het witte kleed staat een Mariamonogram geborduurd
met kroon- en bloemmotieven, op het Jezuskleed een
Christusmonogram met stralenkrans. Voor de feestelijke
dagen heeft het beeld een stel vergulde zilveren kroontjes
met echte edelstenen. Het werd begiftigd met een halsketting
en oorbellen met echte diamanten.
Na de tentoonstelling ‘V BEELD ‘ van de West-
Vlaamse kunstenaar Willem Vermandere (°Lauwe 1940) in
2009 met schilderijen en beeldhouwwerk rond Jesaja en
het Hooglied, verwerft de kerk diens bijzonder kleurrijke
en effectvolle schilderij ‘doek op rol’ dat nu permanent
samen met het Mariabeeld vooraan in de kerk is opgesteld
.
~ 5 ~