Ontwerp-peilbesluit - Waterschap Groot Salland

Peilbesluit
Haerst-Genne
Waterschap Groot Salland maart 2012

Inhoudsopgave
INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................. 2
1 INLEIDING .................................................................................................................................................... 3
1.1 ALGEMEEN .................................................................................................................................................... 3
1.2 DOELSTELLING .............................................................................................................................................. 3
1.3 PROCES EN WERKWIJZE ................................................................................................................................. 3
1.4 LEESWIJZER ................................................................................................................................................... 4
2 WETTELIJK KADER EN RELEVANT BELEID...................................................................................... 5
2.1 WETTELIJK KADER ........................................................................................................................................ 5
2.2 RELEVANT BELEID ......................................................................................................................................... 7
3 LIGGING EN HISTORIE ........................................................................................................................... 14
3.1 ALGEMEEN (LIGGING EN INFRASTRUCTUUR) ............................................................................................... 14
3.2 GEOLOGIE EN CULTUURHISTORIE HAERST-GENNE ...................................................................................... 14
4 GEBIEDSBESCHRIJVING ...................................................................................................................... 15
4.1 BODEMGEBRUIK .......................................................................................................................................... 15
4.2 HOOGTE LIGGING ......................................................................................................................................... 15
4.3 MAAIVELDDALING ...................................................................................................................................... 15
4.4 GEOHYDROLOGIE ........................................................................................................................................ 16
4.5 BODEMKUNDIGE SITUATIE ........................................................................................................................... 17
4.6 WATERHUISHOUDING .................................................................................................................................. 17
4.7 PEILENKAART 1992 ..................................................................................................................................... 18
4.8 WATERKERINGEN ........................................................................................................................................ 19
4.9 GRONDWATERMODEL .................................................................................................................................. 19
4.10 NATUURWAARDEN .................................................................................................................................... 19
5 ANALYSE ................................................................................................................................................... 21
5.1 ALGEMENE KNELPUNTEN ............................................................................................................................ 21
5.1.1 TEGENSTRIJDIGE WATERWENSEN VAN DE FUNCTIES ................................................................................. 21
5.1.2 GRONDWATERSTANDEN ........................................................................................................................... 22
5.1.3 AFVOER .................................................................................................................................................... 23
5.1.4 MAAIVELDDALING EN PEILBEHEER ........................................................................................................... 24
5.1.5 HOUTEN PAALFUNDERINGEN .................................................................................................................... 24
5.1.6 ZANDWINPLAS .......................................................................................................................................... 24
5.2 KNELPUNTEN PER PEILVAK .......................................................................................................................... 26
5.2.1 VOORGESTELDE PEILEN ............................................................................................................................ 26
6 EFFECTEN VAN MAATREGELEN ............................................................................................................ 35
6.1 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP HOUTEN PAALFUNDERINGEN ................................................................ 35
6.2 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP MAAIVELDDALING ................................................................................ 35
6.3 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP KWEL EN WEGZIJGING .......................................................................... 35
6.4 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP OPPERVLAKTEWATERKWALITEIT ......................................................... 35
6.5 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP LANDBOUW .......................................................................................... 35
6.6 EFFECTEN VAN PEILVERLAGING OP NATUUR................................................................................................ 36
6.7 GEVOLGEN VOOR MUSKUSRATTENBESTRIJDING........................................................................................... 36
7 MONITORING EN EVALUATIE ................................................................................................................. 377
2

1 Inleiding
1.1 Algemeen
Waterschappen voeren het beheer over het oppervlaktewater en grondwater. Voor een door
de provincie aangewezen deel van het beheersgebied legt het waterschap dit peilbeheer in
peilbesluiten vast. Ook het gebied van Haerst-Genne behoort tot één van de gebieden waar
een peilbesluit vastgesteld moet worden.
In 1992 is een peilbesluit voor Haerst-Genne voorbereid. De peilenkaart is indertijd door het
bestuur van het voormalig waterschap De Noorder Vechtdijken vastgesteld en door de
provincie goedgekeurd. Omdat in het gebied Haerst-Genne veel ingelanden niet tevreden
zijn met de huidige peilen, is besloten om voor dit gebied met voorrang een peilbesluit voor
te bereiden.
Het gebied wordt begrensd door de Vecht en het Zwarte Water aan de westzijde, de A28
aan de oostzijde en de Dedemsvaart aan de noordzijde.
1.2 Doelstelling
De doelstelling van het gevolgde proces beschreven in dit document, is het tot stand
brengen van een rechtsgeldig peilbesluit dat een breed draagvlak heeft onder de betrokken
ingelanden.
1.3 Proces en werkwijze
Waterschap Groot Salland heeft er voor gekozen om dit peilbesluit interactief op te stellen
en heeft dit gedaan door de ingelanden bij de voorbereidingen voor het peilbesluit te
betrekken. Hierdoor wordt het draagvlak in Haerst-Genne voor het nieuwe peilbesluit
vergroot. Dit is vormgegeven door de ingelanden m.b.v. een enquête te bevragen over hun
percelen. Vervolgens zijn in totaal vijf bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst
was een algemene startbijeenkomst, de tweede een interactieve bijeenkomst en de derde
en vierde inloop bijeenkomsten. Tijdens de vijfde bijeenkomst wordt het peilbesluit
gepresenteerd. Een uitgebreide beschrijving van het proces is opgenomen in bijlage 1.
Formele procedure
Na de inloopbijeenkomst van eind 2011 start de officiële procedure met het in ontwerp vaststellen van
het peilbesluit door het dagelijks bestuur. Daarna wordt inspraakprocedure gevolgd. Na eventuele
zienswijzen wordt een reactienota opgesteld en aan het dagelijks bestuur voorgelegd ter vaststelling.
Het dagelijks bestuur legt vervolgens de reactienota ter instemming en het eventueel aangepaste
peilbesluit ter vaststelling voor aan het AB. Dat peilbesluit wordt in een afsluitende bijeenkomst
gepresenteerd aan belangstellenden/belanghebbenden.
Het gehele proces heeft geleid tot zes documenten, dit zijn:
Ecologische inventarisatie van Ecogroen (als bijlage 19 toegevoegd);
modelstudie van Tauw (als bijlage 9 toegevoegd);
studie van Alterra naar maaivelddaling (als bijlage 10 toegevoegd);
uitwerking EHS-begrenzing en peilbesluit Haerst-Genne (als bijlage 20 toegevoegd);
Achtergronddocument: document waarin de enquêteresultaten en de resultaten uit
de tweede bijeenkomst zijn verwerkt (dit document maakt geen deel uit van het
peilbesluit);
Peilbesluit Haerst-Genne.
3

1.4 Leeswijzer
In hoofdstuk 2 wordt aandacht besteed aan het wettelijk kader en het relevante beleid, zoals
dat door het rijk, de provincie, de gemeenten en het waterschap in de verschillende plannen
beschreven is. Hoofdstuk 3 gaat over de ligging en de historie van Haerst-Genne. Hoofdstuk
4 bestaat uit een uitgebreide gebiedsbeschrijving (abiotisch en biotisch). In hoofdstuk 5
wordt de analyse van de knelpunten beschreven. In hoofdstuk 6 worden de effecten van de
maatregelen genoemd en in hoofdstuk 7 wordt aandacht besteed aan monitoring en
evaluatie.
4

2 Wettelijk kader en Relevant beleid
2.1 Wettelijk kader
In deze paragraaf worden de relevante wet- en regelgeving beschreven die van toepassing
zijn bij het opstellen van dit peilbesluit.
2.1.1 Waterwet
De Waterwet stelt integraal waterbeheer op basis van de ‘watersysteembenadering’
centraal. Deze benadering gaat uit van het geheel van relaties binnen watersystemen. Denk
hierbij aan de relaties tussen waterkwaliteit, -kwantiteit, oppervlakte- en grondwater, maar
ook aan de samenhang tussen water, grondgebruik en watergebruikers. Hiernaast kenmerkt
integraal waterbeheer zich ook door de samenhang met de omgeving. Dit komt tot
uitdrukking in relaties met beleidsterreinen als natuur, milieu en ruimtelijke ordening. e acht
bestaande
In de Waterwet is in Artikel 5.2 het volgende over peilbesluiten opgenomen.
1. Een beheerder is verplicht voor daartoe aan te wijzen oppervlaktewater- of
grondwaterlichamen onder zijn beheer één of meer peilbesluiten vast te stellen.
2. In een peilbesluit worden waterstanden of bandbreedten waarbinnen waterstanden
kunnen variëren vastgesteld, die gedurende daarbij aangegeven perioden zoveel
mogelijk worden gehandhaafd.
3. De aanwijzing vindt plaats bij of krachtens algemene maatregel van bestuur dan wel
bij of krachtens provinciale verordening voor zover het betreft rijkswateren
onderscheidenlijk regionale wateren. Bij de maatregel of de verordening kunnen ten
aanzien van rijkswateren onderscheidenlijk regionale wateren nadere regels worden
gesteld met betrekking tot het peilbesluit.
2.1.2 Omgevingsverordening Overijssel 2009
In de Omgevingsverordening Overijssel 2009 (hierna: Omgevingsverordening) staat
beschreven aan welke eisen een peilbesluit moet voldoen en welke procedure voor de
vaststelling moet worden doorlopen. Ook staan de gebieden genoemd waarvoor een
peilbesluit moet worden vastgesteld.
In Artikel 4.5.2. staat dat het algemeen bestuur een of meer peilbesluiten vaststelt voor de
oppervlaktewateren in de gebieden die zijn aangegeven op de als kaart Regionale
waterkeringen en peilbesluiten nr. 09295056 bij deze verordening behorende kaart of
kaarten.
Artikel 4.5.3. gaat over de inhoud van het peilbesluit. Naast het bepaalde in artikel 5.2
tweede lid van de Waterwet bevat een peilbesluit een kaart met de begrenzing van het
gebied waarbinnen de oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen gelegen zijn
waarop het peilbesluit betrekking heeft.
Het peilbesluit gaat vergezeld van een toelichting waarin ten minste zijn opgenomen:
a. de aan het besluit ten grondslag liggende afwegingen en uitkomsten van de verrichte
onderzoeken;
b. een aanduiding van de veranderingen van de waterstanden ten opzichte van de
bestaande situatie;
c. een aanduiding van de gevolgen van de te handhaven waterstanden voor de diverse
belangen.
In Artikel 4.5.4. wordt aangegeven dat op de voorbereiding van het peilbesluit afdeling 3.4
5

van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing is.
Artikel 4.5.5. gaat over de herziening van een peilbesluit
Een peilbesluit wordt ten minste eens in de tien jaren herzien. Gedeputeerde Staten, kunnen
op verzoek van het algemeen bestuur van het waterschap eenmalig vrijstelling verlenen van
de verplichting genoemd in het eerste lid voor ten hoogste 5 jaar.
2.1.3 Flora- en faunawet (april 2002)
De Flora- en faunawet regelt de bescherming van dier- en plantensoorten.
De Flora- en Faunawet kent drie belangrijke elementen:
De lijst van beschermde soorten. In totaal bevat deze lijst bijna 950 soorten;
Het verbod op het doden, verstoren of beschadigen van beschermde dieren en hun
holen, nesten en eieren en het verbod op doden, beschadigen of plukken van
beschermde planten;
De verplichting om voldoende zorg in acht te nemen voor de in het wild levende dieren
en planten.
Voor het peilbesluit Haerst-Genne is de Flora- en faunawet van belang omdat een eventuele
peilverlaging gevolgen kan hebben voor het voorkomen van planten en dieren in en buiten
het gebied.
2.1.4 Vogel- en Habitatrichtlijn
In de onderstaande paragrafen worden de beide richtlijnen verder uitgewerkt.
De Vogelrichtlijn
De Vogelrichtlijn is in 1979 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is om alle in het wild
levende vogelsoorten en hun leefgebied te beschermen. In Nederland zijn 79
Vogelrichtlijngebieden aangewezen als 'speciale beschermingszone': dit zijn gebieden waar
bedreigde (trek-)vogelsoorten voorkomen en daarom beschermd moeten worden.
Het gebied van het peilbesluit Haerst-Genne valt buiten het Vogelrichtlijngebied, maar grenst
aan het aangewezen gebied Zwarte Water en Overijsselse Vecht.
Voordat Waterschap Groot Salland over kan gaan tot het vaststellen van het peilbesluit
Haerst-Genne wordt gekeken of dit negatieve effecten heeft voor specifieke natuurwaarden
in het aanliggende Vogelrichtlijngebieden.
Bij een ingreep die gevolgen kan hebben voor het omliggende Vogelrichtlijngebied zijn de
initiatiefnemers verplicht om aan te tonen dat het door hen ingezette initiatief geen
significant negatieve gevolgen heeft op de vogelsoorten in het betreffende gebied.
De Habitatrichtlijn
De Habitatrichtlijn heeft als doel om de veelheid aan planten en dieren (biologische
diversiteit) te behouden door het in stand houden van hun natuurlijke leefgebieden. Ook
voor de Habitatrichtlijn zijn 'speciale beschermingszones' voor bedreigde dieren en planten
aangewezen. In het gebied van het peilbesluit Haerst-Genne liggen geen
Habitatrichtlijngebieden. Het gebied grenst aan de habitatrichtlijngebieden Oldematen en
Veerslootlanden en Zwarte Water en Overijsselse Vecht. Voordat over gegaan kan worden
tot het vaststellen van het peilbesluit Haerst-Genne wordt gekeken of dit negatieve effecten
heeft voor specifieke natuurwaarden in deze gebieden. Bij een ingreep die gevolgen kan
hebben voor het omliggende habitatrichtlijngebied zijn de initiatiefnemers verplicht om aan te
6

tonen dat het door hen ingezette initiatief geen significant negatieve gevolgen heeft op de
biodiversiteit in het betreffende gebied.
2.1.5 Natuurbeschermingswet
De natuurbeschermingswet 1998 zorgt voor de bescherming van bijzondere leefgebieden
van dieren en planten (habitats). Deze wet regelt de bescherming van natuurgebieden in
Nederland. Daarnaast regelt deze wet het aanwijzen van natuurgebieden die van nationaal
of internationaal belang zijn: beschermde Natuurmonumenten en Natura 2000-gebieden.
Deze wet bepaalt vervolgens wat er wel en niet mag in deze beschermde natuurgebieden.
Sinds 1 oktober 2005 zijn de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn in de
natuurbeschermingswet verwerkt. Iedereen is verplicht om zorgvuldig met deze gebieden
om te gaan (zorgplicht).
In de directe omgeving van het projectgebied liggen de Natura 2000 gebieden Oldematen
en Veerslootlanden en Zwarte Water en Overijsselse Vecht.
2.2 Relevant beleid
In deze paragraaf worden de relevante beleidsplannen beschreven die van toepassing zijn
bij het opstellen van peilbesluiten.
2.2.1 Europees beleid
Kaderrichtlijn water
De Europese Kaderrichtlijn water gaat over schoon en gezond oppervlaktewater. Water
waarin planten en dieren goed kunnen leven. Water waar ook toekomstige generaties nog
lang van kunnen genieten. Om dit te kunnen bereiken zijn er waterlichamen aangewezen. In
het projectgebied liggen de waterlichamen Steenwetering en de Groote Grift (gedeeltelijk).
Beide zijn van het type M1a (zoete gebufferde sloten).
Steenwetering
In de factsheet (bijlage 3) van de Steenwetering wordt aangegeven dat er vooral
hydromorfologische knelpunten zijn. Het gaat hier om;
het inlaten van gebiedsvreemd water vanuit het Zwartewater
het tegennatuurlijke zomer- en winterpeil en
de te steile oevers
De volgende maatregelen uit de factsheet zijn kansrijk en voor het peilbesluit van belang:
aanvoer van gebiedsvreemd water beperken
Optimaliseren van het huidige peilbeheer
Stand-still beginsel voor de afvoercapaciteit
Verminderen van intensieve ontwatering (eigenwater vasthouden) en verminderen van
versnelde afvoer van gebiedseigenwater
In het waterlichaam Steenwetering worden voor 2015 geen maatregelen uitgevoerd. De
uitvoering voor het behalen van de GEP (Goed Ecologisch Potentieel) zijn gepland in de
periode 2015-2027 na het uitvoeren van het plan Streukelerzijl-Galgenrak. Afgesproken is
wel dat bij de uitvoering het peilbesluit Haerst-Genne zoveel mogelijk gekeken wordt of
maatregelen vanuit de KRW geïntegreerd kunnen worden.
7

Groote Grift
Het gaat hier om het laatste deel van de Grootte Grift, het deel ten westen van rijksweg A28.
In de factsheet (bijlage 3) van de Groote Grift wordt aangegeven dat er vooral
hydromorfologische knelpunten zijn. In het gebied waarvoor een nieuw peilbesluit voorbereid
wordt gaat het om;
het inlaten van gebiedsvreemd water vanuit de Vecht
het tegennatuurlijke zomer- en winterpeil en
de te steile oevers met beschoeiing
de volgende maatregelen uit de factsheet zijn kansrijk en mogelijk voor het peilbesluit van
belang:
Wateraanvoer van gebiedsvreemd water beperken.
Optimaliseren van het huidige peilbeheer.
Stand-still beginsel voor de afvoercapaciteit.
Verminderen intensieve ontwatering (eigenwater vasthouden) en verminderen van
versnelde afvoer van gebiedseigenwater.
In het waterlichaam Groote Grift zijn allerlei ontwikkelingen gaande. De ecologische
verbindingszone Vecht-Oldematen loopt door het stroomgebied van de Groote Grift en zal
voor 2015 ingericht zijn. Bij de uitvoering van het peilbesluit wordt zoals afgesproken zoveel
mogelijk gekeken of maatregelen vanuit de KRW geïntegreerd kunnen worden.
2.2.2 Rijksbeleid
Het Nationaal Waterplan
In december 2009 heeft het kabinet het Nationaal Waterplan vastgesteld. Dit plan geeft op
hoofdlijnen aan welk beleid het Rijk in de periode 2009 - 2015 voert om te komen tot een
duurzaam waterbeheer. Het Nationaal Waterplan richt zich op bescherming tegen
overstromingen, voldoende en schoon water en diverse vormen van gebruik van water. Ook
worden de maatregelen genoemd die hiervoor worden genomen.
Het Nationaal Waterplan is de opvolger van de Vierde Nota Waterhuishouding uit 1998 en
vervangt alle voorgaande nota's waterhuishouding. Het Nationaal Waterplan is opgesteld op
basis van de Waterwet die met ingang van 22 december 2009 van kracht is.
In het Nationaal Waterplan wordt veel nadruk gelegd op gebiedsgerichte aanpak en het
samenwerken met alle betrokken belanghebbenden. Door de interactieve invulling en het
instellen van een werkgroep, met vertegenwoordiging uit alle betrokken belangen, is aan
deze ontwikkeling vorm gegeven.
2.2.3 Provinciaal beleid
In de Omgevingsvisie Overijssel schetst de provincie haar visie op de ontwikkeling van de
fysieke leefomgeving van de provincie. Het vizier is daarbij gericht op 2030. In de
Omgevingsvisie is aangegeven wat de ambities en doelstellingen van de provincie zijn in het
landelijk gebied.
In de omgevingsvisie wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende
ontwikkelingsperspectieven:
realisatie groene en blauwe hoofdstructuur
buitengebied met accent op productie en
buitengebied met accent op veelzijdige gebruiksruimte
8

Realisatie groene en blauwe hoofdstructuur omvat gebieden met als hoofdaccent de
ontwikkeling van natuur en versterking van het watersysteem. Dit omvat de EHS (incl. de
Natura 2000-gebieden) en het watersysteem. Het behouden en ontwikkelen van de natuur-
en landschapskwaliteiten staan hier voorop. Het perspectief op provinciaal/regionaal niveau
(via de realisering van de EHS (zie 4.3) is om de gebieden met hoge natuurwaarden (weer)
in een onderling verband te brengen. Hierdoor ontstaat er een robuust systeem waar plant-
en diersoorten stevige levensgemeenschappen in kunnen ontwikkelen, waar natuurlijke
processen meer vrij spel kunnen krijgen en waartussen vrije uitwisseling van plant en dier
mogelijk is. Behoud en waar mogelijk toename van de biodiversiteit is een belangrijk doel.
Binnen het deel van het ontwikkelingsperspectief groen-blauwe hoofdstructuur dat ligt in de
EHS is het waterbeheer gericht op het belang van de natuurwaarden. Realisatie van de EHS
geschiedt op basis van vrijwilligheid en zonder beperkend effect op naastliggende gebieden.
Binnen de grenzen van de EHS worden maatregelen genomen voor de vereiste
watercondities. Zolang gronden niet verworven zijn, blijft agrarisch gebruik mogelijk binnen
gebiedskenmerken.
Voor een optimale landbouw zijn goede watercondities nodig. Binnen het
ontwikkelingsperspectief ‘buitengebied accent productie’ wordt het waterbeheer afgestemd
op de wensen van de landbouw. Dit geldt ook voor het ‘buitengebied, accent veelzijdige
gebruiksruimte’ waar nu sprake is van landbouwkundig gebruik. Door het vaststellen van het
Gewenst Grond en Oppervlaktewaterregime (GGOR) kan een goede afweging worden
gemaakt. GGOR maakt onderdeel uit van dit peilbesluit. In veenweidegebieden wordt een
beperkte ontwatering toegestaan gericht op het gebruik als grasland, om mogelijke
bodemdaling te voorkomen en CO2-uitstoot tegen te gaan (zie voor ligging
veenweidegebied bijlage 4 'kaart uit omgevingsvisie Veenweidegebieden en beekdalen').
Op overgangen tussen natuur en landbouw kan bij inrichting en beheer sprake zijn van
strijdige eisen aan het waterbeheer. Daarbij geldt de volgende gedragslijn:
uitgaan van bestaande functies en de wensen voor het waterbeheer;
proberen via verfijnd beheer (in tijd en plaats) uiteenlopende functies zo goed mogelijk te
bedienen;
in situaties waarin het niet mogelijk blijkt het waterbeheer te laten voldoen aan strijdige
eisen van landbouw en natuur, doet de provincie een uitspraak die bepalend is (binnen
de kaders van EU en Rijk).
Binnen het EHS gebied (bijlage 5, natuurbeleidskaart uit de omgevingsvisie) wordt
onderscheid gemaakt in:
bestaande natuur: gebied getypeerd door de aanwezigheid van grote natuurwaarden;
nieuwe gerealiseerde natuur: gebied getypeerd door de geschiktheid voor verdere
ontwikkeling van aanwezige of in potentie aanwezige natuurwaarden waarvoor de
aankoop en/of functiewijziging van het gebied heeft plaatsgevonden;
nieuwe nog niet gerealiseerde natuur: gebied getypeerd door de geschiktheid voor
verdere ontwikkeling van aanwezige of in potentie aanwezige natuurwaarden maar
waarvoor de aankoop en/of functiewijziging nog niet heeft plaatsgevonden;
beheersgebied: gebied getypeerd door een agrarische functie waarbij de
grondgebruikers voor deze functie op vrijwillige basis kunnen bijdragen aan het in stand
houden en verbeteren van natuur – en landschapswaarden
Met het Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regiem (GGOR) wordt duidelijkheid gegeven
over het na te streven waterbeheer in een gebied in de normale situatie. Het waterbeheer
gebaseerd op het GGOR heeft als doel de functies en belangen in een gebied optimaal te
ondersteunen.
9

Op de kaart uit de Omgevingsverordening wordt aangegeven dat een deel van het
projectgebied ganzengebied is (bijlage 4). In de visie staat dat alleen bij zwaarwegend
maatschappelijk belang een waterpeilverlaging mag plaatsvinden.
Ook de zandwinplas en de daarbij horende zandwinzone is aangegeven op de kaart uit de
omgevingsvisie (bijlage 4).
2.2.4 Gemeentelijk beleid
Algemeen
Een deel van de gemeentes Zwartewaterland, Zwolle en Staphorst ligt binnen het gebied.
Het grootste deel van het totale gebied heeft de bestemming agrarisch gebied. Het beleid is
gericht op de instandhouding en ontwikkeling van de landbouw. Concreet houdt dit in dat
aan agrarische bedrijven voldoende bouw- en uitbreidingsmogelijkheden worden geboden
en dat bedrijfsverplaatsing, nieuwvestiging van grondgebonden agrarische bedrijven en
omschakeling naar een ander grondgebonden bedrijfstype mogelijk is.
De meeste bebouwing in het landelijk gebied heeft als functie agrarische bedrijfsdoeleinden.
Andere functies voor bebouwing zijn bedrijfsdoeleinden, bijzondere doeleinden,
nutsdoeleinden en woondoeleinden.
De overige functies die in het gebied voorkomen zijn bos, water en water met
landschappelijke en natuurlijke doeleinden.
Zwartewaterland
Ten westen van de Boerderijweg liggen drie percelen met de bestemming natuurgebied. Het
gaat hier om een drietal eendenkooien.
Zwolle
In het zuidelijk deel van het projectgebied ligt een zandwinning. De zandwinning ligt volledig
in de gemeente Zwolle.
Het grootste deel van het EHS-gebied ligt in de gemeente Zwolle. Het EHS-gebied met de
huidige begrenzing is (nog) niet terug te vinden op het bestemmingsplan buitengebied van
de gemeente Zwolle.
Staphorst
De kern van de Stadsgaten heeft de bestemming bos met natuurlijke waarden en de rand
heeft de bestemming agrarisch gebied met landschappelijke en natuurlijke waarden. Het
beleid is gericht op behoud, versterking en herstel van de landschappelijke en natuurlijke
waarde, alsmede het uitoefenen van agrarische activiteiten. Vanwege het agrarisch beheer
(beweiden en hooien) is aan de gebieden een agrarische gebiedsbestemming toegekend.
2.2.5 Waterschapsbeleid
Het waterschapsbeleid staat in het Waterbeheerplan 2010 – 2015.
Wetten, plannen en verordeningen van de Europese Commissie, het Rijk en de provincies
bepalen in belangrijke mate de doelen, planning, instrumenten en activiteiten van het
waterschap. De watersector staat de komende decennia voor grote opgaven. Dit geldt ook
voor Waterschap Groot Salland. In het waterbeheerplan 2010-2015 staan alle maatregelen
en voorzieningen die het waterschap Groot Salland voor deze periode in uitvoering gepland
heeft.
Om alle uitdagingen het hoofd te kunnen bieden is er naast aandacht voor water vooral ook
ruimte voor water nodig om in de toekomst West-Overijssel veilig en leefbaar te houden. Het
Waterschap Groot Salland heeft meer ruimte voor water nodig om wateroverlast en
10

verdroging te voorkomen waarbij natuurwaarden zich kunnen ontwikkelen. Met de uitvoering
van het programma Ruimte om te leven met water wil Waterschap Groot Salland dat
realiseren. Uitvoering heeft de komende jaren prioriteit, vooral van de Kaderrichtlijn water
maatregelen waarvoor een resultaatsverplichting geldt. Deze uitvoering vraagt na inrichting
van het nieuwe watersysteem om een aangepast beheer en onderhoud.
Waterschappen moeten ook in de toekomst zorgen voor veiligheid, watersysteembeheer en
beheer van de afvalwaterketen. Populair gezegd gaat het om voldoende schoon water en
veilig wonen en werken. Deze kerntaken worden zoveel mogelijk in samenhang uitgevoerd.
Het peilbesluit valt onder de kerntaak watersysteembeheer. Het waterschap is onder andere
verantwoordelijk voor het grond- en oppervlaktewater in landelijk gebied. Inrichting en
beheer stemt Waterschap Groot Salland af op de toegekende functies.
2.2.5.1 Waterkwantiteitbeheer
Het watersysteem is ontworpen op de behoeftes van de verschillende functies tijdens de
beheerssituatie en is getoetst op het functioneren tijdens extreme situaties.
Extreme situaties gaan door de klimaatsverandering vaker voorkomen. Er is gericht beleid
en beheer nodig om het watersysteem daarop voor te bereiden.
2.2.5.1.1 Waterbeheer in de beheersituatie
Het overgrote deel van het jaar is er een gemiddelde beheersituatie (bij het vaststellen van
een peilbesluit gaat het ook om de beheersituatie). De oppervlaktewater- en
grondwaterpeilen zijn in die periode zo goed mogelijk afgestemd op de geldende functies en
het bestaande grondgebruik. Het toekomstige waterkwantiteitsbeheer wordt gebaseerd op
het ‘gewenst grondwater- en oppervlaktewaterregime’ (GGOR). Zoals eerder opgemerkt
maakt GGOR deel uit van dit peilbesluit.
11

Onderdelen van een GGOR-besluit zijn:
De grond- en oppervlaktewatersituatie (verdeeld naar ruimte en tijd) die in een
gebied wordt nagestreefd. Deze situatie wordt uitgedrukt in:
o De gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG), de gemiddeld laagste
grondwaterstand (GLG) en de gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GVG).
o De te hanteren streefpeilen
o De termijn van realisatie
Het GGOR is ook een procesinstrument. In een gebiedsproces wordt duidelijk welke
afwegingen een rol spelen bij het vaststellen van het gewenste waterpeil.
2.2.5.1.2 Waterbeheer in situaties van wateroverlast
In het vernieuwde Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is door de waterbeheerders
bevestigd dat zij in 2015 hun watersysteem op orde hebben. Bestaande situaties van
wateroverlast zijn dan opgeheven en het watersysteem als geheel voldoet aan de landelijke
risiconormen voor wateroverlast . Deze normen zijn vastgelegd in de Omgevingsverordening
(art. 4.2.4).
Tabel 2. Landelijke normen regionale wateroverlast
Grondgebruik Toelaatbare
overschrijdingskans
12
Maaiveldcriterium
Grasland 1:10 jaar 5%
Akkerbouw 1:25 jaar 1%
Hoogwaardige land- en tuinbouw 1:50 jaar 1%
Glastuinbouw 1:50 jaar 1%
Bebouwd gebied 1:100 jaar 0%
Maaiveldcriterium: bij de agrarische functies mag een klein percentage van percelen
regelmatig inunderen zonder dat sprake is van overschrijding van de norm. Bijvoorbeeld bij
grasland mag maximaal 5% van de oppervlakte van het maaiveld regelmatig inunderen. Het
maaiveldcriterium omvat niet de plassen, die op het land blijven staan door stagnerend
regenwater.
Waterschap Groot Salland hanteert de norm voor grasland (1:10 jaar) in het landelijk gebied.
De reden hiervoor is dat er in het beheergebied van waterschap Groot Salland geen
grootschalige akkerbouwgebieden voorkomen (maïsland wordt als grasland getoetst).
Het waterschap heeft in het recente verleden zijn beheergebied aan deze normen getoetst.
Als voor bepaalde locaties maatregelen nodig zijn, worden ze ontwikkeld via
gebiedstrajecten.
Streukelerzijl voldoet niet aan norm
De kans op wateroverlast is in 2006 in beeld gebracht. Het stroomgebied Streukelerzijl
voldoet momenteel niet aan de normen uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW).
Waterschap Groot Salland treft maatregelen om aan deze normen te gaan voldoen. De
maatregelen bestaan uit het afkoppelen van een deel van het gebied naar de Vecht door de
realisatie van een nieuwe hoofdwatergang en een nieuw aan- en afvoergemaal. Daarnaast
vergroot Waterschap Groot Salland de bergingscapaciteit in het gebied door waterbergingen
in te richten.

2.2.5.1.3 Waterbeheer in situaties van droogte
In het vernieuwde Nationaal Bestuursakkoord Water zijn door de waterbeheerders
afspraken gemaakt over watertekorten. Voor het peilbeheer geldt als richtlijn: water
vasthouden, water bergen en water aanvoeren. Bij zeer extreme droogte, wordt het water
verdeeld over de gebieden met watertekort. Landelijk is een verdringingsreeks opgesteld die
aangeeft wat daarbij de prioriteiten zijn (Waterbesluit). Voor het IJsselmeergebied is die
reeks deels nader uitgewerkt in de Omgevingsverordening.
Daarnaast zijn in Rijn-Oost twee specifieke verdringingsreeksen van kracht, voorzover die
passen binnen de reeksen in het Waterbesluit en de Omgevingsverordening . Deze zijn
opgenomen in een overeenkomst voor het IJsselmeergebied (2007) en in het Waterakkoord
Twentekanalen/Overijsselsche Vecht (1999). Nieuwe akkoorden zijn in voorbereiding.
De doelstelling voor het waterbeheer in extreem droge situaties is: er wordt gestreefd naar
voldoende water voor het realiseren van de gebieds- en oppervlaktewaterfuncties.
2.2.5.2 Onderbemalingen
In het Waterbeheerplan is aangegeven dat het waterschap geen vergunningen verstrekt
voor onderbemalingen wanneer tengevolge van de onderbemaling significante negatieve
effecten optreden buiten de eigendomsgrens. Voor bestaande onderbemalingen moet
bekeken worden of het nodig is dat deze blijven bestaan.
2.2.5.3 Ecologische doelen
In het projectgebied komen 2 waterlichamen (Grootte Grift en Steenwetering) voor beide zijn
getypeerd als M-type. Voor M-typen is het doel om de mogelijkheden voor water-en
oevervegetatie te vergroten. Hiervan profiteren ook de levensgemeenschappen van
macrofauna en vissen. Op deze manier ontstaat een grote diversiteit aan algemeen
voorkomende soorten.
2.2.5.4 Beheer en Onderhoud visie 2050
De Beheer en Onderhouds visie 2050 komt voort uit de wens om binnen het waterschap één
soort onderhoud te hebben en geen gebruik meer te hoeven maken van smalspoor
materieel. Daarnaast heeft het waterschap vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW)
de opdracht gekregen de waterkwaliteit te verbeteren. Eén van de maatregelen die
bijdragen aan een betere waterkwaliteit is om het maaisel uit de watergang te halen.
Daarnaast is er vanuit de NBW de opgave om een zogeheten ‘robuust watersysteem’ aan te
leggen, waarvoor extra waterberging gerealiseerd dient te worden. De aangepaste inrichting
vraagt om een andere wijze van onderhoud van de hoofdwatergang. Al deze opgaven zijn
opgenomen in de beheer & onderhoud visie 2050.
13

3 Ligging en historie
3.1 Algemeen (ligging en infrastructuur)
Het gebied waarop het peilbesluit betrekking heeft wordt begrensd door:
de Dedemsvaart, aan de noordzijde
de rijksweg A28 aan de zuid oostzijde
en door de dijk die langs de Overijsselse Vecht/Zwarte Water loopt aan de zuid westzijde.
Een overzicht van het projectgebied is opgenomen in figuur 3.1 en bijlage 6.
Het hele gebied heeft een grootte van circa 2300 ha. De buitendijkse gebieden vallen buiten
dit peilbesluit. Ook de in het gebied gelegen EHS (Ecologische Hoofd Structuur) is
aangegeven in figuur 3.1.
Hasselt
figuur 3.1 Overzichtkaart peilbesluit Haerst-Genne
3.2 Geologie en cultuurhistorie Haerst-Genne
Omsloten door stuwwallen, dekzandruggen en het Drents plateau had het gebied ten
noorden van de Vecht een slechte natuurlijke afwatering. Hierdoor ontstonden in het
Holoceen (de afgelopen ruim elfduizend jaar) uitgebreide hoogveencomplexen. Op de
rivierduinen die in het begin van het Holoceen langs de stroomgeul van de Vecht gevormd
zijn heeft de eerste bewoning plaatsgevonden. In het projectgebied zijn deze rivierduinen
zwak ontwikkeld. De plaatsen Genne, Holten, Streukel en Hasselt zijn hierop ontstaan. Het
rivierdal van het Zwarte Water loopt als ‘rug’ tussen polder Mastenbroek (een polder uit de
13e eeuw met een verkaveling van polderwegen en weteringen op grote afstand van elkaar)
in het westen en het Staphorsterveld (de slagenverkaveling achter het lint Staphorst, met de
14
Lichtmis

zeer typerende structuur van lange, smalle bouwlanden die meebuigen met de
landschapsstructuur) in het oosten.
De Overijsselse Vecht en het Zwarte Water vormen een besloten zone met dijken,
buitenplaatsen, buurtschappen (Streukel, Holten, Haerst en Genne) en landhuizen (Huis den
Doorn).
De bedijkingen van de Vecht en het Zwarte Water werden omstreeks 1400 voltooid. Het
bodemgebruik is vrijwel uitsluitend grasland.
4 Gebiedsbeschrijving
4.1 Bodemgebruik
In bijlage 7 is een kaart opgenomen met het actuele grondgebruik. Het grondgebruik in het
gebied is hoofdzakelijk agrarisch, voornamelijk grasland (licht groen). Slechts een klein deel
van de oppervlakte is in gebruik voor de teelt van maïs (geel). Verspreidt over het gebied
komt bebouwing (roze) in agrarisch gebied voor. Verder komen er enkele eendenkooien
voor die als loofbos (groen) aangemerkt zijn en ligt het zuidelijke deel van de Stadsgaten
binnen het projectgebied.
4.2 Hoogte ligging
De maaiveldhoogtekaart is weergegeven in bijlage 8. De maaiveldhoogte in het gebied van
dit peilbesluit varieert in hoogteligging van circa NAP + 1,0 m op de hogere gronden langs
de Vecht en het Zwarte Water tot circa NAP – 0,5 m in het centrale en noordoostelijke deel
van het gebied.
4.3 Maaivelddaling
Inleiding
Maaivelddaling door ontwatering is een proces dat in 3 deelprocessen is te splitsen,
namelijk: klink, krimp en oxidatie.
Klink
Klink treedt op na het instellen van een diepere ontwatering. De bovengrond die eerst als
het ware dreef in het grondwater komt na peilverlaging boven het water uit. Het eigen
gewicht drukt nu op de onderliggende lagen van veen en slappe klei, die daardoor in elkaar
worden gedrukt. Daarbij wordt het water uit deze slappe lagen geperst, dit vergt enige tijd
(consolidatie). Maagdelijk veen in de ondergrond bestaat voor meer dan 90% uit water.
Krimp
Door peilverlaging komt het veen droog te staan en door uitzakken en vooral door uitdroging
door gewasverdamping verdwijnt er veel water waarbij het veen sterk krimpt. Daarbij
verandert ook de structuur en samenstelling van het veen. Een groot deel van de krimp is
daardoor blijvend (irreversibel).
Oxidatie
De grootste veroorzaker van maaivelddaling is echter oxidatie (vertering). Bij diepere
ontwatering zakt het grondwater weg en komt de lucht dieper in de grond. Het aan zuurstof
blootgestelde organisch materiaal wordt afgebroken en verdwijnt als CO 2 de lucht in. In al
die eeuwen dat het veenweidegebied al zakt, is de vertering van het veen de belangrijkste
oorzaak van de maaivelddaling. Door de oxidatie zijn om de zoveel tijd peilverlagingen
15

noodzakelijk om de drooglegging op een bedrijfseconomisch aanvaardbaar niveau te
houden. De snelheid van het oxidatieproces is afhankelijk van: temperatuur, vochtgehalte,
zuurstofvoorziening, zuurgraad en de aard van het veen. Oxidatie vindt voornamelijk plaats
in het ontwaterde deel van het veen bij hogere temperaturen, dus tijdens de zomermaanden.
De cyclus van maaivelddaling en peilverlaging gaat door tot al het veen verteerd is.
De volgende methoden zijn gebruikt om een beeld te krijgen van de maaivelddaling die
plaatsgevonden heeft:
De hoogtelijnen kaart uit 1992 is vergeleken met de in 2006 gevlogen AHN kaart. Er is
bepaald dat in de 14 jaar die tussen de verschillende metingen zit het maaiveld circa 10
cm is gedaald. Dit komt neer op een daling van 0,7 cm per jaar.
In de Toelichting op het peilbesluit Haerst-Genne (Tauw, 1992, bijlage 9) wordt de
maaivelddaling geschat op circa 0,5 cm per jaar. Hierbij wordt vermeld dat deze
schatting wordt bevestigd door gemeten maaivelddaling.
Alterra heeft in Haerst-Genne onderzoek gedaan naar de maaivelddaling (bijlage 10). Uit
dit onderzoek kwam naar voren dat oxidatie het belangrijkste proces is dat de
maaivelddaling veroorzaakt. Het maaiveld zakt door oxidatie enkele mm tot 1,3 cm per
jaar.
Voor het vervolg worden de resultaten van Alterra gehanteerd.
De dikte van het veen in dit gebied neemt van oost naar het west toe. Aan de oostzijde komt
het minste veen voor, Alterra heeft diktes gemeten van 20 cm. Aan de noord-westzijde is het
veenpakket het dikst hier zijn diktes gemeten tot 140 cm. (bijlage 11).
4.4 Geohydrologie
De bodemopbouw wordt gekenmerkt door een slecht doorlatende Holocene deklaag van
wisselende dikte en samenstelling, met daaronder een goed doorlatend watervoerend
pakket (Formatie van Boxtel, Kreftenheye, Urk). In bijlage 12 is een dwarsprofiel van het
geohydrologisch model weergegeven (bron: Dinoloket). Het watervoerend pakket reikt tot
een diepte van circa 80 m en is onderverdeeld in watervoerende pakketten 1, 2A en 2B.
Hoewel het pakket in de omgeving van Zwolle gestuwd is bevinden zich geen scheidende
lagen van betekenis binnen het watervoerend pakket. WVP1, 2A en 2B vormen daardoor
een aaneengesloten geheel, dat aan de onderkant begrensd wordt door een dikke
scheidende laag (formatie van Tegelen, SDL 2).
Deklaag
De aanwezigheid, dikte en samenstelling van de deklaag is van belang voor de
wisselwerking tussen het oppervlaktewatersysteem en het grondwater. Op plaatsen waar de
deklaag meerdere meters dik is en de waterlopen de deklaag niet doorsnijden, zal de
invloed van de waterlopen door de weerstand van de veenlaag op het diepere grondwater
beperkt zijn. Dit heeft ook zijn weerslag op de uitstraling van hydrologische effecten naar de
omgeving als gevolg van wegzijging van de streefpeilen.
Tauw heeft de deklaagdikte en –weerstand in het gebied geanalyseerd op basis van de
boorbeschrijvingen die via het Dino-loket kunnen worden opgevraagd. Uit de analyse blijkt
dat de deklaagdikte in het algemeen minder is dan 1,5 m, zodat de meeste waterlopen de
deklaag grotendeels of geheel doorsnijden. De afgeleide deklaagweerstand is daarbij vrijwel
overal minder dan 200 dagen, wat gering te noemen is. De deklaag biedt dus weinig
weerstand tegen (verticale) grondwaterstroming van en naar het onderliggende
watervoerende pakket
Volgens de watersysteemkaart (bijlage 13) is het grootste deel van het gebied een
kwelgebied. Aan de rand langs de Vecht en het Zwarte Water zijn de hogere gronden
16

intermediair, dat wil zeggen dat 's winters sprake is van een kwel situatie en dat 's zomers
sprake is van wegzijging.
4.5 Bodemkundige situatie
Een overzicht van de bodemkundige situatie is opgenomen in bijlage 14.
Kenmerkend voor het stroomgebied van de Vecht zijn de vele rivierduinen die op diverse
plaatsen de oude Vechtlopen markeren. Verschillende rivierduinen hebben gediend als
verblijfplaats voor de eerste bewoners van dit gebied. De rivierduinen in het projectgebied
zijn zwak ontwikkeld. Tussen Genne en Hasselt ligt een aanzienlijke hoeveelheid
vlakvaaggronden (Zn30) die als weinig hoog opgestoven rivierduinen te beschouwen zijn.
Het laagveengebied (overig deel van het projectgebied) ten westen van Staphorst-Rouveen
bestaat uit veen- en klei-op-veengronden, waarvan de dikte van zowel het kleidek als het
veenpakket van west naar oost afneemt. De dikste en minst humushoudende kleidekken
(kVc) liggen direct langs het Zwarte Water. Verder van deze rivier af is de invloed blijkbaar
geringer geweest en neemt de dikte van het kleidek af. In de richting van de pleistocene
zandgronden zijn dan ook achtereenvolgens onderscheiden: weideveengronden (pVc, pVz),
koopveengronden (hVc, hVz), madeveengronden (aVz, aVp) en moerige gronden (vWz,
vWp).
4.6 Waterhuishouding
In 1982 is voor het gebied een structuurplan opgesteld. In dit structuurplan werd voorgesteld
het laagveengebied Haerst-Genne te ontkoppelen van het gebied ten oosten van de A28.
Dit was nodig voor een betere peilbeheersing van het laagveengebied. Hiervoor zijn twee
stuwen gerealiseerd (stuw Bouman en stuw Emmink) bij de Rijksweg A28. Voor een goede
peilbeheersing van het gebied was het ook nodig het gemaal Streukelerzijl aan te passen en
te automatiseren. Dit is in 1991 gereed gekomen. In bijlage 15 wordt weergegeven welke
streefpeilen vanaf 1993 zijn gehanteerd. De overgang van zomerpeil naar winterpeil vindt
plaats in oktober/november. De overgang van winterpeil naar zomerpeil vindt plaats in de
maanden april en mei. De ingestelde peilen zijn afhankelijk van de weersgesteldheid en de
grondwaterstand.
In bijlage 16 staan de huidige peilen (zomer en winterpeilen) op kaart weergegeven. Het
totale gebied is onderverdeeld in 11 peilvakken. De waterpeilen in de verschillende
peilvakken worden met stuwen, onderbemalingen en gemalen geregeld.
De watergangen en de bijbehorende kunstwerken zijn voor het grootste deel ontworpen met
een specifieke afvoerfactor van 1,4 l/s/ha.
Op een aantal plaatsen langs de rand van het gebied zijn gemalen aanwezig die het
overtollige water uitslaan op het buitenwater of om water aan te voeren. Ook zijn er twee
stuwen die een inlaatfunctie hebben. In de onderstaande tabel staan de gemalen en inlaten
weergegeven.
Naam Functie Maximale capaciteit
Steukelerzijl Afvoergemaal 1200 m3/min
Galgenrak Afvoergemaal 345 m3/min
De Doorn Aanvoergemaal (afvoer via schuif) 10 m3/min
Fissele Inlaat stuw 700 m3/min
17

Gennegerzijl Inlaat stuw (handbediend)
Tabel 2 gemalen en inlaten met maximale capaciteit
Deze gemalen liggen in onderhoudsdistrict II, waarvan het districtskantoor in Rouveen staat.
Vanuit deze locatie worden de peilen ingesteld en worden de gemalen beheerd. De locaties
van de gemalen en de inlaten en overige stuwen staan weergegeven in bijlage 17.
Onderhoud
De watergangen in het gebied zijn verdeeld in vier categorieën:
1. Hoofdwatergangen: het onderhoud is in handen van het waterschap;
2. Watergangen van de 1 e soort (ook wel servicewatergangen genoemd); een eigenaar is
voor de afwatering van zijn grond afhankelijk van onderhoud door derden.
3. Watergangen van de 2 e soort; de watergang dient voor de afwatering van gronden van
twee verschillende eigenaren (eigenaar/ grenssloot) en worden geschouwd
4. Interne watergangen; deze worden niet geschouwd of onderhouden door het
waterschap.
Soort
Hoofdwatergang Watergang van
watergang
de 1 e Watergang van
soort de 2 e Interne
soort watergang
Maaien Ja Ja (1 * per jaar) Nee Nee
Maaischouw Nee Nee Ja Nee
Baggeren (1*
per 10 jaar)
Ja Ja Nee Nee
Baggerschouw Nee Nee Ja Nee
Tabel 3 Onderhoud
4.7 Peilenkaart 1992
In 1992 is in opdracht van het voormalige Waterschap de Noordervechtdijken door Tauw
een peilbesluit voorbereid. De rapportage met bijbehorende peilenkaart (bijlage 18) is
indertijd vastgesteld door het bestuur en de provincie. Door de fusie is deze rapportage nooit
uitgemond in een peilbesluit.
In onderstaande tabel zijn de in de rapportage genoemde wensen en problemen met
bijbehorende oorzaak en oplossing weergegeven. Tevens is aangegeven wat er wel/niet
gerealiseerd is. De in de tabel gebruikte namen zijn terug te vinden in bijlage 18.
Probleem/wens Oorzaak Oplossing Gerealiseerd
(ja/nee)
Lager peil in de Bij grote afvoer wordt Kosten batenanalyse Ja klepduikers zijn
Ruiten en
in Steenwetering en maakt peilverlaging aangebracht en later
Veenekampen Grote Grift (= kanaal 't niet mogelijk. Situatie weer verwijderd.
Broek)verhang te verbeteren door de Schouwpadduikers
opgebouwd waardoor afvoer van het gebied en duiker
in de Ruiten en ten oosten van de Veenenkampsweg
Veenenkampen hoge A28 voor een groter /hoek Steenwetering
waterstanden worden deel via kanaal door 't zijn verruimd en
bereikt
Broek te leiden verlaagd
In de Kruimel is een De Kruimel ligt hoger Door
Gennigerzijl is niet
hoger zomerpeil dan rest van het gebied geautomatiseerde geautomatiseerd.
gewenst
waterinlaat via Stuwen (2*) zijn wel
Gennegerzijl en het
plaatsen van stuwen
langs de Boerweg is
geplaatst
18

Zandvoort (ten Zandvoort ligt hoger
een hoger zomerpeil
in te stellen
Te realiseren door Ja met inlaat bij
noorden van gemaal dan rest van het gebied middel van een Fissele en plaatsen
Streukelerzijl) hoger
aparte waterinlaat stuw tegenover 't
zomerpeil is gewenst
vanuit de
Rakje. Stuw Zijlwegje
Dedemsvaart met
bijbehorende stuwen
is aangepast.
Tabel 4 knelpunten en maatregelen uit ‘Toelichtng op het peilbesluit Haerst-Genne’ (1992)
De peilen die op de peilenkaart van 1992 staan zijn in de periode 1993 tot nu in sommige
gevallen opnieuw aangepast. De huidige gehanteerde peilen (zie bijlage 16) zijn in het
Waterbeheerplan (2010 –2015) opgenomen en dus vastgesteld.
4.8 Waterkeringen
Het gebied ligt binnen het dijkringgebied 9. Dit dijkringgebied omsloten door primaire
waterkeringen en hoge gronden. De dijk (primaire waterkering) aan de oostzijde van de
Vecht /het Zwarte Water, tussen Zwolle en Hasselt, vormt ook de grens aan de westzijde
van het projectgebied. De waterkering langs de Dedemsvaart behoort tot de categorie
overige keringen.
4.9 Grondwatermodel
Om de gevolgen van veranderende peilen op grondwaterstanden, stijghoogten en
grondwaterfluxen te berekenen is gebruik gemaakt van het grondwatermodel MIPWA
(Methodiekontwikkeling Interactieve Planvorming ten behoeve van het Waterbeheer).
Tauw heeft in het najaar 2009 met MIPWA in beeld gebracht wat de effecten zijn van een
peilverlaging (bijlage 9).
Het MIPWA-model is het best beschikbare regionale grondwatermodel voor Noord-
Nederland. Om zo betrouwbaar mogelijke uitspraken te kunnen doen over de effecten van
een peilverandering is het model eerst op een aantal punten aangepast/geoptimaliseerd. Na
gedane aanpassingen is een goed modelresultaat verkregen.
Het kalibratieproces is in twee stappen uitgevoerd.
De optimalisatie van de parameterwaarden is uitgevoerd met het stationaire
grondwatermodel. De modelafwijkingen liggen in het algemeen rond 0,1 m, wat een
goed resultaat is.
Vervolgens heeft er een verificatie met het instationaire model plaatsgevonden
waarbij gecontroleerd wordt of het berekende seizoensverloop overeen stemt met het
gemeten verloop. Uit de verificatie blijkt dat het niveau en de dynamiek van de
metingen voldoende nauwkeurig gesimuleerd worden.
Op basis van de kalibratie resultaten wordt geconcludeerd dat het model goed geschikt is
voor het uitvoeren van effect berekeningen.
4.10 Natuurwaarden
Ecogroen heeft in het kader van de voorbereiding van het peilbesluit in opdracht van
Waterschap Groot Salland onderzoek gedaan naar de natuurwaarden in het projectgebied
(bijlage 19).
19

Uit de inventarisatie blijkt dat binnen het projectgebied rekening gehouden moet worden met
de volgende soorten:
Flora
Het aantal beschermde soorten van de Flora- en Fauna wet is 8 en het aantal soorten van
de Rode lijst is 12. In bijlage 1 van het als bijlage19 toegevoegde rapport 'Peilbesluit Haerst-
Genne Resultaten natuurwaardenonderzoek 2007' is een tabel opgenomen met alle
aangetroffen soorten en hun status.
Veel van de genoemde soorten komen voor in het noordelijke deel van het gebied wat
onderdeel uitmaakt van de Stadsgaten. Daarnaast gaat het om veel relictvegetatie die op de
taluds van de watergangen nog een groeiplek heeft gevonden. Door de optimalisatie in de
landbouw die de afgelopen decennia is doorgevoerd zijn deze soorten uit de percelen
verdwenen. Op een enkele plaats staan nog Kievitsbloemen, een soort die het als bolgewas
nog lang kan uithouden onder ongunstige omstandigheden. Op de hoge zanderige koppen
is nog Steenanjer aangetroffen.
Fauna
Zoogdieren
Waterspitsmuis.
Tijdens het inventariseren zijn in het gebied een aantal geschikte habitats voor de
Waterspitsmuis aangetroffen. Namelijk de kwelwatergangen met een rijke oeverbegroeiing.
Het dier zelf is niet aangetroffen.
Vogels
In het broedseizoen komen Grutto, Tureluur, Veldleeuwerik, Graspieper, Gele Kwikstaart, en
Wulp voor, waarbij de meeste Grutto's in het centrale deel van het peilgebied worden
aangetroffen.
Buiten het broedseizoen worden Watersnippen en Knobbelzwanen aangetroffen
Amfibieën
De Heikikker en de Poelkikker zijn aangetroffen in het natuurgebied de Stadsgaten.
Vissen
Tijdens de inventarisatie van Ecogroen zijn verspreid door het gebied, Kleine Modderkruiper
en Bermpje aangetroffen. De Bittervoorn is buitendijks, net ten zuiden van Hasselt,
gevonden. De Grote Modderkruiper is tijdens het onderzoek niet aangetroffen maar kan niet
helemaal worden uitgesloten omdat deze soort vaak in kleine watergangen voorkomt onder
voor vis ongunstige omstandigheden.
Tijdens een visstands onderzoek van de Grote Grift en de Steenwetering zijn in 2008 de
meeste algemene vissoorten als Blankvoorn, Snoek enz. aangetroffen. Aangenomen mag
worden dat deze soorten ook in het gebied voorkomen.
Ongewervelden
Zeggekorfslak en Gestreepte waterroofkever
Daarnaast komen buiten het gebied de volgende gebieden voor waar rekening mee
gehouden moet worden:
Het Natura 2000 gebied Zwarte Water en Overijsselse Vecht waar het projectgebied aan
grenst. Vooral de kievitsbloem-graslanden zijn hier van belang.
Het Natura 2000 gebied Oldematen en Veerslootlanden dat ten noorden van het
projectgebied ligt.
Het reservaat de Stadsgaten is te verdelen in een deel dat ten Noorden van de
Dedemsvaart ligt en een deel dat ten zuiden van Dedemsvaart ligt. Het zuidelijk gelegen
deel is een door kwel gevoed veenweidegebied met zeer hoge natuurwaarden. Bekend
is het voorkomen van de Heikikker en de Zilveren maan.
20

5 Analyse
5.1 Algemene knelpunten
5.1.1 Tegenstrijdige waterwensen van de functies
In het gebied zijn functies aanwezig die tegenstrijdige eisen stellen wat betreft het
oppervlaktewaterpeil;
In de provinciale omgevingsvisie is het grootste deel van het gebied aangemerkt als
buitengebied, accent op veelzijdige gebruiksruimte (aan westzijde) en accent op
productie (overige deel) waarbij het waterbeheer afgestemd wordt op de wensen van de
landbouw. Een grondwatertrap II*, met een GHG bereik van 25 – 40 cm onder maaiveld
en een GLG bereik van 50 – 80 cm ondermaaiveld is in een veengebied de meest
optimale grondwatertrap voor de landbouw, waarbij rekening gehouden wordt met het
beperken van de maaivelddaling. Voor goede omstandigheden voor de landbouw is het
van belang dat, in het peilvak waarin het EHS-gebied ligt en het ernaast gelegen peilvak,
het peil verlaagd wordt.
In de provinciale omgevingsvisie wordt aangegeven dat in het EHS-gebied het
waterbeheer gericht is op het belang van de natuurwaarden. Op de gronden binnen het
EHS-gebied die nu nog niet verworven zijn blijft agrarisch gebruik mogelijk. Geprobeerd
wordt de verworven percelen zo in te richten dat doelsoorten weer terugkomen. De
Provincie heeft in eerste instantie aangegeven dat een peilverandering in of buiten het
EHS-gebied niet tot een verslechtering van de hydrologische situatie van het EHSgebied
mag leiden. In het EHS-gebied gaat het vooral om de ontwikkeling van de
vegetatie. Belangrijk is dat de kwelflux, als gevolg van de peilveranderingen, niet
afneemt.
oplossing van GGOR-probleem
Stap1
Op verzoek van Staatsbosbeheer (SBB) en de provincie heeft het waterschap door Tauw
onderzoek laten doen naar de effecten van een peilverlaging op het EHS-gebied (bijlage 9).
Uit dit onderzoek kwam het volgende naar voren:
een peilverlaging van het winterpeil in het gehele peilvak (inclusief EHS-gebied) leidt tot
lagere grondwaterstanden en een kleine toename van de kwelflux;
wanneer het winterpeil in het EHS-gebied niet verlaagd wordt en in het omringende
gebied wel, zal de invloed van regenwater in het EHS-gebied groter worden. Dit leidt in
het EHS-gebied tot hogere grondwaterstanden en naar verwachting verzuring van het
gebied.
Provincie, SBB en waterschap zijn op basis van dit onderzoek overeen gekomen dat een
peilverlaging in het voorjaar voor het gehele peilvak de beste oplossing lijkt.
Stap2
Tijdens de werkgroepbijeenkomst van 27 september 2010, die diende voor de voorbereiding
van de inloopbijeenkomst van 14 oktober 2010, gaven de agrariërs aan dat een
peilverlaging alleen in het voorjaar onvoldoende was. Dit heeft er toe geleid dat het
waterschap bij de provincie aangegeven heeft dat het niet mogelijk was om met
peilaanpassingen te voldoen aan de eisen vanuit zowel landbouw als natuur.
21

Stap3
Bestuurders van provincie en waterschap hebben vervolgens de volgende opdracht
geformuleerd;
Werk een aantal scenario's uit die aansluiten bij mogelijke uitkomsten van de herijking
van de EHS (zie 5.1.6); deze herijking levert straks de uitvoeringskaders;
Uitgangspunt is dat de EHS ter plaatse niet groter zal worden; als er al sprake zal zijn van
een aanvullende verwervingsopgave, dan zal die heel klein zijn;
Probeer herbegrenzing zoveel mogelijk op de meest natte percelen te leggen en kijk of je
een technische oplossing kunt bedenken om voor deze percelen een apart peil in te
stellen, zodat de omliggende landbouw geen hinder ondervindt;
Lukt dat niet, kijk dan of je de natuurdoelen zodanig aan kunt passen dat er ter plaatse
met een lager waterpeil kan worden volstaan;
Probeer voor de interim-periode tot volledige realisatie van de EHS een creatieve
oplossing te vinden waarbij het betalen van schadevergoedingen wordt vermeden.
Herijking van de EHS
Door voorgenomen bezuinigingen van het Rijk op natuur- en landschapsbeleid wordt het
rijksbudget voor de EHS met tweederde verlaagd. Om deze reden is een herijking van de
EHS nodig. Op 15 november 2010 heeft bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen
staatssecretaris Bleker en de provincies. Daarin is afgesproken dat de provincies en het
ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie in de komende maanden samen
zou werken aan een herijking van de EHS. Het streven van alle partijen was om binnen vier
maanden te komen tot een nieuw bestuursakkoord Rijk-provincies, waarin de gemaakte
afspraken zijn vastgelegd. In september 2011 is er nog geen bestuursakkoord. De
verwachting is dat de herijking in 2012 gaat plaats vinden.
De uitwerking van bovenstaande opdracht is in de rapportage 'Uitwerking EHS begrenzing
en peilbesluit Haerst-Genne' (bijlage 20) weergegeven
De belangrijkste punten uit de bovengenoemde rapportage zijn dat;
De peilen in peilvak 3 en in peilvak 8 (zie bijlage 16) gedurende het gehele jaar met 15
cm verlaagd zouden moeten worden;
Het waterschap een vormvrije milieubeoordeling zal doen voor de voorgestelde
peilverlaging;
Afhankelijk van de herijking van de EHS gekozen wordt voor een minimale ecologische
variant of een ecologisch optimale variant. Het waterschap houdt bij de vormvrije
milieubeoordeling ook rekening met de variant dat dit EHS-gebied in zijn geheel van de
kaart verdwijnt;
Het waterschap jaarlijks in de maand november een bijeenkomst organiseert met LTO
vertegenwoordigers, Staatsbosbeheer en provincie voor het bespreken van de
monitoringsgegevens (hydrologisch en ecologisch)
Het waterschap 5 jaar na vaststelling van het peilbesluit bekijkt of het peilbesluit, als
gevolg van maaivelddaling, gewijzigd moet worden (ook de herijking van de EHS kan
invloed hebben op een eventuele nodige peilwijziging);
5.1.2 Grondwaterstanden
De grondwaterstanden in het gebied worden beïnvloed door neerslag, inlaten van water,
uitmalen van water, verdamping, kwel en wegzijging naar het omliggende gebied. Het
waterschap kan door het instellen van de peilen in het gebied de grondwaterstanden
gedeeltelijk sturen. In 2008 is er een nieuw grondwatermeetnet ingericht (bijlage 21). De
22

verschillende functies in het gebied vragen om verschillende grondwaterstanden.
GT II II* III III* IV
GHG 0-40 25-40 0-40 25-40 >40
GLG 50-80 50-80 80-120 80-120 80-120
Tabel 5 Overzicht grondwatertrappen (GT)
De opbrengstdervingspercentages (droogte- + natschade in percentage van de optimale
situatie) voor grasland voor de veengronden en moerige gronden zonder zavel of kleidek
(V&W) en de gronden met zavel en klei binnen 80 cm op veen (K1) worden weergegeven in
onderstaande tabel. Om te komen tot deze gegevens is gebruik gemaakt van Stowa rapport
Help-2005.
In de groep V&W gronden vallen de bodemtypes met de volgende codes: hVc, hVz, aVz,
aVp,vWz en vWp en onder de K1 gronden vallen de gronden met de volgende codes: kVc,
pVc en pVz. De codes zijn weergegeven op de bodemkaart (bijlage 14).
GT GHG/GLG V&W (met V&W (zonder K1 (met K1 (zonder
herinzaai) herinzaai) herinzaai) herinzaai)
I -5/40 100 73 90 63
II 10/70 48 29 43 24
II* 25/75 26 19 20 13
III 15/105 32 23 26 17
III* 30/110 18 15 13 10
IV 50/110 8 8 7 7
Tabel 6 Opbrengstderving voor grasland bij verschillende GT's Van V&W en K1 gronden
In de provinciale omgevingsvisie staat dat in veenweidegebieden een beperkte ontwatering
wordt toegestaan gericht op het gebruik als grasland, om mogelijke bodemdaling te
voorkomen en CO2-uitstoot tegen te gaan. Uit bovenstaande tabel en dit provinciaal beleid
volgt dat voor het veenweidegebied een GT II* het meest geschikt is. De keuze voor
grondwatertrap II* voor het veenweidegebied houdt in dat de GLG (Gemiddeld Laagste
Grondwaterstand, in augustus/september) tussen de 50 cm en 80 cm beneden maaiveld ligt
en dat de GHG (Gemiddelde Hoogste Grondwaterstand, in februari/maart) ligt tussen 25 cm
en 40 cm onder het maaiveld. Het is een compromis tussen goede landbouwkundige
omstandigheden voor grasland en het tegengaan van de maaivelddaling. De kaarten
waarop de GHG en GLG gebiedsdekkend worden weergegeven staan in bijlage 22. In
bijlage 24 worden de nieuwe (voorgestelde) peilen weergegeven.
Tijdens het interactieve proces is dit ook met de ingelanden gecommuniceerd.
Op de als rivierduinen te beschouwen hoger liggende vlakvaaggronden (Zn30) en de
overige zandgronden is een GT IV de beste grondwatertrap voor een optimale productie.
5.1.3 Afvoer
Als voorbereiding op de interactieve bijeenkomsten is een enquête gehouden in het gebied.
Naast de tevredenheid over het peil is ook gevraagd naar de afvoer van het gebied. In veel
gevallen is aangegeven dat de afvoer onvoldoende is (zie bijlage 23). Ook tijdens de tweede
bijeenkomst is door veel ingelanden aangegeven dat er problemen zijn met de afvoer (zie
achtergronddocument).
23

Oorzaak
De problemen worden voornamelijk veroorzaakt doordat sloten steeds dieper zijn geworden
waardoor veel duikers te hoog liggen. Daarnaast zijn veel duikers te klein of verstopt en is
het in een aantal gevallen betrokkenen niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor het
onderhoud zodat dit niet uitgevoerd wordt en het water stagneert. Dit laatste geldt vooral
voorde servicewatergangen (watergangen van de 1 ste soort).
Wat wordt er aan gedaan
Het waterschap heeft de servicewatergangen in de eerste maanden van 2010 gebaggerd en
de duikers doorgespoten. Dit leidt tot een betere afvoer van het water. Het waterschap heeft
de te hoge ligging van de duikers geïnventariseerd.
Het maaien en het groot onderhoud van de servicewatergangen moet gezien worden als
een service van het waterschap. Mocht een eigenaar/gebruiker het nodig vinden dat er
vaker gemaaid wordt dan is hij/zij vrij om dit zelf te doen.
5.1.4 Maaivelddaling en peilbeheer
Een van de knelpunten in het huidige beheer is de maaivelddaling. Door de maaivelddaling
wordt het verschil tussen de grondwaterstand en het maaiveld steeds minder en zijn er
nattere omstandigheden voor de verschillende functies in het gebied ontstaan. Vooral voor
de landbouw leidt dit tot problemen. Voor de oplossing van het GGOR-probleem is een
peilverlaging noodzakelijk en wordt de extra maaivelddaling geaccepteerd. Door Alterra is
onderzocht (bijlage 10) of de positieve effecten van een peilverlaging net als in Mastenbroek
binnen één jaar voor 80% teniet zijn gedaan als gevolg van klink of dat langer geprofiteerd
kan worden van de effecten van de peilverlaging. Dit laatste blijkt het geval te zijn.
5.1.5 Houten paalfunderingen
Twee geënquêteerden hebben aangegeven aan dat zij percelen in gebruik of in eigendom
hebben waarop onroerend goed voorkomt met houten paalfundering.
Bij het ene perceel gaat het om een eendenkooi. Hiervoor is aangegeven dat een
peilverlaging problemen veroorzaakt met de houten funderingspalen. De eigenaar geeft
bij het telefonisch contact aan dat de vijver op peil gehouden wordt met grondwater.
Door een peilverlaging verandert het peil in de vijver niet;
Bij het andere perceel gaat het om een woonhuis. Hier is niet aangegeven dat een
peilverlaging problemen veroorzaakt. Na contact met de eigenaar blijkt dat de vraag niet
goed ingevuld is en dat een peilverlaging gewenst is.
5.1.6 Zandwinplas
De zandwinplas ligt in peilvak 8 (zie bijlage 16). Bij verschillende bijeenkomsten is door een
aantal ingelanden aangegeven dat er problemen zijn met de zandwinplas. Veel ingelanden
met grond aan de oostzijde van de plas geven aan dat hun gronden veelal te nat zijn en dat
er sprake is van waterafvoerproblemen. De peilen in de plas worden in sterke mate
beïnvloed door de Vecht. Bij extreme droogte kunnen de peilen in de plas niet gehandhaafd
worden.
De zandwinplas heeft momenteel een wateroppervlak van circa 53 ha. Voor de plas is in
2008 door de provincie een vergunning verleend om de plas verder te verdiepen tot 35 m –
NAP (dit was 30 m – NAP). Uit studies door de Grontmij (1992 en 2008) naar de
hydrologische effecten van de plas op de omgeving blijken de effecten op de omgeving
24

gering te zijn (de grondwaterstanden dalen een paar cm aan de oostzijde van de plas en
stijgen een paar cm aan de westzijde).
De te natte percelen aan de oostzijde van de plas kunnen niet veroorzaakt worden door de
zandwinplas.
25

5.2 Knelpunten per peilvak
De beschrijvingen van de situatie en de eventueel uit te voeren maatregelen vindt per
peilvak plaats in paragraaf 5.2.1. In het overige deel van hoofdstuk 5 worden de effecten van
de peilverlaging in beeld gebracht
5.2.1 Voorgestelde peilen
In onderstaande tabel wordt bij de genummerde peilvakken ( zie bijlage 16) aangegeven
welke peilen in 1993 gehanteerd werden, wat de huidige peilen zijn en welke peilen
voorgesteld worden..
peilvaknummer Peilen in 1993 (zp/wp) huidige peilen
WBP2010-2015 (zp/wp)
voorgestelde peilen
1 -0.60/-0.90 -0.60/-0.90 -0.60/-0.90
2 -0.70/-0.90 -0.60/-0.90 -0.60/-0.90
3 -0.60/-0.90 -0.60/-0.90 n.v.t.
4 -0.30/-0.90 -0.40/-0.70 -0.40/-0.70
5 -0.30/-0.90 -0.50/-0.70 -0.50/-0.70
6 -0.70/-0.90 0.30/0.05 0.30/0.05
7 -0.70/-0.90 0.10/0.10 0.10/0.10
8 -0.70/-0.90 -0.70/-0.90 -0.85/-1.05
9 -0.70/-0.90 -0.60/-0.80 -0.60/-0.80
10 -0.70/-0.90 -0.30/-0.50 -0.30/-0.50
11 -0.70/-0.90 -0.60/-0.80 -0.60/-0.80
Tabel 5.1 peilen in 1993, huidige en voorgestelde peilen.
In de overzichten per peilvak wordt het volgende zaken weergegeven;
Het bodemtype, zand of veen (bijlage 14);
De enquêteresultaten (zie achtergronddocument), met hoofdletters wordt aangegeven
waar de ingelanden niet tevreden zijn;
De resultaten uit de interactieve bijeenkomst (zie achtergronddocument), deze zijn
weergegeven met cijfers;
De huidige op basis van metingen bepaalde GHG en GLG (bijlage 22);
De gewenste grondwatertrap (GT);
Het peil in 1993 (afkomstig van de peilenkaart van 1992, bijlage 15);
Het huidige peil (bijlage 16);
Of het peil aangepast moet worden, ja of nee;
Het nieuwe peil (bijlage 24).
In de bijbehorende tekst wordt een relatie gelegd tussen de enquêteresultaten, de gegevens
uit de 2 e bijeenkomst, het bodemtype met bijbehorende gewenste GT en de van de GHG en
GLG kaart af te lezen huidige ontwateringsdiepte.
Voor het grote peilvak, peilvak 8 (bijlage 16) wordt de indeling in deelgebieden die gebruikt
is tijdens de tweede bijeenkomst gehanteerd. De afbeeldingen per peilvak en een
gedetailleerde beschrijving van knelpunten en oplossingen zijn opgenomen in het
achtergronddocument.
26

Redenen voor verzoeken om peilwijziging die die genoemd tijdens het proces en niet leiden
tot een peilverandering zijn:
Veedrenking;
Verbouwen van maïs;
Droog staande sloten.
Peilvak 1
Bodemtype Zand (west)/ veen (oost)
Enquêteresultaten -
Resultaten 2 e bijeenkomst (101) duikers in watergang zitten verstopt
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV (voor Zn30) en II* (voor pVc)
Peil 1993 (zp/wp) -0.60/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.60/-0.90
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.60/-0.90
Uit de enquête blijkt dat de ingelanden/gebruikers tevreden zijn over de peilen in dit peilvak
ondanks de grote variatie in maaiveldhoogte en daarmee voorkomende grondwatertrappen.
Wel wordt aangegeven dat duikers in dammen in de watergangen aan beide zijden van de
Verkavelingsweg te hoog zitten of verstopt zijn. Tevens wordt aangegeven dat er te vroeg
gemaaid wordt (voordat het groeiseizoen afgelopen is) en dat er te weinig gemaaid wordt
(maar 1 * per jaar). Uit de analyse blijkt dat de watergangen langs de Verkavelingsweg
grotendeels een servicewatergang zijn. Groot onderhoud van de servicewatergangen heeft
in de eerste maanden van 2010 plaatsgevonden.
Peilvak 2
Bodemtype Grotendeels veen/ klein deel zand
Enquêteresultaten K (lager peil in najaar/winter (veen))
Resultaten 2 e bijeenkomst -
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT Grotendeels II* / klein deel IV
Peil 1993 (zp/wp) -0.60/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.60/-0.90
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.60/-0.90
Lager peil
Het gaat hier om een klein peilvak met één reactie. Perceel K ligt in het veen. In de enquête
is aangegeven dat voor dit perceel in het najaar een lager peil gewenst is. Dit perceel heeft
een GHG liggend tussen de 30 en 70 cm onder maaiveld en een GLG van 70 tot 120 onder
maaiveld. Voor een perceel met bodemsoort veen is het niet gewenst het peil (het zou hier
om het zomerpeil gaan) verder te verlagen i.v.m. het ongunstige effect op de
maaivelddaling. Opmerking over Verkavelingsweg bij peilvak 1 is hier ook van toepassing.
27

Peilvak 3
Bodemtype Veen/ zand
Enquêteresultaten A/C/D/E/H/I/J/S/T hoger peil F/O/W/X lager
peil (voorverwijzing naar gebruikte
hoofdletters zie achtergronddocument)
Resultaten 2 e bijeenkomst Afvoerproblemen door: duiker te hoog of
dicht (101/207/208/211), sloten niet breed of
diep genoeg (218/219/221/222) en
onderhoud (103). Zomerpeil lager (225), stuw
Boerweg/Velthuis naar beneden
(voorverwijzing naar gebruikte cijfers zie
achtergronddocument)
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT Voor de veen- en moerige gronden II* voor
de zandgronden IV
Peil 1993 (zp/wp) -0.60/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.60/-0.90
Peil aanpassen Nee voorlopig niet i.v.m. effecten op Natura
2000
Nieuw peil n.v.t.
Hoger peil
Uit de enquêteresultaten blijkt dat om verschillende redenen in het noordelijke deel van het
peilvak een hoger peil gewenst is. Het gaat hier om redenen als een te droog perceel (deels
zandgrond) in voorjaar en zomer, veedrenking, brakwater in watergangen doordat er niet
voldoende doorstroming is (blijkt ook om veedrenking te gaan).
Lager peil
In het zuidelijke deel van het peilvak is juist een lager peil gewenst omdat de gronden te
lang te nat blijven. Uit de GHG - en de GLG kaarten blijkt dat de ontwateringsdiepte op
delen van de percelen (F/O/W) inderdaad te gering is en niet voldoet aan een GTII*. De
eigenaar van perceel X geeft aan dat het perceel in het najaar en de winter te lang nat blijft.
Voorlopig wordt het peil niet aangepast omdat met een peilaanpassing van 15 cm negatieve
effecten op het aangrenzende Natura 2000 gebied niet uit te sluiten zijn. Voor dit peilvak
wordt een nieuw proces opgestart om na te gaan of er mogelijkheden zijn om tot
peilverlaging te komen.
Opmerking over de Verkavelingsweg bij peilvak 1 is hier ook van toepassing.
Peilvak 4
Bodemtype Zand
Enquêteresultaten -
Resultaten 2 e bijeenkomst Problemen met inlaat Gennigerzijl (102),
problemen met onderhoud aan
hoofdwatergang (103) en problemen met
ijzerneerslag in Colakolk (104)
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV
Peil 1993 (zp/wp) -0.30/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.40/-0.70
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.40/-0.70
Problemen met inlaat Gennigerzijl (102) worden veroorzaakt doordat vlak achter de dijk een
aantal lage percelen voorkomen. Het peil in de hoofdwatergang staat, bij het openstaan van
28

de schuif als voor het achterliggende gebied aanvoer noodzakelijk is, in open verbinding
met het Zwarte Water. Bekeken is of het probleem opgelost kan worden door gebruik te
maken van telemetrie, zodat ook bij aanvoer het peil beter beheerd wordt. De kosten voor
de uitvoering zijn geraamd op € 15.500,- (exclusief BTW). Dit valt buiten het kader van dit
peilbesluit.
Problemen met onderhoud (103) worden opgelost met de implementatie van de Visie
Beheer en Onderhoud.
Na een veldbezoek is besloten de Colakolk (104) te isoleren om de kwaliteit van het
oppervlaktewater te verbeteren. Problemen met Colakolk worden vooral veroorzaakt door
veel ijzerneerslag. Verondersteld wordt dat door afvoer vanuit de kolk voortdurend ijzerrijk
grondwater naar de kolk stroomt. Door de kolk te isoleren wordt de toestroom van
grondwater sterk verminderd.
Peilvak 5
Bodemtype Grotendeels zand aan zuidzijde kleine strook
met veen
Enquêteresultaten peil hoger, hoog gelegen grond te droog (L
en P in het zand)/peil lager omdat maïs dan
dieper kan wortelen (G in het zand)
Resultaten 2 e bijeenkomst -
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV (voor zand) en II* (voor veen)
Peil 1993 (zp/wp) -0.30/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.50/-0.70
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.50/-0.70
In dit peilvak zijn de maaiveldverschillen groot (tot circa 1 m). De laag liggende percelen (in
het veen) hebben een GHG van 25 – 60 cm – mv en een GLG van 50 – 70 cm – mv en
vallen hiermee binnen de GTII*.
Hoger peil
De GLG ligt tussen de 90 en 130 cm – mv. Wanneer we uitgaan van grasland (GT IV) zal
een peilverhoging niet tot een beter resultaat leiden.
Lager peil
In dit perceel zakken de grondwaterstanden ‘s zomers tot 160 cm – mv. Een verdere
peilverlaging is niet gewenst.
Aanpassing van het peil is hier niet aan de orde.
Peilvak 6
Bodemtype Hoofdzakelijk zand
Enquêteresultaten Gronden van SBB hier niet meegenomen
omdat deel dat binnen dit peilvak ligt zeer
klein (

Dit is een apart peilvak voor Huis den Doorn. Aan de noordzijde van dit peilgebied kan door
het aanvoergemaal den Doorn 10 m3/min aangevoerd worden. Er zijn geen problemen in dit
peilvak.
Peilvak 7
Bodemtype Hoofdzakelijk zand (Zn21)
Enquêteresultaten Gronden van SBB hier niet meegenomen
omdat deel dat binnen peilgebied ligt zeer
klein (

Peilvak 8 deelgebied 2
Bodemtype Veen
Enquêteresultaten Peil gehele jaar lager (B/N/Q/R). Peil in de
winter lager (M)
Resultaten 2 e bijeenkomst Veel duikers liggen te hoog (201, 202, 203,
204,209 en 210), twee duikers zijn te breed
en liggen vol zand (205 en 206) en een
aantal duikers zijn te smal (212, 213, 214 en
216).
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT II* voor de veengronden
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.70/-0.90
Peil aanpassen Ja
Nieuw peil -0.85/-1.05
Lager peil en groot onderhoud
Uit de analyse blijkt dat de GHG op de genoemde percelen inderdaad minder is dan 25 cm.
Op de laagste percelen in dit deel van peilvak 8 staat het grondwater (de GHG) tot aan het
maaiveld. De GLG is op de genoemde percelen hoger dan 40 cm en op de laagste percelen
binnen dit gebied 20 cm – mv of hoger. Dit betekent dat zowel het winterpeil als het
zomerpeil omlaag moet om te voldoen aan een GT II*. Dit peilbesluit voorziet in een
peilverlaging van 15 cm.
. Ook het oplossen van de afvoerproblemen leidt tot lagere grondwaterstanden.
Peilvak 8 deelgebied 3
Bodemtype Verspreid over het peilvak komenr:
zandgronden aan de westzijde en veen- en
moerige gronden aan de oostzijde voor
Enquêteresultaten Veel respons van eigenaren met percelen
aan oostzijde van de zandwinplas(zie
kaart….) Allen willen een lager peil (over
verschillende periodes in het jaar) en hebben
waterafvoerproblemen. 1 eigenaar met
perceel (op hogere zandkop) in zuidoost
hoek van gebied is een hoger peil gewenst
i.v.m. droog staande sloten.
Resultaten 2 e bijeenkomst Duikers te klein (307 en 309) of ontbreekt
(308), duikers liggen te hoog (301 t/m 304).
Problemen met te natte percelen door
zandwinplas (305) of doordat water voor weg
blijft hangen (306) Verzoek tot ophogen van
perceel (313) en na 15 juli lager peil om te
kunnen oogsten (312)
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV voor de zandgronden en II* voor de
veengronden
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.70/-0.90
Peil aanpassen Ja
Nieuw peil -0.85/-1.05
Lager peil en groot onderhoud
Aan oostzijde van de zandwinplas in het veen zijn er veel eigenaren die een lager peil willen
omdat de percelen in een deel van het jaar of het gehele jaar te nat zijn om goed te
gebruiken. Deze eigenaren geven allen ook aan dat er sprake is van afvoerproblemen. Bij
31

de analyse is geconstateerd dat in het noordwesten van dit gebied op de laagste plekken
GT II* niet gehaald wordt, de GHG minder is dan 25 cm – mv en de GLG is op deze plekken
30 – 40 cm – mv. Het overige deel van dit deelpeilvak dat in het veen heeft een GHG hoger
dan 25 cm – mv en de GLG hoger dan 50 cm – mv.
Dit peilbesluit voorziet in een peilverlaging van 15 cm.
Het oplossen van de afvoerproblemen leidt ook tot minder wateroverlast.
Hoger peil
Perceel ligt voor een deel op een hogere zandkop. Droog staande sloten is geen reden om
een peil te verhogen. I.v.m. problemen met gronden die te nat zijn is een hoger peil hier niet
gewenst.
Peilvak 8 deelgebied 4
Bodemtype Alleen veen- en moerige gronden.
Aangegeven is dat in het noordoostelijke deel
van dit peilvak oerbanken voorkomen
Enquêteresultaten Veel respons: Staatsbosbeheer wil een hoger
peil. Een groot deel van de overige eigenaren
willen een lager peil en geven
waterafvoerproblemen aan.
Resultaten 2 e bijeenkomst Duikers te hoog (401 t/m 405 en 409 t/m 411)
of te klein (415). Onderhoudsproblemen
(406, 408, 413 en 414). Nieuwe duikers
(407,412 en 416). Watergangen zijn te smal
(417 en 418). Zomerstreefpeil niet
gehanteerd in 2008
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT II*
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.70/-0.90
Peil aanpassen Ja
Nieuw peil -0.85/-1.05
Lager peil
Het EHS-gebied beslaat circa twee derde van dit deelpeilvak. De GHG is op de laag
liggende percelen 10 – 20 cm – mv. Ook de GLG is voor een deel van de percelen te hoog
voor een GTII*. Daarnaast komen er verschillende servicewatergangen voor in het gebied
waar problemen gemeld zijn met de afvoer. Een groot deel van de problemen wordt opgelost
door de peilverlaging van 15 cm. Dit peilbesluit voorziet daar in.
Hoger peil
De meeste percelen waar een hoger peil gewenst is, zijn van SBB. Percelen die al in het
bezit zijn van SBB worden ingericht. Tijdens het proces dat in 2011 plaatsgevonden heeft,
en waar Staatsbosbeheer bij betrokken is geweest, is besloten het peil gedurende het
gehele jaar met 15 cm te verlagen. Staatsbosbeheer en het waterschap monitoren de
vegetatieontwikkelingen en de grondwaterstanden.
Onderhoud
De problemen met het onderhoud worden meegenomen in de implementatie van de Visie
Beheer en Onderhoud.
32

Peilvak 8 deelgebied 5
Bodemtype Veen- en moerige gronden en zandgrond
Enquêteresultaten Alle eigenaren van landbouwpercelen
wensen lager peil. Staatsbosbeheer wil hoger
peil
Resultaten 2 e bijeenkomst Duikers te hoog (505 t/m 509 en 520).
Onderhoud (501, 504). Watergang te smal
(510 t/m 514). Nieuwe duikers (516 en 517)
problemen met aanvoer (503) en peil
Steenwetering te hoog (515)
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT II* voor de veen- en moerige gronden en IV
voor de de zandgrond
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.70/-0.90
Peil aanpassen Ja
Nieuw peil -0.85/-1.05
Hoger peil
Ook in dit deelpeilvak ligt nog een klein deel EHS-gebied met een aantal percelen van SBB.
Zie deelpeilvak 4.
Lager peil
De eigenaren/gebruikers van de overige percelen geven aan dat zij een lager peil willen. In
de laagste delen is de GHG 10 - 20 cm – mv en de GLG 30 – 40 – mv. Dit peilbesluit
voorziet in een peilverlaging van 15 cm.
Onderhoud
Met het groot onderhoud zijn de problemen in de servicewatergangen aangepakt.
Peilvak 9
Bodemtype Zand en moerige
Enquêteresultaten -
Resultaten 2 e bijeenkomst -
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV voor zandgronden en II* voor de moerige
grond
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.60/-0.90
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.60/-0.90
Er zijn geen problemen in dit peilvak
Peilvak 10
Bodemtype Zand
Enquêteresultaten -
Resultaten 2 e bijeenkomst -
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.30/-0.50
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil -0.30/-0.50
Er zijn geen problemen in dit peilvak. De laagste gronden hebben een GTIV
33

Peilvak 11
Bodemtype Zand
Enquêteresultaten -
Resultaten 2 e bijeenkomst -
Huidige GHG/GLG Zie GHG- en GLG kaart bijlage 22
Gewenste GT IV
Peil 1993 (zp/wp) -0.70/-0.90
Huidig peil (zp/wp) -0.60/-0.80
Peil aanpassen Nee
Nieuw peil 0.60/-0.80
Er zijn geen problemen in dit peilvak . De laagste gronden hebben een GTIV
34

6 Effecten van maatregelen
6.1 Effecten van peilverlaging op houten paalfunderingen
De gevolgen van de aanpassingen van het peil in peilvak 8 zijn beperkt. Zowel in de winter
als in de zomer wordt het peil met 15 cm verlaagd Volgens de enquêteresultaten liggen in
peilvak 8 twee percelen met opstallen met houtenpaalfundering. Na telefonisch contact blijkt
dat alleen de eendenkooi gefundeerd is op houten palen. De eendenkooi staat in een vijver
die door middel van een pomp op peil gehouden wordt. Deze situatie verandert niet. De
peilverlaging leidt dus niet tot problemen met de fundering
6.2 Effecten van peilverlaging op maaivelddaling
Alterra heeft in 2011 een verkenning uitgevoerd naar de maaivelddaling als gevolg van
peilvarlaging in Haerst-Genne (bijlage 10). Het doel van dit onderzoek was een schatting te
geven van de toekomstige maaivelddaling die door een peilverlaging veroorzaakt wordt. De
conclusie van de verkenning is dat bij een peilverlaging van 20 cm in het ongunstigste geval
bijna 1 cm teniet gedaan wordt door zetting, dit is eenmalig. En dat de oxidatie een
voortdurende maaivelddaling veroorzaakt van enkele mm tot 1,3 cm per jaar. Het gaat hierbij
om een toename 0 tot 2 mm als gevolg van de peilverlaging ten opzichte van de huidige
situatie.
In vooral het oostelijk deel van het gebied neemt de maaivelddaling niet toe omdat de GLG
en zelfs de gemiddelde zomergrondwaterstand onder de veenlaag ligt. Een verdere
verlaging van de grondwaterstand door een peilverlaging stelt dan geen permanent
verzadigd veen bloot aan zuurstof. Wel zal het onverzadigde veen wat langer bloot staan
aan zuurstof. Dit is echter vooral het geval in de winter, het vroege voorjaar en het late
najaar. Op dat moment is het veen slechts voor een klein deel onverzadigd en is de
grondtemperatuur laag zodat de afbraak gering zal zijn.
6.3 Effecten van peilverlaging op kwel en wegzijging
De gevolgen van de verlaging van het peil in peilvak 8 zijn dat volgens de modelstudie van
Tauw (bijlage 9) de kwelfluxen iets zullen toenemen. Verder leidt de peilverlaging in de
winter en in de zomer tot hogere gemiddelde afvoeren.
6.4 Effecten van peilverlaging op oppervlaktewaterkwaliteit
Een hogere gemiddelde afvoer zal naar verwachting leiden tot een betere kwaliteit van het
oppervlaktewater.
6.5 Effecten van peilverlaging op landbouw
Voor het peilvak 8 wordt het peil gedurende het gehele jaar met 15 cm verlaagd. Dit leidt tot
betere productieomstandigheden voor de landbouw omdat dan het grootste deel van deze
peilvakken gaan voldoen aan een GT II*. Verder worden de afvoerproblemen opgelost dit
leidt ook tot een verbetering ten opzichte van de huidige situatie.
35

6.6 Effecten van peilverlaging op natuur
Bij het uitvoeren van de maatregelen die genoemd zijn in dit peilbesluit zijn mogelijke
effecten te verwachten op een aantal soorten die in de Flora- en faunawet genoemd zijn als
beschermde soorten. Op basis van de wet mogen er geen maatregelen worden genomen
waarmee afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort.
In het gebied komen verschillende soorten voor die genoemd worden in de tabellen van het
vrijstellingen besluit binnen de Flora- en Faunawet. Voordat maatregelen uitgevoerd worden
vraagt het waterschap een ontheffing aan.
Uit de modelstudie van Tauw (bijlage 9) blijkt dat een verlaging van het peil (10 cm) geen
effect heeft op grondwaterstanden buiten het projectgebied. Ook een peilverlaging van 15
cm leidt niet tot noemenswaardige effecten op grondwaterstanden buiten het gebied.
De eventueel te nemen mitigerende en compenserende maatregelen op het gebied van
‘natuur’ worden meegenomen in het projectplan voor aanleg/wijzigingen van
waterstaatswerken die noodzakelijk zijn om het peilbesluit volledig toe te passen. Voor dit
projectplan wordt de inspraakprocedure gevolgd.
Uit de ecologische toetsing die door ECOGROEN is uitgevoerd blijkt dat een peilverlaging in
peilvak 3 zoals in eerste instantie de bedoeling was volgens het ontwerpbesluit niet tot de
mogelijkheden behoort. Dit komt doordat mogelijke negatieve effecten (hydrologisch en
ecologisch) op het aangrenzende Natura 2000 gebied niet uitgesloten kunnen worden.
Voor peilvak 3 wordt een nieuw proces opgestart om na te gaan of er mogelijkheden zijn om
tot peilverlaging te komen.
6.7 gevolgen voor muskusrattenbestrijding
Bij de voorgestelde peilverlaging wordt de waterhuishoudkundige infrastructuur zo
aangepast dat het mogelijk blijft de muskusratten op de juiste wijze te vangen.
36

7 Monitoring en evaluatie
De belangrijkste parameters in het gebied zijn de grondwaterstanden en de maaivelddaling.
In 2008 is er een nieuw meetnet ingericht (bijlage 21), omdat veel van de bestaande buizen
te dicht bij de watergangen stonden. De gegevens uit dit meetnet geven een goede
nulsituatie weer. Dit meetnet blijft bestaan. De maaivelddaling wordt gemonitoord door de
huidige AHN (2010) te vergelijken met een nieuwe AHN (2015).
Volgens afspraak wordt 5 jaar na vaststelling van het peilbesluit bekeken of de peilen nog
voldoen. Als dit niet het geval is kan dit leiden tot een herziening van het peilbesluit.
37