Naar binnen en naar buiten - CGK Amsterdam

66
het koninkrijk van God en trekt de consequenties van de herschepping verder door dan in dit
verkondigingsmodel gebeurt. Van het ‘lichaamsmodel’ van Hendriks is de nadruk op de
gemeenschap erg herkenbaar. En tenslotte is van zijn ‘transformatiemodel’ de gerichtheid op de
wereld en het solidair zijn met de armen erg herkenbaar, terwijl het intussen niet zo is dat bij
Redeemer het evangelie daarmee slechts horizontaal wordt. Evenmin lijkt Redeemer te kunnen
worden beschreven met andere modellen die in de literatuur bekend zijn. Het oecumenische
model van de ‘dienende kerk voor anderen’ schiet bijvoorbeeld sterk tekort, al was het alleen al
omdat het kan worden gezien als een radicalisering van de apostolaatstheologie. 174 Het
evangelicale model van de kerk als ‘getuigende gemeenschap’ 175 sluit behoorlijk aan het
‘lichaamsmodel’ van Hendriks. Veel sterker dan in dit model het geval is, is Redeemer op het
koninkrijk, de maatschappij en de cultuur betrokken.
Het lijkt dat Redeemer met de versmelting van antithesemodel en incarnatiemodel een
geheel eigen model heeft gekozen. Ik vind dit model van Redeemer een zeer krachtig antwoord
op de matheid en het dilemma waarin veel Nederlandse kerken zich bevinden (vgl. paragraaf
2.2). De uitgangspunten voor dit model kan ik echter wél in de literatuur terug vinden.
Noordegraaf heeft recentelijk dingen geschreven over ‘Visie en werkelijkheid’ die grote
overeenkomsten vertonen met de uitgangspunten van Redeemer. Ook in de uitwerkingen van
zijn uitgangspunten komt Noordegraaf tot elementen die beslist herkenbaar zijn bij
Redeemer. 176 Ten eerste beschrijft Noordegraaf twee centrale momenten t.a.v. de positie van de
gemeente in het licht van Gods heilshandelen: (1) de zendende God die mensen in zijn dienst
neem (‘missio dei’) en (2) de komst van zijn koninkrijk. In zijn uitwerking van het eerste
centrale moment wordt duidelijk dat het hart van de missionaire praxis de bediening van de
verzoening moet zijn. In zijn uitwerking van het tweede centrale moment wordt duidelijk dat in
de spanning tussen het ‘reeds’ en het ‘nog niet’ de gemeente betrokken is in Gods
eschatologisch handelen. Noordegraaf maakt ook duidelijk dat het heil een wijd spectrum aan
betekenissen kent. ‘De verzoening is een inclusief gebeuren en waaiert uit over het hele
bestaan’. 177 Ook in de uitwerking van de vragen rond de prioriteit van woord of daad, komt
Noordegraaf vlak bij Redeemer uit. Hij onderscheidt namelijk vier aspecten: getuigenis,
gemeenschap, dienst en bevordering van recht en gerechtigheid. Principieel dient volgens
Noordegraaf het getuigenis prioriteit te hebben, maar in de praktijk kunnen en zullen de
prioriteiten vaak wisselen. 178
Terwijl Noordegraafs uitgangspunten dus beslist terug te vinden zijn bij Redeemer,
stijgt Redeemer boven het boek van Noordegraaf uit als we kijken naar zowel de theoretische
als de praktische uitwerking. In paragraaf 4.2.5 heb ik bijvoorbeeld laten zien dat Keller een
weg wijst die boven het dilemma ‘woord’ of ‘daad’ uitstijgt. Verder heb ik in paragraaf 2.2 laten
zien dat Noordegraaf niet wil kiezen voor het offensief, het defensief, de aanpassing of het
onderhandelen, maar dat hij kiest voor een weg die hij als ‘bescheiden’ en ‘beslist’ typeert. 179
Door te kiezen voor een versmelting van het antithesemodel en het incarnatiemodel, maakt
Redeemer de weg die Noordegraaf m.i. aanvoelt, concreet. 180
4. Kanttekeningen. Na bovenstaande positieve waardering eindig ik tenslotte met enkele
kanttekeningen. Zoals boven al aangegeven plaats ik een vraagteken bij de wijze waarop
Redeemer haar visie op de cultuur in het algemeen (de vier modellen) en haar visie op de stad in
het bijzonder bijbels motiveert. Ik wil niet verder gaan dan een vraagteken plaatsen, omdat ik
174
M. Herbst, a.w., 172-198; A. Noordegraaf, Vijf broden en twee vissen, 118-135.
175
A. Noordegraaf, a.w., 135-153.
176
Hoofdstuk 5 van A. Noordegraaf, a.w. gaat over ‘Visie en werkelijkheid’, hoofdstuk 6 presenteert
diverse ‘Aspecten’ voor de praktijk.
177
A. Noordegraaf, a.w., 184.
178
A. Noordegraaf, a.w., 193.
179
A. Noordegraaf, a.w., 219-224.
180
Ook K. van der Grijp pleit voor een theologie die gebaseerd is op het motief van de incarnatie en sterk
contextueel is bepaald; vgl. Geloven in de stad, Kampen 1991, 44, 87-89, 112.