HET JOELFEEST - Nederlands Heidendom

Grimm, J., Deutsche Mythologie, 1835
Kruizinga, J.H., Levende Folklore, 1953
Schrijnen, J., Nederlandsche Volkskunde, 1930 en 1933
Vries, de, J., Altgermanische Religionsgeschichte 1970 (2 dln)
Weiser, L., Jul, Weihnachtsgeschenke und Weihnachtsbaum, 1923
De karakteristieken van het Joelfeest:
Het joelfeest werd gevierd om de chaos te bestrijden, orde te herstellen en de
zon te ondersteunen op zijn reis door het jaar. In het verlengde daarvan moest de
vruchtbaarheid bevorderd worden. In tegenstelling tot het Midzomerfeest dat
een feest voor de hele gemeenschap is, is het Joelfeest een typisch sibbe of
familiefeest.
Zonnecultus
Uit volksgebruiken is het rad of wiel als zonnesymbool bekend. In Europa is het
een wijd verbreid gebruik om met een vuurrad te rollen. Met midzomernacht
(Sint Jan) wordt een met stro omvlochten wagenwiel branden van een berg
gerold. 34 Met midwinternacht wordt in sommige streken van Sleeswijk een
brandend wagenwiel door het dorp gerold. 35 In dorpjes in Scandinavië wordt
met Joel ook met raderen gerold, en is de gewoonte om een rad op het huis te
tekenen. Met het rollen van een rad wordt de zonneloop nagebootst, om deze in
zijn loop door het jaar bij te staan. 36 In de Edda wordt de zon “het schone wiel”
genoemd, en de maan “het wentelende wiel”. 37
Vruchtbaarheidsfeest
Het midwinterofferfeest vond volgens Snorri plaats til gróðrar (voor een goede
groei van de voorjaarsgewassen) of til friðar ok vetrarfars góðs (voor vrede en
een goede verloop van de winter) 38 In de Gulathingswet, 39 die iets ouder is dan
de geschriften van Snorri, staat dat het doel van het Joelfeest til árs ok til friðar;
dat wil zeggen “voor een jaar vol overvloed en vrede”.
Uit de geschriften van Snorri en de Oudnoorse wetteksten kunnen we opmaken
dat het Joelfeest bedoeld was voor het bevorderen van vruchtbaarheid en vrede.
De vrede moest bevorderd worden, omdat het een randvoorwaarde voor
34 De Vries; AGR; §316
35 De Vries; AGR; §316 én Farwerck; Noordeuropese Mysteriën; 1978; 265
36 De Vries; AGR; §316
37 In het Lied van de dwerg Alwis; zie ook Farwerck; Noordeuropese Mysteriën; 1978; 265
38 De Vries; ARG; 1956; 446
39 Het „Gulathingslov‟ geldt als het oudst overgeleverde wetboek van Noorwegen, het stamt waarschijnlijk uit
het begin van de 12 e eeuw.