Download de route (pdf ) - Open Monumentendag Heerlen

Staatsmijn Emma zorgde echter in snel tempo voor een complete
metamorfose.
Treebeek is door Staatsmijnen aangelegd als een echt tuindorp
naar Engels voorbeeld. Met de aanleg van de buurt, die vroeger
deel uitmaakte van de gemeenten Heerlen, Brunssum en Amstenrade,
werd begonnen toen de Staatsmijn Emma werd aangelegd
(1908-1913). De verschillende woningtypen werden ontworpen
door medewerkers van de Bouwafdeling van de Staatsmijnen dat
onder leiding stond van ir. A.E. Dinger. Ir. J.H.W. Leliman ontwierp
het eerste bebouwingsplan (1918) voor deze eerste tuinstad van
Nederland, het grondplan voor de grote buurt (inclusief Haansberg)
tussen de Staatsmijnen Emma en Hendrik. Treebeek omvatte
opzichters-, beambten- en arbeiderswoningen, gebouwd tussen
1913 en 1921.
6. Beambtencasino – Uranusstraat 17
Het huidige Wellnescentrum is gebouwd in 1919-1920 als
ontmoetingsruimte voor beambten van Staatsmijnen en is vermaard
door zijn vele belangrijke evenementen. Beambten moesten
lid worden van een beambtenbond. Speciaal voor het hogere
personeel werden casino’s gebouwd waar ze vertier vonden, een
toneelvoorstelling konden bijwonen, konden eten of een borrel
konden drinken. De casino’s (en naaste omgeving) waren verboden
terrein voor de eenvoudige mijnwerkers. Na de mijnsluiting is het
casino bijna 20 jaar in gebruik geweest als ontspanningsruimte
voor de Navo-officieren van AFCENT/AFNORTH.
7. Badhuis – Maanstraat 13-15
Het Fonds voor Sociale Instellingen van de Staatsmijnen bouwde in
1938 het al in 1918 geplande badhuis voor hun mijnwerkers in Treebeek.
De mijnwerkerswoningen in de buurt waren gebouwd zonder
badvoorziening. De mijnwerkers zelf gebruikten vooral de badvoorziening
op de mijn zelf. Hun gezinsleden waren aangewezen op de
‘tobbe’ of dit soort openbare voorzieningen, waar men voor een
paar cent een bad kon nemen. In het gebouw
waren 12 douches en 2 kuipbaden voor degenen
die het wat breder hadden. Een douche
koste in de begintijd 8 cent en een bad 23
cent. Met zeep en handdoek erbij moest men
2 cent meer betalen. Douches en badkamers
zijn gesloopt toen het gebouw na de sluiting
in 1965 als ambulancepost door de GGD in
gebruik is genomen. De voormalige badzaal
is nu kerkzaal geworden en de droogzolder
voor de handdoeken is getransformeerd tot
jeugdruimte. De woning voor de toenmalige
badmeester is intact gebleven.
8. Protestants Jeugdhuis – Maanstraat 6
Staatsmijnen ronselden voor de mijnarbeid vele kompels uit het
noorden van Nederland, die een protestantse achtergrond hadden.
De Nederlands Hervormden van Treebeek kerkten lange tijd
in de kerk aan de Kastanjelaan in Hoensbroek, die was gebouwd
met subsidie van de mijnen. Om de verschillende verenigingen,
die er in de Hervormde Gemeente Hoensbroek-Treebeek werden
opgericht, een ontmoetingsplaats te geven, werd een Vereniging
Hervormd Jeugdhuis opgericht. Deze realiseerde in 1928 het jeugdhuis,
nu Trefcentrum, aan de Maanstraat. Het is vanaf het begin
van de Protestants Christelijke Harmonie (nu: Harmonie Orkest)
‘Concordia’ in 1934 de vaste repetitieruimte van deze nog florerende
vereniging.
6. Beambtencasino Treebeek
8. Protestants Jeugdhuis
7. Badhuis