Download de route (pdf ) - Open Monumentendag Heerlen

9. Mijnwerkerswoningen – Treebeekstraat
De Treebeekstraat is één van de eerste straten in het woningbouwplan
van Treebeek van ir. Leliman. De woningen zijn gebouwd
rond 1918.
10. Tijdvenster ‘Staatsmijn Emma’ – hoek Wenckebachstraat/
Ringstraat
Ter herinnering aan het mijnverleden plaatste de Gemeente Brunssum
in 2007 hier een metalen frame met daarin een oude mijnfoto.
Het tijdvenster roept het beeld op van de vroegere situatie. Door
de transparante achtergrond van de foto, ziet men als het ware
twee situaties tegelijk. De oude op de foto en daar doorheen de
huidige.
11. Beambten- en opzichterswoningen – Wenckebachstraat/
Treebeekstraat
Voor (hoofd)opzichters en beambten werden statige huizen het
dichtst bij de ingang van de mijn gebouwd. In geval van een mijnramp
konden deze leidinggevende medewerkers dan snel op de
mijn zijn. Deze woningen zijn uit de begintijd van de aanleg van de
buurt Treebeek, kort nadat de mijn in volle exploitatie kwam.
12. Emmastaete met in de tuin gevelstenen van de Staatsmijn
Emma – Akerstraat Noord
Waar vroeger de schachtbok van de Staatsmijn Emma het beeld
domineerde, herinnert nu bijna niets meer aan het mijnverleden.
In plaats daarvan zien we nu ‘Emmastaete’, een vrij nieuw zorgcentrum
aan de Akerstraat Noord in Brunssum, dat tot stand kwam na
een fusie tussen de protestantse bejaardenzorgcentra ‘De Schutse’
in Hoensbroek en ‘De Kruisberg’ in Brunssum. Het nieuwe Woonzorgcomplex
met aanleun- en zorgwoningen is gerealiseerd door
Woningstichting ‘De Voorzorg’. De bouw startte in 2003 naar een
ontwerp van Satijn Architecten. Op 19 mei 2006 was de officiële
opening. Op St. Barbaradag (4 december) 2006, de feestag van
de mijnwerkers, werden de oude gevelstenen van de Staatsmijn
Emma uit 1911 in het plantsoen voor ‘Emmastaete’ geplaatst op
de plaats van de vroegere hoofdschacht. De gevelstenen, vier in
totaal met het opschrift ‘Staatsmijn Emma anno 1911’, sierden sinds
de sloop van de Emma in 1983 de voortuin van het DSM-hoofdkantoor
in Heerlen. Op initiatief van Henk Has, Jan van der Zwaard en
Hans Mantelaers, en met medewerking van DSM en de gemeenten
Brunssum en Heerlen, keerden de gevelstenen terug naar de
oorspronkelijke locatie. Ze werden onthuld door wethouder Richard
de Boer van de gemeente Brunssum en wethouder Cor Duijf van
de gemeente Heerlen.
13. Gezellenhuis – Heisterberg 4-8
Het gezellenhuis van de Emma aan de Heisterberg is gebouwd in
1920 en was een initiatief van de Vereniging ‘Het Goede Kosthuis’
dat in 1915 door hoofdaalmoezenier van Sociale Werken, dr. Henri
Poels, werd opgericht. Het was bestemd als woonplaats voor ongehuwde
(katholieke) mijnwerkers. De geestelijkheid heeft altijd een
groot stempel gedrukt op dit soort gezellenhuizen, die veel weg
hadden van een klooster. De huishoudelijke dienst werd ingevuld
door religieuzen die toezagen op strenge huisregels: geen alcohol,
niet vloeken, geen vrouwelijk bezoek en voor 23.00 u. binnen zijn.
Vanuit de middagdienst die om 22.00 u. eindigde was dat voor de
kompels net te halen. Van het gezellenhuis rest alleen een deel
van de voorgevel. In de jaren negentig van de 20ste eeuw is het
gehele achterdeel gesloopt en zijn er moderne appartementen
voor in de plaats gekomen.
9. Mijwerkerswoningen
10. Tijdvenster
12. Emmastaete
13. Gezellenhuis
11. Beambten- en
opzichterswoningen