Download de route (pdf ) - Open Monumentendag Heerlen

19. Mijnwaterproject - Kettingschaaf (schaafploeg) – Rotonde
Ganzeweide
Bij deze rotonde stond lange tijd (2006/7) een boortoren die veel
bekijks van oud-mijnwerkers kreeg. Ook hier werd met succes de
door de mijnmeters ondergronds nauwkeurig in kaart gebrachte
mijngang aangeboord voor de aanvoer van het warme water naar
de verwarmingscentrale in Gen Coel. Nu is alleen nog een groene
bak te zien waar de leidingen beginnen.
Toen de rotonde werd gemaakt is ervoor gekozen een herinnering
aan de mijnindustrie als beeldvanger te plaatsen: een schaafploeg.
De schaafploeg staat voor de modernisering van de kolenwinning
na de Tweede Wereldoorlog. De ploeg schoof langs de kolenlaag
waardoor de kool in transportgoten viel en naar de gereedstaande
kolenwagens kon worden afgevoerd. De schaafploeg was niet direct
een succes, omdat de kolenlagen van wisselende dikte waren.
Al in 1955 werden meer kolen handmatig gewonnen dan
(half)mechanisch.
20. Muurresten Mijnspoorbrug – Begin Schelsberg
Muurresten links en rechts van de weg na het eerste huis rechts
markeren de dijk waarover de brug van het mijnspoor tussen de
ON IV en III heeft gelegen. De spoorlijn is aangelegd in 1926 bij de
aanleg van de Oranje Nassau IV. De markante witte stalen brug
werd gesloopt eind jaren 1980 toen de sanering van de terreinen
van ON I en III grotendeels voltooid was. Lange tijd reden vrachtwagens
over deze brug om een overschot van het steenafval van
de steenbergen van beide mijnen in het gat te storten dat door
de zilverzandwinning nabij de Heideveldweg (Heksenberg) was
ontstaan.
21. Beersdal – Mijnwerkerswoningen Oranje Nassau - Schelsberg
61-109 (Beersdal) (met kolenwagen op nr. 75)
Rond de Oranje Nassaumijn I verrezen meerdere mijnwerkersbuurten
(kolonieën). Door de toename van de productie moest
de mijndirectie veel personeel ronselen en bouwde men voor hun
huisvesting de grote kolonie Beersdal met 280 woningen tussen
1911 en 1918. Bij de eerste bewoners van de buurt waren veel
voormalige Belgische soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog
naar Nederland waren gevlucht en door de toenemende vraag naar
steenkool vooral bij het werken in de mijnen werden ingezet.
22. Oudste mijnwerkerswoningen Musschemig
- Saffierstraat – Granaatstraat - Diamantstraat
De buurt Musschemig is in Heerlen de oudst nog overgebleven
mijnwerkerskolonie. De directie van de Oranje Nassaumijnen liet
er oorspronkelijk 137 woningen bouwen tussen 1900 en 1918. De
eerste kolonieën met mijnwerkers waren in die tijd niet zo geliefd
bij de Heerlenaren. Doordat er woningkrapte was, hadden
vele mijnwerkers kostgangers. In de krant werd regelmatig melding
gemaakt van vechtpartijen en drinkgelagen, een doorn in
het oog van de autochtone katholieke Heerlenaren en vooral de
geestelijkheid.
23. Patronaat – Sittarderweg 143
Architect Wielders uit Sittard tekende voor het ontwerp van het
patronaat aan de Sittarderweg dat in 1920 werd gebouwd voor
het rectoraat van de Minderbroeders H.H Martelaren van Gorcum.
In het bestek werd een bepaling opgenomen dat de aannemer
zijn mensen niet minder mocht betalen dan “door de plaatselijke
loonstandaard is aangegeven”. Ook over overwerk (tijd langer dan
de maximale werktijd van 10 uur per dag) waren bepalingen opgenomen.
De benodigde grond werd geschonken door de Oranje
19. Mijnwaterproject
20. Muurresten
21. Beersdal
22. Oudste mijnwerkerswoningen
23. Patronaat