Download de route (pdf ) - Open Monumentendag Heerlen

Heerlen 1896 Heerlen 1925 Heerlen 1973
Zo ontstonden rond 1920 het rectoraat de
paters Conventuelen (1920) dat later de St.
Barbara-parochie zou worden, de Gereformeerde
Kerk (1919), het Leger des Heils
(1920), de Baptistengemeente (1925) en
andere kerken. Pas na de Tweede Wereldoorlog,
in 1955, ontstond de Hervormde Gemeente
(Immanuëlkerk).
Van zwart naar groen
Na de aankondiging van de afbouw van de
mijnen in de Heerlense Stadsschouwburg
door de minister van Economische Zaken,
Joop den Uyl, op 17 december 1965 kwam
binnen tien jaar aan de mijnindustrie een
einde. In Heerlen haalden achtereenvolgens
de Oranje Nassau IV op 18 september 1967,
de Oranje Nassau III op 3 augustus 1973, de
Staatsmijn Emma op 30 november 1973 en
de Oranje Nassau I op 31 december 1974 als
laatste Limburgse mijn de laatste steenkool
boven. Hoewel den Uyl had beloofd dat er
geen mijnsluiting zou zijn zonder vervangende
werkgelegenheid, ging de mijnsluiting
zo rap dat er toch grote werkloosheid
ontstond.
Het omschieten van Schacht III van Staatsmijn Emma in 1983
Het Samenwerkingsverband Sanering Mijnterreinen
Oostelijk Zuid-Limburg zorgde er
voor dat de gebouwen van de mijnzetels
werden afgebroken, dat de meeste steenbergen
werden afgegraven en dat de mijnterreinen
werden heringericht tot park,
industrieterrein of woonbuurt. De afbraak
gebeurde in hoog tempo in de operatie
van ‘Zwart naar Groen’ volgens de ‘Studie
Mijnterreinen’ van ir. A.L.G. Hoefnagels uit
1974. Markante gebeurtenis in deze operatie
vormde het omverschieten van de Lange
Jan, de beroemde schoorsteenpijp van de
elektriciteitscentrale van de Oranje Nassau I,
op 21 augustus 1976. Na een ludieke begrafenisstoet
viel de schoorsteen ook nog eens
in de verkeerde richting. Het omschieten
van de beroemde Schacht III van de Staatsmijn
Emma op 28 oktober 1983 markeert zo
ongeveer de laatste fase van de sloopwerkzaamheden
in Heerlen, die toch nog tien
jaar duurde. Als laatste werd het proefstation
van de Emma omvergeschoten.
Niet alle terreinen hebben nog hun eindbestemming
bereikt en ook niet zonder pro-
blemen, zeker waar vervuilde ondergrond
op de plekken waar woningen verrezen de
gezondheid van bewoners bedreigde. Ook
de vestiging van nieuwe industrie vlotte
niet zoals men had gehoopt, waardoor er nu
nog steeds wordt gebouwd op de terreinen
van Emma en ON I. Bij de ON IV wordt nog
steeds zand afgegraven en moet de laatste
steenberg waarschijnlijk wijken.
Herinneringen aan het mijnverleden
Lange tijd is de herinnering aan het mijnverleden
– mogelijk door het schokeffect van
de grote metamorfose die de mijnstreek
onderging en de grote werkloosheid en de
daaruit ontstane problemen – weggedrukt.
De laatste decennia komt echter de herinnering
weer boven en verschijnen er vele
publicaties, fotoboeken en wetenschappelijke
literatuur, en wordt er van alles ondernomen
om het Nederlands Mijnmuseum in
het enige in Heerlen resterende mijnindustriële
monument, het schachtgebouw van
de Oranje Nassau I, (verder) vorm te geven
en te exploiteren.
Actueel is het mijnwaterproject, een proef-