archief/Jaarboeken/Jaarboek VOM-2012.pdf - Vereniging Oud ...

Van het nieuwe veer vertrokken dagelijks drie schepen naar Amsterdam en werd
gebruikt voor personenvervoer. Het oude veer was voor het vervoer van goederen.
Voor deze beide veren was een commissaris, ‘de commissaris voor het oude en
nieuwe veer’ aangesteld. Daarnaast was hij ook enige tijd nog organist en klokkenist
en opwinder van het stadshorloge. Al deze functies waren als bezuinigingsmaatregel
in 1749 door het bestuur bij elkaar gevoegd maar dit bleek in praktijk
niet haalbaar. De functie van commissaris van het oude en nieuwe veer was al druk
genoeg. Elke dag behalve zondag moest hij ’s morgens om 4 uur aanwezig zijn bij
vertrek van de boot en aan de schippers een lijst meegeven van de goederen die de
vorige avond waren aangeboden.
’s Middags moest hij van 5 uur tot 9 uur aanwezig zijn in het veerhuis om alle goederen
voor Amsterdam in ontvangst te nemen en in het register van uitgaande
goederen, met vermelding van adressant te schrijven.
De schippers moesten ’s avonds om 9 uur komen kijken welke goederen waren
aangeboden, zodat zij de volgende ochtend wisten hoe het schip te beladen. Als
men door slecht weer niet kon uitvaren moest dit onmiddellijk aan de president
burgemeester worden gemeld.
Als er ijs lag en er twee weken niet gevaren kon worden, moest er afhankelijk van
de hoeveelheid vracht één of twee keer per week met een wagen naar Amsterdam
worden gereden. De stad betaalde de huur van de wagen. De vrachtprijs werd dan
met 1/3 verhoogd.
De schepen vertrokken ’s middags om 2 uur weer uit Amsterdam en de goederen
die zij meenamen werden diezelfde avond nog thuisbezorgd. Op verzoek van de
schippers op het oude veer, in 1752, wordt er ’s avonds een lantaarn op de lange
brug gezet zodat zij makkelijker de haven kunnen vinden.
Naast deze veren waren er ook veren op Haarlem, Alkmaar en Purmerend, deze
schippers moesten de stad een afleggeld betalen voor dit recht. Wanneer men weer
stopte kreeg men dat geld weer terug. De schipper van het veer op Haarlem had
bijvoorbeeld ƒ 100.- betaald.
In de loop van de achttiende eeuw waren er minder goederen te verschepen, ook
al omdat de brouwer gestopt was.
Ook bij het onderwijs was het bestuur nauw betrokken. Er waren twee scholen,
de armenschool, waarvoor ouders geen schoolgeld hoefden te betalen en een
school voor kinderen van beter gesitueerden. In 1774 was de onderwijzer van de
school op het Noordeinde, de armenschool, gevraagd om op het stadhuis te komen
werken.
Het was een verhulde bezuinigingsmaatregel, want er waren door de economi-
het bestuur van monniCkendam in de aChttiende eeuW
sche neergang steeds minder inwoners waren en dus ook minder kinderen. Dit
scheelde de betaling van 1 onderwijzer. De beide scholen werden samengevoegd
en er kwam een ondermeester bij, die uiteraard minder verdiende. Twee jaar later
bleek dat de samenvoeging geen succes was.
De betalende ouders klaagden over het vele ongemak m.n. ongedierte, dat sommige
arme kinderen bij zich droegen, bovendien was het zomers te vol en te benauwd
in de school.
Sommige ouders stuurden hun kinderen al naar Katwoude op school. Ook deze
bezuiniging bleek geen verbetering en werd er weer een nieuwe schoolmeester
benoemd.
De angst voor brand was erg groot, begrijpelijk met al die open vuren in de huizen
en het gebruik van kaarsen. Tegen brand waren altijd zoveel mogelijk maatregelen
genomen.
Sinds midden 17e eeuw was er al sprake van brandspuiten in Monnickendam.
Voor het onderhoud had men een brandspuitschoonmaker in dienst. Toen deze in
1751 overleed besloot men geen nieuwe meer te benoemen, maar het onderhoud
door stadswerkers te laten doen. In de achttiende eeuw waren er drie brandspuiten.
Bij het gebruiken van deze spuiten hadden zich grote problemen voorgedaan. Niemand
had namelijk een duidelijke taak bij het blussen van een brand. Besloten
werd duidelijk te omschrijven wat men moest doen bij brand en tweemaal per jaar
te controleren of alles nog werkte en ook te oefenen. De eerste maal in mei en de
tweede keer in september tijdens de kermis. Ook kwam een lijst van de burgers die
dienst deden op de diverse brandspuiten en onder welke brandmeester men viel.
Men kreeg een loden penning met aan de ene kant het stadswapen en aan de andere
kant een G voor grote spuit, een N voor nieuwe spuit en een K voor kleine
spuit. Dus als de brandklok luidde wist iedereen wat hij moest doen. De drie
brandspuiten stonden over de stad verdeeld.
De grote spuit stond op het Wezenland t.o. het weeshuis, de nieuwe spuit stond
op het Zuideinde en de kleine spuit in de Wijde of 2e Molensteeg. Als het pompen
van de brandspuit te zwaar werd mocht men met emmers gaan blussen. Degene
die het eerste water in de brand kreeg ontving f. 25.- premie, veel geld als je bedenkt
dat het dagloon in die tijd f. 1.- was.
Als er brand was binnen de stad, bij de zaagmolens, het kruithuis en de huizen
buiten de Zuiderpoort luidde alleen de brandklok. Bij brand buiten de stad zou
de brandklok 20 slagen slaan en vervolgens de poortklok 20 slagen en dit voor iedere
klok driemaal.
De burgers in de stad moesten bij brand ’s nachts allemaal een lantaarn met een
brandende kaars aan hun huis hangen. In 1785 was de kleine brandspuit versleten
64 65