archief/Jaarboeken/Jaarboek VOM-2012.pdf - Vereniging Oud ...

150
1.
‘Na een bezoek aan de markt in Amsterdam was ik lopende via het Waterlooplein
op de terugweg naar huis en was ik getuige van een hartverscheurend tafereel. Er
werden joodse mensen in vrachtauto’s geladen, mannen gescheiden van vrouw en
kinderen. Wanneer je zelf drie kinderen hebt en je ziet dat voor je ogen gebeuren,
dan breekt je hart. Ik zei tegen een man die naast mij stond, moeten we nu zomaar
stilzwijgend dit toelaten? De man zegt, doe maar niets want ze schieten je zo neer,
daar de Duitse militairen zwaar bewapend waren. Bij mijn thuiskomst was ik er
kapot van, daar de Monnickendamse joden reeds allemaal naar Amsterdam waren
getransporteerd. Nadat ik dit had meegemaakt ben ik naar een vriend van mij gegaan
en ik vertelde hem wat ik had gezien die ochtend. Ik zei tegen die vriend, als
ik er iemand mee kan helpen dan kan hij of zij bij mij in huis komen. Meen je dat
zei hij, waarop ik antwoordde: natuurlijk doe ik dat. Nu vertelde hij mij, dat hij
een kennis had die had willen onderduiken, maar toen het er op aan kwam, zag
men daar vanaf. En zo is het menig keer gegaan. Geen mens durfde het aan om
joodse mensen in huis te nemen. Ik vroeg waar of die kennis woonde. Dat was in
Enkhuizen maar hij was inmiddels reeds met zijn gezin naar Amsterdam gebracht.
Later kwam uit dat die vriend van mij zelf reeds een zuster in huis had van
degenen (Hr. Akker en gezin) die later bij mij een onderdak zouden vinden. Amsterdam
was de verzamelplaats waar alle joden uit Noord-Holland en wijde omgeving
naar toe werden gebracht. Dit was een goed doordacht plan van de Duitsers
en N.S.B’ers,
2.
Nog diezelfde avond nadat die vriend (Hr.Jacob Stam) mij het adres had gegeven
ben ik naar die joodse mensen in Amsterdam gegaan. Ik belde aan en na een poosje
ging er een klein raampje in de deur open. Een man maakte de deur van een
groot herenhuis open en ik vertelde hem dat ik een kennis en vriend van de Heer
Stam was en dat hij mij de verhalen had verteld van de vele teleurstellingen die hij
met betrekking tot onderduikpogingen had meegemaakt. Ook z’n beste vrienden
durfden het niet aan. Ik vertelde hem dat hij en zijn vrouw en kinderen welkom
waren in m’n huis te Monnickendam.Hij zei: jongen, dat is een goede daad. Ik zal
je m’n leven lang er dankbaar voor zijn. Ik vroeg hem toen, wanneer denk je te
kunnen komen. Hij zei daarop dat z’n 2 kinderen (een meisje en een jongen) een
plaatsje in Friesland was toegezegd, maar dat was op het laatste moment afgezegd,
daar ze het niet aandurfden. Ik vroeg toen hoe oud ze waren, dat bleek 14 en
12 jaar te zijn. Ik dacht bij mezelf dat zijn kinderen, die oud genoeg zijn om op
eigen benen te kunnen staan en weten wat zij wel of niet moeten doen. Ik zei tegen
de heer Akker, weet je wat, jullie komen met z’n vieren naar mij toe. Ik zag aan z’n
gezicht dat daarmede alle zorgen waren weggevaagd. Wij zullen nooit onder
woorden kunnen brengen wat datgene voor ons betekent. Ik vroeg hem wanneer
hij van plan was om te komen. Omdat hij bij de joodse raad was, dacht hij nog genoeg
tijd te hebben voor dat hij aan de beurt was om op transport te worden gesteld.
Achteraf gezien heeft de joodse raad alle gegevens aan de Duitsers verstrekt,
waardoor ze zelf dachten, dat ze hun eigen leven konden redden. Ik heb er zo mijn
gedachten over laten gaan. Op de terugweg heb ik al lopen te denken, hoe of wat
ik moest doen om een veilige schuilplaats te vinden voor in tijden van nood. Je
hebt wat beloofd en dan moet je het ook volbrengen en niet terug krabbelen. Nu
hadden wij een groot huis met hoge kamers die indertijd van een plafond waren
voorzien dat wel een halve meter onder de zoldering van de bovenverdieping was
gelegen en zodoende ruimte bood voor een schuilplaats.
3.
verslag van leendert hordijk over zijn ervaringen tijdens de oorlogsjaren
Ik heb daarna een timmerman (Teun Mol was z’n naam) geraadpleegd en mijn
idee voorgelegd. Ik vertelde hem dat ik wel eens het een en ander clandestien deed
en wat weggeborgen moest worden indien er een controle of zoekactie zou plaatsvinden.
Wat is je plan vroeg hij. Ik wees hem op de plafonds, dat een mooie ruimte
bood voor een geheime bergplaats. Hoe wil je dat maken vroeg hij, en ik stelde
hem voor om een zwevende vloer te maken zodat er een grote ruimte ontstaat
waar het een ander kon worden verborgen. Het was een oud huis met zware binten,
om de meter een dikke balk, dat is dus zo maar niet voor elkaar. Ik zeg zoek
het maar uit en geef me opgave van de prijs. Een paar dagen later kwam hij bij me
met het gehele plan op papier. Toen het werk gereed was, konden we zien dat het
een goed idee van mij was geweest. De opening in de vorm van een luik was in een
donkere hoek gemaakt waardoor iemand die hiermede onbekend was, het ook nu
nog niet had gevonden. Het luik was gecamoufleerd met ijzeren buizen, zoals ze
in die tijd werden gebruikt voor elektrische bedrading. Voor dat de familie Akker
bij mij kwam, ben ik nog verscheidene keren naar hen toe geweest met voedsel en
vis. Voor dat de familie evenwel kwam ben ik eerst nog naar onze huisarts Dr.
Scholte geweest, want die was met een joodse vrouw gehuwd en omdat het een
gemengd huwelijk was, kon zij bij haar man blijven. Zij moest echter wel een davidster
met de letters jood er op dragen, hetgeen zij ook deed. Ik vertelde aan hem,
wat ik van plan was en vroeg hem of hij bereid was om medische hulp te bieden
indien er één ziek mocht worden. Leo zei hij, dat is een goede daad van je, ik zorg
voor alle medische hulp welke je ook mocht verlangen en als ik die hulp niet kan
bieden zorg ik wel dat een andere arts die kan geven. Dat was voor ons een hele
geruststelling want je zou voor problemen kunnen komen te staan indien er één
ziek zou worden of ergere dingen zouden gebeuren.
151