De ontdekking van de hemel - U-Cursos

land de vlaggen werden uitgestoken als hij jarig was.
De grachten waren bevroren. In de schemerige diepten werd nog
geschaatst; zwijgende gestalten gleden met hun handen op hun rug voorbij,
krassend remmend bij de bruggen, waaronder het ijs onbetrouwbaar was.
Terwijl zij door hun stad liepen, langs het Rijksmuseum, over de bruggen
met hun bizarre zandstenen en gietijzeren decoraties van zeemonsters, die
over de duinen waren gekropen, vertelde Max hoe zijn ouders – door
toedoen van de Eerste Wereldoorlog – in Amsterdam terecht waren
gekomen, hoe zij tot elkaar kwamen, hoe zij uit elkaar gingen, waarna hij
met zijn moeder in Zuid ging wonen, achter het Concertgebouw. Zijn
vader wilde hen nooit meer zien, en toen de Tweede Wereldoorlog kwam
moest er iets noodlottigs in hem zijn gevaren. Hij kwam weer in contact
met voormalige, oostenrijkse vrienden uit de Eerste, die inmiddels, na de
Anschluß, groot-duitse generaals en SS-Obersturmbannführer waren
geworden. Hij, Max, wist het eigenlijk allemaal maar van horen zeggen; hij
had zich er nooit in verdiept. Misschien moest zijn vader een bewijs leveren
van zijn pro-duitse gezindheid. Hij was nog steeds getrouwd met een joodse
vrouw, had ‘rassenschande’ gepleegd, zelfs een kind bij haar verwekt:
misschien moest dat eerst rechtgezet worden. Inmiddels speelde hij een
vooraanstaande rol in de handelsrelaties met de bezetter, zijn kantoor
groeide uit tot een semi-overheidsinstelling, in feite gespecialiseerd in roof,
vooral ook van joodse goederen, en via een advocaat liet hij Eva Delius-
Weiß weten, dat hij een scheiding wenste. Maar daar ging zij niet op in:
haar huwelijk met een ariër vormde een extra bescherming tegen
deportatie, misschien nog meer dan het kind dat zij van hem had. Eigenlijk
behelsde dat aandringen op een scheiding al een verkapte moordaanslag op
zijn vrouw. Zoals na de oorlog bleek, schakelde hij ten slotte zijn vroegere
kameraden in.
Op een ochtend in 1942, vertelde Max, hij werd dat jaar negen, haalde
de conciërge hem uit de klas; in de kamer van de directeur stond een
marechaussee met een hoge pet, laarzen en een witte tres over zijn
schouder. Hij kreeg te horen dat zijn moeder plotseling met onbekende
bestemming was vertrokken, hij moest meekomen en zijn spullen
uitzoeken. Toen hij bij zijn huis arriveerde, stond voor de deur al een