1 - Leiden

3. Bouwhistorische notitie en waardering Breestraat 70
Pand : Breestraat 70
Status : Rijksmonument nr. 24643
Bijzonderheden : Bezoek (19.01.2010) door Jos van Rooden en Edwin Orsel (M&A).
Er bestaat reeds een rapportage uit 2001 van Dröge,
Bureau voor Bouwhistorie en één uit 2002 (M&A).
Inleiding
Het pand is bezocht in verband met ontwikkelingsplannen. Van het Aalmarktgebied bestaat een beknopte
bouwhistorische rapportage uit 2001 van Dröge Bureau voor Bouwhistorie. Deze rapportage is op punten
onvolledig en tevens achterhaald door de bouwhistorische kennisopbouw van de afgelopen jaren. Deze notitie is
gebaseerd op een bezoek ter plaatse en de bestaande rapportages en is vooral gericht op het vervaardigen van een
bouwhistorische waarderingsplattegrond. Door de afgewerkte gebruikssituatie hebben de bevindingen en
conclusies een voorlopig karakter.
Historische karakterisering
Breestraat 70 was een woning en kenmerkt zich als een 18 e -eeuws huis met centrale gang en aangelegen
vertrekken. In opzet bestaat het echter uit twee diepe huizen, die dus in de 18 e eeuw zijn samengevoegd. Vooral
in het rechter deel van het pand is de oudere opzet goed afleesbaar. Dit oudere, vermoedelijk middeleeuwse,
pand zal hebben bestaan uit een tongewelfde kelder, twee bouwlagen met samengestelde balklagen en een kap
(die er niet meer is). De positie van de kelder duidt op een typische middeleeuwse opzet met voorhuis en vast
achterhuis. Of er in het linker deel ook oudere bebouwing verborgen is, is nog onbekend. Opmerkelijk is verder
de sprong in de linker perceelslijn, die gezien de 18 e -eeuwse bebouwing historisch is. Achter dit 18 e -eeuwse
voorhuis ligt een binnenplaats die voor een groot gedeelte is bebouwd met een loods. Deze is volgens
kaartmateriaal gerealiseerd tussen 1879 en 1899. De loods behoort niet meer tot het gebouw en wordt daarom
ook niet hier behandeld. Tussen voorhuis en loods ligt aan de linkerkant op het perceel een tweeledige
tussenbouw.
Het 18 e -eeuwse voorhuis is drie bouwlagen hoog onder een dubbel, aan de voorzijde omlopend, schilddak. Dit
dak loopt zelfs door over Breestraat 68. De beide delen van de tussenbouw hebben twee bouwlagen en een plat
dak. De indeling van het voorhuis bestaat uit een centrale gang met links en rechts vertrekken. De kelder
weerspiegeld deze opzet. Onder de rechter voorkamer bevindt zich een middeleeuwse tongewelfde kelder. Onder
de linker voorkamer een kelder met een zeer waarschijnlijk 18 e -eeuwse enkelvoudige balklaag. De kelders zijn
verbonden door een gangetje (onder de gang door). De toegang naar de kelders is een gemetselde trap achter de
rechterkelder, toegankelijk vanaf de centrale gang. Op de begane grond ligt tussen het voor- en achtervertrek aan
de linkerzijde het trappenhuis. De centrale gang heeft een monumentale afwerking (vermoedelijk uit 1764, zie
Dröge) met een vloer van witmarmeren tegels, 18 e -eeuwse kozijnen en deuren, een gedecoreerd
gestucte/marmeren hoekplancet (Lodewijk XV), een gedecoreerd marmeren fonteintje (Lodewijk XV), vijf
decoratieve gestucte bovendeurstukken (Lodewijk XV), een gestucte hoekdecoratie (Lodewijk XV) en een rijk
geornamenteerd stucplafond (Lodewijk XIV). De eikenhouten bordestrap met sobere spijlen leuning zal
vermoedelijk ook uit de 18 e eeuw dateren (wellicht wel aangepast na brand in 1971). De traphal is voorzien van
een vloer van natuurstenen tegels in een patroon van twee witte vlakken met daaromheen een zwarte randlijst.
Onder het bordes is een toilet, die in 2003 voorzien is van een nieuwe (verplaatste) voorwand met hergebruik
van een 18 e -eeuwse deur en vermoedelijk kozijn. De voor- en achterkamer links hebben geen monumentale
afwerking behouden, wel heeft de voorkamer nog een rookkanaal (met latere schouw). De achterkamer heeft een
modern gipsplafond boven een verlaagd plafond. De gevelpui van deze kamer is modern. De drie kamers aan de
rechterzijde hebben ook geen monumentale afwerking behouden en zijn voorzien van een verlaagd plafond.
Vanuit de linkerachterkamer zijn de twee aanbouwen bereikbaar (de achterste is niet bezocht). Deze hebben geen
monumentale afwerking.
De eerste verdieping van het voorhuis heeft een inrichting met een centraal trappenhuis en overloop, met daaraan
grenzend van opzet vier kamers. De trap is een voorzetting van de 18 e -eeuwse bordestrap. Op de overloop zijn
vier 18 e -eeuwse deurkozijnen (twee aan twee gepaard) met 18 e -eeuwse deuren. De Linkervoorkamer heeft tegen
de linkerbouwmuur een fraaie rijk geornamenteerde 18 e -eeuwse schouw (Lodewijk XIV) en een vlak
stucplafond. De rechtervoorkamer heeft een moderne afwerking. Wel zijn in het plafond twee omstucte
moerbalken waarneembaar. Achter deze kamer liggen een keukentje en achterkamer. Deze vormden voorheen
één ruimte. Centraal in deze voormalige grote ruimte staat tegen de rechter bouwmuur een fraaie
geornamenteerde 18 e -eeuwse schouw (Lodewijk XV).
Monumenten &Archeologie, 07-03-2011 38