1 - Leiden

3. Bouwhistorische notitie en waardering Mandenmakerssteeg 1
Pand : Mandenmakerssteeg 1
Status : Rijksmonument nr. 25129
Bijzonderheden : Bezoek (03.12.2009) door Jos van Rooden en Edwin Orsel (M&A).
Er bestaat reeds een rapportage uit 2001 van Dröge,
Bureau voor Bouwhistorie.
Inleiding
Het pand is bezocht in verband met ontwikkelingsplannen. Van het Aalmarktgebied bestaat een beknopte
bouwhistorische rapportage uit 2001 van Dröge Bureau voor Bouwhistorie. Deze rapportage is op punten
onvolledig en tevens achterhaald door de bouwhistorische kennisopbouw van de afgelopen jaren. Deze notitie is
gebaseerd op een bezoek ter plaatse en de bestaande rapportage van Dröge en is vooral gericht op het
vervaardigen van een bouwhistorische waarderingsplattegrond. Door de bewoonde en afgewerkte situatie hebben
de bevindingen en conclusies een voorlopig karakter.
Historische karakterisering
Mandenmakerssteeg 1 behoort tot het type diep huis. Het bestaat uit drie bouwlagen onder een zadeldak met een
dakschild aan de voorgevel. Aan de rechter zijde grenst het pand, met de bij dit pand behorende binnenplaats,
aan Aalmarkt 19-20. Deze opzet uit het midden van de 17 e eeuw is tot stand gekomen met de omliggende
percelen (Aalmarkt 18 en 19/20) op een groot L-vormige perceel tussen de Joost van Zonneveldpoort en de
Mandenmakerssteeg.
De voorgevel is een originele lijstgevel met pilasters en gevelstenen ANNO 1650. Een dergelijk zorgvuldig
ontworpen gevel is bijzonder voor een steegsituatie. De gevel heeft wijzigingen ondergaan, waaronder de
vensters. Ook de pui uit de jaren ’20 van de vorige eeuw, met het daarin opgenomen deurkozijn uit de late 19 e -
eeuw behoren hiertoe. De overige gevels zijn alle uit de bouwtijd, aan de binnenplaats zijn nog twee originele
bolkozijnen bewaard. De vrijgekomen linker bouwmuur vertoont bouwsporen van oudere gebouwen, oa een
muurplaat. De begane grond is één ruimte, waarvan de wanden en het plafond geheel betimmerd zijn met een
beschot van kraaldelen. Hierin is rechts een entree met een laat 19 e -eeuwse houten trapopgang afgescheiden, die
toegang geeft tot de woning op de verdiepingen. Vanuit de entree is ook de bedrijfsruimte bereikbaar.
De hoofdindeling op de verdiepingen bestaat uit een centraal trappenhuis over de gehele breedte van het pand en
waaraan twee vertrekken zijn gelegen. Op de eerste verdieping zijn vier moerbalken zichtbaar. De indeling en
afwerking is grotendeels laat 19 e -eeuws, waaronder de trap naar de tweede verdieping en de keukenschouw met
turfkoker in de keuken grenzend aan de achtergevel. In tegenstelling tot de eerste verdieping is op de tweede een
enkelvoudige balklaag zichtbaar. Ook deze verdieping heeft een laat 19 e -eeuwse indeling en afwerking. De
oorspronkelijke 17 e -eeuwse spiltrap tegen de rechter bouwmuur geeft toegang tot de zolderverdieping. Evenals
op de eerste verdieping treedt daglicht toe via het bolkozijn in de zijgevel grenzend aan de binnenplaats. De
zolderverdieping is niet ingedeeld. De originele 17 e -eeuwse kapconstructie lijkt geheel aanwezig. Twee Avormige
spanten dragen de flieringen, gordingen en nok. Het dakschild aan de voorgevel is oorspronkelijk.
Waardering
De perceelsbegrenzingen gaan terug op de historisch stedenbouwkundige structuur en vertegenwoordigen
daarom een hoge waarde.
De bouwmassa van het pand heeft een hoge monumentwaarde als voorbeeld van een relatief gaaf midden 17 e -
eeuws pand met de bijzondere lijstgevel met pilasters. Het betreffen dan met name de gevels, bouwmuren (met
oudere delen), balklagen en kapconstructie. De monumentwaarde van de pui is indifferent, maar positief voor het
laat 19 e -eeuwse deurkozijn met paneeldeur.
De interieurwaarden van het overwegend laat 19 e -eeuwse interieur zijn positief vanwege de relatieve gaafheid en
de onderlinge samenhang, maar hoog voor de oorspronkelijke 17 e -eeuwse spiltrap op de tweede verdieping.
Monumenten &Archeologie, 07-03-2011 48