Het Staatsbedrijf der Artillerie Inrichtingen - De Slag om de ...

de Staatse productie in die periode verdeeld over Delft en Luik. De Belgische
opstand in 1830 maakt een einde aan de Luikse productie voor het Nederlandse
leger. Hiermee komt de productielast volledig in Delft te liggen.
Een voorname persoon in deze periode wordt de Nederlandse Kolonel der Artillerie
Huguenin. Deze officier – die jarenlang in het Pruisische leger meestreed tegen de
Fransen – zorgt voor een verdere professionalisering van de Delftse fabricage. Hij
geeft aanleiding tot kwaliteitsimpulsen en opmerkelijke bedrijfskundige
aanpassingen. Zo worden “niet kerntaken” als houtbewerking en affuitenbouw
uitbesteed, en wordt volledig geconcentreerd op metaalarbeid. Er worden allerhande
soorten munities gemaakt, kanonnen gegoten en bewerkt en handvuurwapens
vervaardigd. Ook fijnmetaalbewerking gaat tot de kernactiviteiten behoren, zoals de
vervaardiging van richttoestellen en percussie-instrumenten.
In 1813 zien we de eerste moderne mechanisatie van het proces als de
stoommachine wordt geïntroduceerd. Hierdoor wordt de metaalbewerking voorzien
van nieuwe impulsen. Halverwege de 19 de eeuw zijn meer dan 500 werklieden
werkzaam in de werkplaatsen, en is de fabriek een belangrijke spil in de nationale
oorlogsindustrie geworden.
Nadat West-Europa in 1848 door een reeks aan revoluties en sociale veranderingen
wederom in een tijd van internationale spanningen kwam, en de technologische
ontwikkelingen van wapens aanleiding gaven tot snellere vervanging, kreeg Delft
een nieuwe productie impuls. Deze impuls duurde maar kort, maar door invoering
van sterke kwaliteitsbeginselen [met name vanaf 1844] had de fabriek in Delft
inmiddels een kwaliteitsstempel gekregen dat internationaal ook doorwerkte.
Nederlandse productieprocessen werden als voorbeeld gezien voor Europese
fabrikanten. In 1860 werd naast de productie van wapens een nieuw elan gegeven
aan de pyrotechnische kennis met de oprichting van een aparte pyrotechnische
fabriek.
In de periode 1865-1880 werd de fabriek geconfronteerd met enorme stijgingen van
de productie. Dit werd veroorzaakt door internationale spanning en oorlogen,
alsmede door de snelle ontwikkeling van het wapentuig. Daarnaast werd de
industriële mechanisatie steeds verder ingevoerd. Het complex van de fabriek
bestond inmiddels uit een logistiek centrum, de pyrotechnische school, de gieterij,
de geschutswerkplaats, een zadelmakerij, een mechanische houtbewerkerij, de
geweerwinkel en de patroonfabriek. In 1887 veranderde dit organisatorisch
allemaal.
In 1887 werd de naam Artillerie Inrichtingen geïntroduceerd. Het bedrijf bestond
toen officieel uit zes onderdelen, die allang niet meer allemaal in Delft waren
gesitueerd. In de Delftse vestiging waren te vinden: de stapelmagazijnen, de
pyrotechnische werkplaats, de draagbare wapens werkplaats en de
constructiewerkplaatsen. In Den Haag waren gevestigd de [inmiddels onder de AI
ressorterende] geschutgieterij en de commissie van proefnemingen. Alle
magazijnmeesters die in het leger verantwoordelijk waren voor het beheer van de
arsenalen bij het leger vielen ook onder de AI. Het geheel kwam onder rechtstreeks
verantwoordelijkheid van het ministerie van oorlog [dat sinds 1810 bestond].
Ook begon de fabriek eigen draaibanken en andere metaalbewerkingapparatuur te
bouwen, waarvoor ze tot op de dag van vandaag bekend is gebleven. Nog steeds
komt men Hembrug draaibanken tegen.
Versie C, dec-2007 12 van 61