Het Staatsbedrijf der Artillerie Inrichtingen - De Slag om de ...

5.0 De Artillerie Inrichtingen – de meidagen van 1940
5.1 Inleiding
Als de meidagen worden besproken dan was evident de meeste (directe)
oorlogsspanning te vinden bij de kleine vestiging van de Artillerie Inrichtingen in
Delft. Delft was vanaf het eerste moment het middelpunt van de luchtlandingen van
de Duitsers, daar vlak buiten de stad de vliegbasis Ypenburg hoofddoel was van de
luchtlandingen rondom Den Haag. Het gros van de Duitse eenheden voor de
operatie rondom de Residentie zou in en om Ypenburg landen, op een steenworp
afstand van de vestiging in Delft. Een van de oude magazijnen van de AI – in het
oude Kruythuis vlakbij de autoweg Rotterdam-Den Haag – werd zelfs enige tijd
middelpunt van een hardnekkige strijd tussen een handvol Nederlandse verdedigers
en Duitse parachutisten. Rondom de stad werd een dag lang zwaar gevochten,
waarna de strijd zich zou verplaatsen naar het zuiden van Delft.
In Den Haag bevonden zich de administratieve kantoren van de AI alsmede de
directie [Lange Voorhout 102, vlakbij het AHK]. Hier gebeurde nauwelijks iets.
Voor de vestiging in Zaandam waren het heel andere tijden. De Duitser zouden hier
pas na de meidagen te zien zijn. De reden waarom de Duitsers de Hembrug niet
aanvielen met tactische bommenwerpers ligt vermoedelijk in het feit dat zij de
weerstand in Nederland spoedig dachten te breken. Hoogwaardige wapen- en
munitiewerkplaatsen waren dan eerder een aanwinst dan dat deze ten bate van de
strijd zouden moeten worden vernietigd. Het bestaan van de Hembrug was evident
bij de Duitsers bekend, zoals wel zou blijken uit de voortvarende Duitse pogingen
om daags na de capitulatie de productie te doen hervatten. Maar daarover verderop
in dit artikel meer.
5.2 Delft
De Delftse vestiging had de laatste periode voor de oorlog allerlei extra locaties in
gebruik genomen voor vervaardiging van munitie en voor het (om)laboreren van
bestaande (oefen)munitie. De Duitse parachutisten bezetten in de vroege ochtend
reeds het industrieterrein langs de Schie, waar een van de laboreerinrichtingen van
de AI was gevestigd. De daar aanwezige militairen – waaronder de 2 e luitenant
[officier van speciale diensten] Capel – werden daarbij gevangen genomen. De
gebouwen aan de Julianalaan lagen deels in het schootsveld van de Duitse
parachutisten die rond de autoweg en in de Wippolder waren geland. Hierdoor werd
slechts de zijde aan de westkant van het gebouw bemand door het personeel. Het
gebouw aan de Hooikade – de voormalige constructiewerkplaats waar in 1940 klein
kaliber munitie werd vervaardigd – kon gewoon functioneren. Dit gebouw lag aan de
Delftse Schie / Kolk vlakbij het centrum [vlakbij de huidige gemeentelijke balie voor
zorg en inkomen]. Ook de locatie aan het Koningsveld, aan de overkant van de
Delftse Schie tegenover de Hooikade, was vrij van vijandelijke activiteit en ook daar
kon worden gewerkt. Desondanks werd in de loop van de dag het gebouw aan het
Koningsveld geëvacueerd omdat gemeend werd dat de Duitsers te dichtbij kwamen.
De omgeving was door Nederlandse troepen bezet, maar gevreesd werd dat de vijand
aan deze zijde van de Delftse Schie niet tegengehouden zou kunnen worden. De
personeelsleden werden verdeeld over het gebouw aan de Hooikade en de
Julianalaan. Beide complexen werden bewaakt door ieder tien militairen met een
officier van speciale diensten aan het hoofd.
Versie C, dec-2007 36 van 61