Slapen wanneer jij wilt - Nederlandse Vereniging voor Narcolepsie

HLA (humane leukocytenantigeen)
Humane leukocytenantigeen zijn antigenen die op alle lichaamscellen, behalve de rode bloedcellen,
aanwezig zijn. De naam komt van de leukocyten (de witte bloedcellen), omdat de HLA voor het eerst
op de witte bloedcellen waren ontdekt. Later werden ze ook op andere lichaamscellen ontdekt.
Het HLA-systeem vormt samen met receptoreiwitten het MHC-systeem (Major Histocompatibility
Complex). Het HLA-systeem is een erfelijk systeem dat er voor zorgt dat lymfocyten lichaamseigen
cellen onderscheiden van lichaamsvreemde cellen.
Er zijn twee typen in het HLA-systeem:
· MHC-I eiwitten presenteren eigen eiwitten, maar ook in de cel gemaakte antigenen. Als deze
antigenen worden herkend door T-killercellen (cytotoxische T-cellen), worden deze antigenen
gedood (dit heet apoptose)
· MHC-II eiwitten komen voor op B-lymfocyten en macrofagen. Als een macrofaag een indringer
heeft gefagocyteerd en gelyseerd, presenteert hij antigenen van de ziekteverwekker die door
endocytose zijn opgenomen in de cel op het MHC-II. T-helpercellen kijken dan of hun
antigeenreceptor past en als dat zo is zullen de B-cellen er voor zorgen dat er antistoffen worden
geproduceerd die werken op het specifieke antigeen.
Receptoreiwitten zijn eiwitten
die op de membramen van alle
lichaamscellen zitten. Deze
eiwitten zijn specifiek en uniek
voor iedere persoon en iedere
cel. Deze receptoreiwitten
worden na transplantatie of
transfusie in een in een ander
lichaam herkend als antigeen
(stof die de vorming van een
antistof oproept). Daarom is het ook zeer belangrijk om te weten welke HLA-antigenen je hebt als je
een transplantatie ondergaat, want de antigenen van de gever en ontvanger moeten zoveel mogelijk
met elkaar overeenkomen. Als dit niet zo is, kan het zijn dat het getransplanteerde orgaan weer
wordt afgestoten door het lichaam. Dit noemen we HLA-matching.
Bij veel ziekten is aangetoond dat het hebben (of missen) van een bepaalde HLA-antigeen de kans op
het krijgen van die ziekte vergroot of verkleind. Dit is bij narcolepsie ook het geval. Alle narcolepsie
patiënten bezitten het HLA-type HLA-DQB1*0602, dit type kan een teken zijn voor verandering in de
slaap. Echter, ook 15-20% van de mensen zonder narcolepsie bezitten dit type. Hieruit kun je de
conclusie trekken dat de aanwezigheid van dit specifieke HLA-type wel nodig is, maar er niet in zijn
eentje voor kan zorgen dat een persoon narcolepsie krijgt, want nog te veel 'gezonde' mensen
bezitten dit HLA-type ook. Er is toen onderzoek gedaan met 900 narcolepsie patiënten en 1200
gezonde mensen, hiervoor hebben onderzoekers het volledige menselijke genoom gescand. De
onderzoekers kwamen tot de ontdekking dat het HLA-type HLA-DQB1*0603 juist beschermd tegen
narcolepsie. Slechts 0,2% van de narcolepsie patiënten bezit dit type, tegenover 10,4% bij gezonde
mensen. Verder zijn er nog meer allelen die meedragen aan de ontwikkeling of tegengaan van
narcolepsie. Het HLA-type HLA-DQB1*0301 zorgt er voor dat iemand vatbaarder wordt voor de ziekte
en HLA-DQB1*0601 en HLA-DQB1*0501 gaan de ontwikkeling van narcolepsie alleen maar tegen.
Over de laatste drie genoemde HLA-types zijn geen cijfers/percentages bekend.
Het HLA-systeem in ons lichaam is heel belangrijk voor het in gang zetten van het afweersysteem. De
ontdekking dat er een HLA-type is dat je beschermt tegen narcolepsie rijmt heel goed met de
ontdekking dat narcolepsie een auto-immuun ziekte is.
12│Slapen wanneer jij wilt!...? - Narcolepsie