Digitale Jacobsweg Coquilles St. Jacqu Santiago de Penalt

meen. De benaming door Gómez Moreno geformuleerd werd gemakshalve overgeno-
men door de volgende generaties kunsthistorici.
De meest strikte bepaling van mozarabische kunst blijft evenwel: de kunst in het
koninkrijk Leon gedurende de 10de eeuw.
Deze omschrijving is zeer algemeen en biedt derhalve plaats voor een ruime
interpretatie van het begrip. De kenmerken van de mozarabische stijl zal men zonder
moeite herkennen in de kerk van Santiago de Peñalba. Voor de goede orde moet
echter eerst worden stilgestaan bij het woord "mozarabisch" en de herkomst ervan.
O Mozaraben en mozarabisch
Omdat men zich laat misleiden door het woordonderdeel "araben" en "arabisch"
hebben genoemde begrippen reeds veel misverstanden veroorzaakt. Wat betekenen
eigenlijk deze woorden?
Het Spaanse woord mozárabe komt van het Arabische al-musta-'rib en betekent:
gearabiseerd. Dit slaat concreet op de christene bevolking van het Iberische schierei-
land die, na de Moorse invallen en onder de Moorse bezetting, heel bewust haar
geloofsovertuiging trouw bleef. In het dagelijkse leven namen die christenen wel de
manier van wonen en van zich te kleden over van de Arabieren. Ze spraken zelf ook
Arabisch en dikwijls gebruikten ze Arabische lettertekens om Spaanse teksten te
schrijven. Deze christenen hebben zichzelf echter nooit mozárabes genoemd en
werden noch door andere christenen, noch door moslims met deze naam aangeduid.
In historische documenten duikt het woord mozárabe voor het eerst op in 1101. Het
komt voor in een wet, uitgevaardigd door koning Alfons VI van Castilië (1 072-1 109).
De vorst bedoelt hiermee concreet de christenen die toen leefden in Toledo, de stad
die hij in 1085 op de Moren heroverde.
In teksten uit de 12de eeuw kan het woord mozárabe de Arabisch sprekende
christenen in het algemeen aanduiden, ook al leefden ze niet meer in Arabische
gebieden.
Historici gebruiken tenslotte de benaming mozaraben wanneer ze het hebben over
christenen die uit Andalusië naar het Noorden (Asturië en de Rioja) vluchtten. Deze
emigratie gebeurde vooral in perioden waarin nieuwe, minder tolerante muzelmanse
dynastieën aan de macht kwamen. Voornamelijk in de 10de eeuw, maar ook nog in
het begin van de 12de eeuw deden dergelijke situaties zich voor. In de 10de eeuw
heette men de christenen uit het Zuiden bijzonder welkom. De herbevolking (repobla-
ción) van steden die tengevolge van de Moorse invallen in de 8ste eeuw verlaten
waren, was in het Noorden van Spanje volop aan de gang en werd door de vorsten
aangemoedigd.
Daar het begrip "mozarabisch" veel verschillende culturele aspecten in zich bevat en
daarnaast ook zeer complex is, wordt het tot op heden vaak verkeerd gebruikt. In
veel gevallen was het aanleiding tot en oorzaak van misverstanden en onjuiste
theorieën.