Han Berger - Voetspoor

Ik ben hyperactief. Ik heb altijd willen sporten, bewegen, doen. Mijn moeder zag me het liefst
onderwijzer worden, mijn vader opvolger in zijn bedrijf, maar tot hun grote verdriet koos ik voor het
CIOS in Overveen. Een loopbaan als profvoetballer zat er niet in, maar de trainer in mij heeft dat
gemis ruimschoots gecompenseerd. Bert Jacobs, de trainer van Velox en later FC Utrecht, was mijn
rolmodel.
Wat vliegt de tijd.
Ik wil nog hooguit vijf jaar door. Nog één of twee klussen - hier of in het buitenland; dat heb je niet voor
het zeggen - en daarna..., ja, wat dan? Dan pakken Gerda en ik de koffers en gaan we onze
zegeningen eens tellen. We zijn gek op reizen. Ik heb als trainer veel van de wereld gezien maar nooit
zo heel bewust, nooit zo heel intens. Ik ben nieuwsgierig hoe het is als ik niet word afgeleid door
voetbal.
Hoor mij... Voetbal is m’n leven. Ik heb er mijn identiteit aan ontleend. Als ik op die dertig jaar terugkijk
overheersen de positieve gevoelens. ‘t Is net een jongensboek. Ik ben bij clubs met de fanfare
vertrokken en met de strontkar, maar ik heb overal genoten en gelachen. Ik kan zo een
theaterprogramma maken van alle anekdotes.
Ik zal nooit in die bron spugen, ook al weet ik dat het een oppervlakkige schijnwereld is. Relativeren is
goed, te veel relativeren in topsport is dodelijk. Dan kun je beter meteen stoppen. Zonder oogkleppen
kun je niet functioneren. Bij Cambuur, de KNVB en FC Utrecht heb ik plannen voor de lange termijn
ontwikkeld die stonden als een huis, maar ik had mijn hielen nog niet gelicht of alles werd weer
overhoop gehaald.
Je kunt zeggen ‘dat weet je vooraf, langetermijndenken bestaat in jouw wereld niet’, en daar ben ik nu
ook wel achter, maar toch kan ik daar dan kinderlijk teleurgesteld en gefrustreerd over zijn.
Nu weer FC Utrecht. In het voorjaar van 2003 was er een benefietwedstrijd in het stadion. De
toekomst van FC Utrecht hing aan een zijden draad. Ik kom het veld op en word uitgefloten als een
paria, dat kon ik gewoon niet geloven. Voor die supporters was ik een bobo. Ik werd
medeverantwoordelijk gehouden voor de financiële chaos, terwijl ik daar part noch deel aan had en
me drie jaar lang te pletter had gewerkt. Voor Jan Doedel ook nog, want door de bezuinigingen werd
bijna alles weer afgetuigd.
Ik was diep, diep ontgoocheld. ‘s Avonds kom ik thuis en zeg tegen Gerda: ‘Ik stop ermee. Zo kan ik
niet langer functioneren.’ Had ik maar woord gehouden. Gewoon op je gevoel afgaan, hupsakee:
streep eronder. Maar ik liet me door mijn adviseurs ompraten en bleef zitten waar ik zat. Dat strookt
totaal niet met mijn karakter en het zal me ook nooit meer gebeuren. Het heeft tussen mij en FC
Utrecht tot oktober 2003 lopen schuren en zweren, tot we afscheid van elkaar namen. Ja, een rottijd.
Zonde, want het is toch mijn kluppie. Voorlopig kom ik daar maar even niet.
Ik weet nu helemaal zeker dat niets zo belangrijk voor me is als geestelijke onafhankelijkheid. Ik wil
ook geen baas meer boven me. Ik moet speelruimte hebben om te functioneren, beoordeel me maar
op de resultaten. Dat heeft er toe geleid dat ik na een seizoen al weg ben bij de Japanse club Oita
Trinita. Je verdient in Japan een veelvoud van hier, maar dat geeft bij mij niet langer de doorslag. De
president van de club en ik verschilden van mening over het technisch beleid. Ik ging niet akkoord met
zijn ideeën, hij niet met de mijne. Dat is voor mij dan een breekpunt. We zijn als vrienden uit elkaar
gegaan. No hard feelings. Op het vliegveld van Oita én dat van Tokio stonden supporters me uit te
zwaaien. Er zijn nog zeven verhuisdozen onderweg, de meeste met cadeaus.
Gerda en ik waren graag langer in Oita gebleven. Kyushu is het mooiste eiland, het Limburg van
Japan. Wie uit Nederland komt, wordt daar gewoon gehersenspoeld. Je weet weer waar termen als
orde, discipline en respect voor staan. De mensen zijn aardig en voorkomend. Van criminaliteit
hebben ze nog nooit gehoord.
Ik ben niet naïef, nee, want in alle objectiviteit: in Japan is heus niet alles koek en ei. Het is een
prestatiemaatschappij. Wie werkloos wordt, kan het schudden. Er is geen sociaal vangnet. En de
werkdruk is enorm. Het percentage zelfmoorden is zeer hoog.
Daklozen zijn er ook. Bij de stations slapen ze in dozen. Dozen met een puntdakje, dat wel. En de
slippers staan keurig buiten, want een Japanner gaat niet geschoeid naar binnen, of ie nou dakloos is
of niet. Het besef van mijn en dijn zit er kennelijk zo ingebakken dat geen mens het in zijn hoofd haalt
die slippers te pikken.
De opvoeding bepaalt hoe een maatschappij eruit ziet. In Oita lopen de schoolkinderen in uniformpjes,
met dezelfde kleur petjes op het hoofd en hand in hand over straat. Geen wanklank. Wie een jaar uit
Nederland is weggeweest beleeft bij terugkomst gewoon een cultuurshock. Je fiets moet op slot. In
winkels wordt voorgedrongen, in het verkeer is alle verdraagzaamheid foetsie. We zijn het normaal
gaan vinden, maar dat is het natuurlijk niet.