'Varkens: Vleesgeworden Veerkracht', in - Frisse Blik

140
Tabel 6.5: omvang NL import en export en onderlinge verhouding
export import I in % van E
categorie 2002 2005 2002 2005 2002 2005
biggen (*1000) 3.300 4.000 31 43 1% 1%
slachtvarkens (*1000) 1.300 2.800 406 785 31% 28%
vlees (ton) 835 850 143 236 17% 28%
Bron: PVE website-2003 en 2006; eigen berekeningen.
Weliswaar is bij slachtvarkens de export het sterkst gestegen, maar dat heeft vooral
betrekking op de export naar Duitsland, zoals we eerder hebben gezien. De reden
is dat Duitse slachterijen al enige jaren hogere prijzen bieden dan de Nederlandse.
Over de oorzaken daarvan verschillen de (soms nogal speculatieve) meningen; er is
in ieder geval geen reden om aan te nemen dat deze situatie structureel is, vooral
nu VION zowel in Nederland als in Duitsland slachterijen bezit. De trend voor de wat
langere termijn (vanaf 1990) is eerder dat de export afneemt, zeker in vergelijking met
de import (zie ook LEI 2003, p. 27). Voor varkensvlees geldt dat nog sterker: de export
stagneert en de import stijgt snel. Alleen bij biggen is de import te verwaarlozen en
neemt export onverminderd toe zoals we al eerder zagen.
Nog scherper dan figuur 6.3 al enigszins liet zien, wijzen deze ontwikkelingen erop
dat de buitenlandse vraag verschuift van varkensvlees naar levende varkens, in het
bijzonder biggen (en fokvarkens).
Maar ook in eigen land staat de afzet van varkensvlees onder druk. Ten eerste telt
de Nederlandse bevolking steeds meer moslims. Ten tweede heeft varkensvlees bij
delen van de bevolking een vrij slecht imago. Dat heeft niet alleen te maken met de
kwaliteit en de smaak van het varkensvlees, maar vooral met de wijze waarop de
varkenshouderij wordt uitgeoefend. Over het eerste wordt ‘met de portemonnee
gestemd’, over het tweede zijn politieke processen belangrijker, zoals blijkt uit de
opkomst van de Partij van de Dieren.
Conclusies
Het prijsbewustzijn van de Nederlandse consument heeft ertoe geleid dat in Nederland
jarenlang is gefokt op varkens die goedkoop vlees kunnen leveren (door snel te
groeien of veel biggen te werpen). Aangezien ook in het buitenland een groeiende
markt voor goedkoop vlees ontstond, heeft deze oriëntatie op de thuismarkt ertoe
geleid dat Nederland een sterke positie kreeg op de exportmarkt, niet alleen bij
varkensvlees maar ook bij levende varkens.
De opkomst van nichemarkten vormt een bedreiging voor de Nederlandse
exportpositie. Als het voorbeeld van Parma ook in andere landen navolging vindt,
krijgen we de situatie dat Nederland varkens(vlees) produceert die in het buitenland
steeds minder gevraagd wordt. Kortom: het concurrentievoordeel van de kritische
thuismarkt zou op termijn een concurrentienadeel kunnen worden.
Of dit een reële dreiging is, hangt waarschijnlijk vooral af van de situatie in de nieuwe
EU-landen en andere Oost-Europese landen. In deze landen wordt traditioneel veel